Ылмыстық жауаптылықтан босату және оның түрлері

Қылмыстық жауаптылықтан босату — қылмыстық заңдарға және қылмыстық іс жүргізу зандарына сәйкес қылмыс жаса-ған адамға мемлекет органының қылмыстық-құқықтық ша-раларды қолданудан бас тартуы болып табылады. Қылмыс-тық жауаптылықтан босату институтында сонымен қатар әділеттілік, ізгілік, жекекінәлі жауаптьціық, азаматтардың заң алдындағы теңдігі қағидаттары міндетті түрде бірге жүзеге асырылып отырады. Кейбір жағдайларда кінәлі болып қалған адамды қылмыстық жауаптылыққа тартпай-ақ немесе оған жаза тағайындап, бірақ оны жазаны нақты өтеуден босату арқылы, сондай-ақ жазаны етеуден мерзімінен бүрын босату, етелмеген жазаның белігін жеңілірек жазамен ауыстыру арқылы көзделген міндеттерді орындап тиісті мақсатқа жету-ге болады. Құқық қолдану органдары қызметкерлері осы мәселелерді шешу барысында қылмысхьтң жасалуының қоғамға қауіптілігін ескеруі, кінәлінің жеке басына оның қылмыс жасағанға дейінгі және қылмыс жасағаннан кейінгі әрекеттеріне мән беруі керек (шын өкінуі, айыбын моііындап келу, қылмысты ашуға жәрдемдесуі т.б.).

Қылмыстық жауаптылықтан босату — адамның әрекетінін қоғамға қауіптілігі аз, онша қауіпті болмауы және адамға қылмыстык жазаны қолданбай-ақтүзелуі мүмкін болған жағ-дайларда қолданылады. Осыған байланысты қылмыстық құқық қылмыстық жауаптылықтан және жазадан босату немесе жазаны жеңілірек жазамен айырбастау институтын орнықтырған.

Қылмыстық заң бойынша қылмыстық жауаптылықтан босатудың түрлері мыналар болып табылады:

шын екінуіне байланысты қылмыстық жауаптылықтан босату (ҚК-тің 65-бабы);

қажетті қорғану шегінен асқан кезде қылмыстық жауаптылықтан босату (ҚК-тің 66-бабы);

жәбірленушімен татуласуына байланысты қылмыстық жауаптылықтан босату (ҚК-тің 67-бабы);

жағдайдың езгеруіне байланысты қылмыстық жауаптылықтан босату (ҚК-тің 68-бабы);

ескіру мерзімінің етуіне байланысты қылмыстық жауаптылықтан босату (ҚК-тің 69-бабы);

рақымшылық жасау актісі непзінде қылмыстық жауап-тылықтан босату (ҚК-тің 76-бабы);

Арнайы белгілерге байланысты кейбір жеке қылмыстардың санаттары бойынша қылмыстық жауаптылықтан босатудың негіздері қарастырылған (ҚК-тің 125 165,231,233, 234,236,251, 252, 259, 297, 312, 326, 352, 358, 372, 373, 375, 376, 377, 378, 379, 381 -баптарының ескертулері).

Жоғарыда көрсетілген қылмыстық жауаптылықтан босатудыц Іщрлері міндетті және факулыпативтік болып бөлінеді. Қылмыстық жауаптылықтан м і н д е т т і босатылу болып ескіру мерзімінің өтуіне байланысты босатылу (бейбітшілік пен адамзат қауіпсіздігіне қарсы қылмыстардан және қылмысы үшін өлім жазасы тағайындалған жағдайлардан басқа) танылады.

Арнайы белгілерге байланысты қылмыстық жауаптылық-тан босату ҚК-тің Ерекше бөлімінің 125, 165,231, 233,234,236, 251, 252,259,297, 312,326, 352, 358- баптарының ескертулерінде көрсетілген. Қылмыстық жауаптылықтан босатудың баска түрлері ф а к у л ь т а т и в т і к белгілерді қамтиды, яғни заңмен қарастырылған жағдайларда формальды негізді қолда-ну міндеттілжті тудырмайды. Қандай да болмасын қылмыстьтқ жауаптылықтан босатудың түрі қылмыс құрамының белгілері, қылмыстық жауаптылықтың негізі бар болған жағдайда ғана колданылады. Сот, прокурор, тергеу, анықтау органдары қыл-мыстықжәне қылмыстық іс жүргізу заңдарын негізге ала оты-рып қьілмыстьіқ жауаптылықтан босату туралы шешімге келеді. Қылмыстық жауаптылықтан босату тек қана адамның қылмыс-тык жазалануға жататын әрекеттері болған жағдайда ғана қарастырылады.

Дата добавления: 2015-07-20