Дәріс №3. Электролиттік диссоциация

Заттың қатарының сулы ерітіндісі электролиттік диссоциациясына байланысты электр тогын өткізеді. Еріген заттың (молекула, ионды кристалл) бөлігі ерітіндінің полярлы молекула әсерінен ионға ыдырау процесі электролиттік диссоциация деп аталады.

Әлсіз электролиттің күшті электролиттен негізгі ерекшелігі - күшті электролит ерітінділерінде еріген заттың молекулалары жоғында болып табылады.

0,1 М ерітіндіде α < 3% болса, әлсіз электролиттер деп аталады. Мұндай электролиттерге су, аммоний гидроксиді, амфотерлі және металды элементтердің ерімейтін гидроксидтері, кремний, күкіртті сутек, хлорлы, фторсутекті, көгертетін, бірнегізді карбонды органикалық қышқылдар және басқалары жатады.

0,1 М ерітіндіде α > 3% болса, күшті электролиттер деп аталады. Оларға тұздардың көпшілігі, кальций, стронций, барий, радий гидроксидтері және басты топшалардың 1-топ металдары (сілті), бромсутек, тұз (хлорсутек), хлор, азот, күкірт, хром және басқалары жатады.

Заттың электролиттік диссоциациясының ерекшелігін олардың химиялық құрамы анықтайды. Оксидтердің ыдырамайтыны белгілі, бұны сулы ерітінділерде ағатын химиялық реакциялардың сипаттамасында есепке алу міндетті. Егер зат ыдырау кезінде гидроксоний [H₃O]⁺ катионын және қышқыл қалдығының анионын түзсе, онда мұндай заттар қышқылдар деп аталады. Гидроксоний катионы H⁺+H₂O=[H₃O]⁺ реакция нәтижесінде алынады, бірақ иондық түрін сипаттайтын процесс негізінде, бұл процессті жеңілдету үшін қолданбайды және [H₃O]⁺ формуласының орнына H⁺ қолданады:

H₂CO₃↔ H⁺+HCO₃^-

Егер гидроксидтің ыдырауында OH^- ионы түзілсе, онда бұл гидроксид негіз болып табылады:

KOH=K⁺ + OH^-

Бір уақытта сутек ионы мен гидроксидтерді түзе отырып кейбір гидроксидтер ыдырайды, сондықтан олар амфотерлі гидроксидтер болып табылады (цинк, алюминий гидроксидтері және т.б.).

тұздың ыдырауы кезінде қышқыл қалдығының анионы мен металл катионы немесе басқа иондар түзіледі. (NH₄⁺ және басқалары):

KHCO₃ = K⁺ + HCO₃^-

Электролиттік диссоциация реакциясы теңдеуін теория негізінде 3 формада жазады: шартты-молекулярлы, толық және қысқа иондық формада; кейбір реакцияларға толық және қысқа иондық формалар сәйкес келеді. Осындай теңдіктерді 3 формада жазудың мысалын келтірейік.

1 мысал. CaCl₂ + K₂CO₃ = CaCO₃ ↓ + 2KCl (шартты-молекулярлы формадағы теңдеу);

Ca²⁺ + 2Cl^- +2K⁺ +CO₃^2- = CaCO₃^- ↓ +2K⁺ + 2Cl^- (толық иондау теңдеу);

Ca²⁺ + CO₃^2- = CaCO₃^- ↓ (қысқа иондық теңдеу).

2 мысал. Ba(HCO₃)₂ = BaCO₃↓ + H₂O + CO₂↑; Ba²⁺+ 2HCO₃^- = BaCO₃↓+H₂O+CO₂↑ (толық және қысқа иондық теңдеу сәйкес келеді).

Заттың электролиттік диссоциациясының құрылыста маңызы зор. Бетонның булы сұйықтарында кальций гидроксидтерінің диссоциациясы оның қату процесіне мүмкіндік береді (оң рөл). Сол уақытта ол құрылыс металл конструкциясының электрохимиялық коррозиясының ағуына мүмкіндік туғызады (теріс рөл).

Дата добавления: 2015-07-08