Кіші мектеп оқушысының стрессті сезіну динамикасы мен феноменологиясы

Орындағын: Қ.С. Шаянбаева

Жетекшісі: аға оқытушы Г.М. Берекбусунова

Зерттеу мақсаты: кіші мектеп жасындағы оқушының стресстік алаңдаушылықтарының динамикасы мен феноменологиясын зерттеу.

Зерттеу обьектісі: кіші мектеп жасындағы оқушылар.

Зерттеу пәні: кіші мектеп жасындағы оқушының стресстік алаңдаушылықтарының динамикасы мен ерекшеліктері.

Зерттеу болжамы: кіші мектеп жасында стресстік алаңдаушылықтардың спецификасы қорғаныс реакцияларының эффективтілігінің төмендігінен көрінеді, екінші сыныптан төртінші сыныпқа дейін стресстік жағдайларды шешуде эффективті мінез-құлықтық реакциялардың саны артады.

Зерттеу міндеттері:

1) стресстік алаңдаушылықтардың феноменологиясын мәселе ретінде талдау;

2) кіші мектеп жасында стресстік жағдайларға алаңдаушылық спецификасын қарастыру;

3) стресстік алаңдаушылықтардың динамикасы мен феноменологиясын зертеу әдісі мен базасын негіздеу;

4) эмпирикалық зерттеу нәтижелерін талдау.

Әдістері:

1) мәселе бойынша отан және шетел авторларының зерттеулерін теоретикалық талдау;

2) эмпирикалық әдіс келесі әдістемелерді қосады: педагогтарды эксперттік сауалнамалау әдісі; фрустрацияны зерттеу әдістемесі (С. Розенцвейг – балаларға арналған нұсқа), әдістеме стресс пен фрустрация жағдайына әсер ету ерекшеліктерін анқтауға бағытталған; «Копинг-сратегия» сауалнамасы (модификациясы) бұл әдістеме стресстік жағдайда мінез-құлық пен алаңдаушылық тәсілдерін анықтауға арналған;

3) статистика – Стьюденттің t критерийі көмегімен есептеленді

Зерттеу базасы: Ұлан ауданы Қ.Қайсенов атындағы негізгі мектебі.

Таңдау тобы: 50 зерттелінуші, олардың ішінде 25 оқушы екінші сыныптан, 25 оқушы төртінші сыныптан алынды.

Негізгі нәтижелері мен қорытынды

Жұмыс бойынша жалпы қорытынды. Стресстің көптеген түрлері бар және ғалымдардың осы түсінік пен оның жіктеліміне қатысты көзқарастары бірыңғай. Стресстік жағдайға алаңдаушылықты зерттеу тәсілі көбінесе шетел ғалымдарымен зерттелген. ТМД елдерінде бұл мәселе тоқсаныншы жылдардан бастап зерттеле бастады. Біздің елімізде, яғни Қазақстанда мұндай зерттеулер өткізілген жоқ. Екінші сынып өкілдерінен қарағанда төртінші сынып оқушылары мектептік қиындыққа анағұрлым психологиялық тұрақты, яғни шыдамды деуге болады. Оларда стрессті жеңу үшін ресурстар жеткілікті. Бізбен зерттелініп отырған топ өкілдерінде стресстік жағдайдағы мінез-құлық тәсілі қандай да бір тәсілді таңдау жиілігіне, және оның эффективтілігіне байланысты ажыратылады.

Осы негізде мектептік стресстік жағдайға алаңдау тәсілі әр сыныпта әр түрлі көрінеді және жас ерекшелігінің жоғары болуына байланысты стресстік жағдайды анағұрлым конструктивті шешудің тенденциясы байқалады және стресстік жағдайларда мінез-құлықтың анағұрлым эффективті стратегиясын табуға бейім.

Тәжірибелік маңыздылығы

Зерттеу барысында алынған нәтижелерді мектеп психологтарына кіші мектеп жасындағы стресстік жағдайларға байланысты кездесетін мәселелрді шешуде кеңес ретінде ұсынамыз.

Психологические особенности копинг-стратегий современных подростков (2011)

Выполнила Ю.А. Шекина

Руководитель: к.пс.н., ст. препод. Е.И. Барабанова

Цель исследования: изучить особенности совладающего поведения детей без семьи.

Объект исследования: копинг стратегии современных подростков.

Предмет исследования: психологические особенности копинг-стратегий подростков, воспитывающихся в семьях и подростков-сирот.

Гипотезы исследования:

1) существуют различия в копинг-стратегиях между подростками-воспитанниками детского дома и подростками, воспитывающихся в семье;

2) у современных подростков, воспитывающихся в семьях, преобладают пассивные копинг-стратегии; использование в качестве базисной – стратегии избегания и уход от решения проблем.

Задачи исследования:

1) раскрыть понятие «копинг-поведение» в психологии;

2) изучить психологические особенности личности современных подростков;

3) проанализировать особенности развития личности детей в условиях интерната;

4) рассмотреть особенности копинг-поведения подростков, проживающих в семьях и подростков-сирот;

5) подобрать и обосновать блок диагностических методик;

6) провести эмпирическое исследование изучения психологических особенностей копинг-стратегий современных подростков, воспитывающихся в семьях и подростков, воспитанников детских домов;

6) проанализировать и обобщить полученные результаты эмпирического исследования.

Методы исследования:

1) метод анализа научно-психологической литературы по теме исследования;

2) эмпирические методы:

- опросник способов совладания (ОСС) в модификации Т.Л. Крюковой;

- индикатор копинг-стратегий Д. Амирхан;

- опросник выявления копинг-стратегий детей школьного возраста И.М. Никольской, Р.М. Грановской;

- методика изучения фрустрационных реакций С. Розенцвейга в адаптации Н.В. Тарабриной.

Исследование проводилось на базе детского дома «Yмiт» и КГУ «Средняя школа № 5» г. Усть-Каменогорска. В исследовании приняли участие 60 подростков в возрасте 13-16 лет: 30 подростков-воспитанников детского дома и 30 подростков-учащихся средней школы.

Эмпирическое исследование проведено в период с января по май 2011г.

Основные результаты и выводы

Ведущими стратегиями совладающего поведения подростков в условиях детского дома выступают положительная переоценка и планирование решения проблемы. Подростки прилагают усилия, чтобы найти положительные моменты в создавшейся ситуации, при этом они прилагают определенные усилия к разрешению проблемы. Ведущей стратегий совладающего поведения подростков-учащихся средней школы выступает бегство-избегание.

Результаты индикатора копинг-стратегий Д. Амирхана подтвердили результаты опросника способов совладания (ОСС) и выявили ведущие копинг-стратегии подростков-воспитанников детского дома – это поиск социальной поддержки и разрешение проблем. Это связано в большей степени с недостаточностью личностного ресурса подростков, т.е. подростки порой не в состоянии самостоятельно справиться с проблемой. Ведущей стратегией копинг-поведения школьников является избегание проблем.

Результаты опросника выявления копинг-стратегий детей школьного возраста И.М. Никольской, Р.М. Грановской показали, что подростки-воспитанники детского дома зачастую пользуются продуктивными стратегиями решения проблемы. Тогда как учащиеся средней школы чаще всего снимают напряжение, выражая свои эмоции различными способами, порой деструктивными. Неполнота эмоциональной жизни воспитанников детского дома выражается в большем интересе к вещам, чем к людям.

Результаты методики изучения фрустрационных реакций С. Розенцвейга в адаптации Н.В. Тарабриной показали, что подростки-воспитанники детского дома и подростки-учащиеся средней школы продемонстрировали преобладание экстрапунитивных реакций по самозащитному типу.

Практическое применение

Результаты исследования могут быть использованы в консультативной практике школьного психолога.

Дата добавления: 2015-08-10