Салықтардың экономикалық мазмұны және олардың сыныптамасы

Ұйымдық-құқықтық жағынан салықтар – бұл мемлекет біржақтытəртіппен заң жүзінде белгілеген, белгілі бір мөлшерде жəне мерзімде бюджетке төленетін қайтарусыз жəне өтеусіз сипаттағы міндетті ақшалайтөлемдер.Салықтардың экономикалық мəні олардың өзінің функциялары мен міндет-терін жүзеге асыру үшін мемлекет жұмылдыратын ұлттық табыстың бір бөлігі болып табылатындығында.Салықтар қаржының бастапқы категориясы болып табылады, олар мемлекетпен бірге пайда болды жəне мемлекеттің өмір сүріп, дамуының негізі болыпсаналады.Салықтар барлық елдерде, олардың қоғамдық-экономикалық құрылысы менсаяси іс-бағытына қарамастан, ұлттық табысты қайта бөлудің басты қаржылыққұралы, мемлекеттің кірістерін жəне бюджеттің кірістерін қалыптастырудыңшешуші көзі болып табылады. Салықтарда мемлекеттің экономикалық мазмұны нақты түрде көрінеді, ал салықтардың əлеуметтік-экономикалық мəні, олардың түрлері мен рөлі қоғамның экономикалық құрылысымен,мемлекеттің табиғатымен жəне функцияларымен айқындалады. Салықтар салық салу сыныптамасы:объектісіне қарай тікелей және жанама салықтар болып бөлінеді. Тікелей салықтар жалғаусыз немесе тікелей табысқа немесе мүлікке салынады.Тікелей салықтарға мына салықтар жатады:Заңды және жеке тұлғалардың табысына салынатын салық;Мүлік салығы;Жер салығы;Бағалы қағаздар мен жүргізілетін операцияларға салынатын салық;Жер қойнауын пайдаланушылардың арнайы салығы мен төлемі;Көлік құралдарына салынатын салық;Әлеуметтік салық;Жанама салықтарға салықтар жатады:Қосылған құнсалығы;Акциздер;Баж салығы;Яғни бұлар тікелей, жанама түрде тауар немесе қызмет құны арқылы алынады.Жанама салықты сатушы емес, сатып алушы, яғни тұтынушы төлейді.Тауар немесе қызмет бағасына алдын ала салық енгізілгендіктен, іс жүзінде оны бюджетке сатушы аударады.Бюджетке түскен соң қандай шараларға жұмсалатын белгісіне қарай салықтар: Жалпы жәнеАрнайы болып бөлінеді. Жалпы салықтар бюджетке түскен соң ешқандай дербессіз жалпы мақсатқа жұмсалады. Бұған жататын салықтар: заңды және жеке тұлғалардан алынатын табыс салығы, қосылған құн салығы, акциздер және т.б. Арнайы салықтар бюджетке түскен соң алдын ала белгіленген міндеттер бойынша нақтылы шараларға жұмсалады. Мысалы: көлік құралдарына салынатын салық. Бұлар жол қорын құруға жұмсалады.Салықты алатын және оған иелік ететін органдардың ерекшелігіне қарай салықтар 2 бөлінеді: Жалпы мемлекеттікжәне Жергілікті. Жалпы мемлекеттік салықтарға мыналар жатады:Заңды және жеке тұлғалардың алынатын табыс салығы;Қосылған құн салығы;Акциздер;Бағалы қағаздар мен жүргізілетін операцияларға салынатын салық;Жер қойнауын пайдаланушылардың арнайы салығы мен төлемі; Жергілікті салықтар мен алымдар;Жер салығы;Көлік құралдарына салынатын салықЗаңды және жеке тұлғалардың табысына салынатын салық;Кәсіпкерлік қызметпен айналысатын жеке тұлғаларды және заңды тұлғаларды тіркегені үшін алынатын алым;Жекелеген қызмет түрлерімен айналысу құқы үшін алынатын алым;Аукционда сатудан алынатын алым;Табысқа салынатын салықтар салық төлемінің кез келген салық салатын объектісінен түсетін табысынан алынады. Олардың қатарына мыналар жатады: заңды және жеке тұлғалардан алынатын табыс салығы, жер салығы мүлік салығы, т.б.Тұтынуға салынатын салықты салық төлеуші тұтынушы ретінде тауар немесе қызмет ақысын төлеген кезде өзінің шығынынан төлейді. Бұдан қосылған салығы мен акциздер жатады.

Дата добавления: 2015-08-09