Ақша ағындарын оңтайландыру әдістері. Ақша ағымдары және олардың түрлері

Ақша ағымы — қаржылық жыл ішінде кәсіпорынның табатын және төлейтін ақшалай қаражатар сомаларының арасындағы айырма. Ақшалай ағымның бағалану көрінісі ең қолайлы және тиімді анализдік инвестициялық проектте жүреді. Көптеген ақшалай ағымдары 2 элементтен тұрады: қажетті инвестиция, ақша ағымдарының шыққан шығындармен байланысты. Алдыңғы болжанған болжаммен бағаның көбінесе басқа мамандықпен сонымен қатармаркетинг пен бухгалтерлер, кәсіпкерлермен, шығарушылар. Ең басты қаржылық процесте көрсетіледі:

1.Координациялық және басқадай мамандығы бойынша;

2.Экономикалық көріністермен көрсетілген көріністермен дайындалған дайындықпен;

3.Қарсыластық тенденциялық бағалау формасы.

Тікелей әдісті қолданған жағдайдағы операциялық қызметтің нәтижесінде туындайтын ақша қаражатының ағынына жатады:

— түсімдеріне өнімдерді өткізуден алынған түсім тауарлы – материалдық қорларды жеткізуден және қызмет көрсетуден түскен аванстар: түрлі сипатта сыйақы төленген дивиденттер мен рояльтилердің проценттері басқа да және өткізуден тыс табыстар басқа түсімдер.

— жұмсалуына жатады өндірістік шығындары; тауарлы – материалдық қорларды жеткізуге, жұмыстарды орындауға және көрсетілген қызметтерге берілген аванстар, материалдар мен тауарлар үшін жеткізушілер мен мердігерлерге төлемдер, жалақы бойынша төлемдер мен басқа да төлемдер, бюджетпен әлеуметтік сақтандыру органдарымен бюджеттен тыс қорлармен есеп айырысу проценттерді төлеу басқа да төлемдер Ақша ағымы әдетте кәсіпорынның әр түрлі қызметтер ақша қаражатының қозғалысынан тұрады:

1.инвестициялық қызметтен ақша ағымы;

2.операциялық қызметтен ақша ағымы;

3.қаржы қызметтен ақша ағымы.

Операциялық қызметі – кәсіпорынның, ұйымның табыс табу жөніндегі негізгі қызметі мен инвестициялық және қаржы қызметіне қатысы жоқ өзге де қызмет.

Инвестициялық қызметі – ұзақ мерзімді активтер мен қаржы инвестицияларын сатып алу және сату.

Қаржы қызметі – меншікті капитал мен қарыз қаражаттарының мөлшері мен құрамындағы өзгеріс нәтижесі болып табылатын кәсіпорын қызметі.

6)Ақша айналысы, ақша массасы және ақша агрегаттары Тауар айналысы процесіндегі қолма–қол ақша қозғалысы ж/е төлемақыны жүзеге асыру кезінде қызмет көрсету, кәсіпорындар мен қаржы-несие мекемелерінің арасындағы ақшалай қаражаттарының алмасуы – ақша айналысы. Жалпы ақша айналысының көлемі тауар бағаларының сомасынан әрдайым артық болады. Ақшаның қызмет көрсетуі тек сату-сатып алумен шектелмейтіні түсіндіріледі. Бүкіл ақша айналысы: қолма-қол (банкноталар, монеталар, қағаз ақшалар) ж/е қолма-қолсыз (чектер, пластикалық карточкалар, электрондық аударымдар) ақшалар болып бөлінеді; олар ақша массасын құрайды. Ақша айналысының заңы тауарлар айналысы үшін қажетті ақшалардың санын (Ата) анықтайды Ата= тауарлар бағаларының сомасы/ ақша айналысының саны. Айналысқа қажетті ақша саны =Cтб-Нтб+Мте-Өтс/Аос. Мұндағы: Cтб -сатылатын тауарлар бағасының сомасы; Нтб -несиеге сатылған тауарлар бағаларының сомасы; Мте -міндеттемелер бойынша төлемдер сомасы; Өтс -өзара өтілетін төлемдер сомасы; Аос -айналыс және төлем құралы ретіндегі ақша айналымының орташа саны. Шар/ғы ақшаға қажеттілік тауарлар және көрсетілетін қызметтер бағаларының деңгейіне байланысты да анықталады. Ақша массасы – ЖТжәне ЗТ-ға мемлекетке тиісті және шаруашылық айналымына қызмет ететін сатып алу және төлем құралдарының жиынтығы. Дүниежүзілік тәжірибеде ақша массасының құрамын ақша агрегаттары арқылы анықталады. М1 – айналыстағы қолма – қол ақша және банктің ағымдағы шоттардағы қаражаттар; М2 – бұған М1 агрегаты және 4 жыл мерзімдерге дейінгі коммерциялық банктердегі мерзімді және жинақ салымдары кіреді; М3 – М2 агрегаты және арнаулы несие мекемелердегі жинақ салымдары; М4 – М3 агрегаты және ірі коммерциялық банктердің депозиттік кіреді. Айналысқа қажет ақша массасы: М(ақша)=(Өткізілген тауар бағасының сомасы-несиеге сатылған тауар сомасы + міндеттемені төлем сомасы - өзара есепке алу сомасы)/ айналыс пен төлем құрал ретінде айналымның орташа мөлшері М=Т*Б/V. Қазақстанда ақша массасына ҰБ пен екінші деңгейдегі банкілердің баланстық шоттарын шоғырландыру негізіңде анықталады және оның құрамына айналыстағы қолма-қол ақша ж/е резидент ЗТ мен ЖТ депозиттері жатады. ҚР ҰБ 1995 ж Ақша массасын, ақша базасын анықтау әдісі туралы ережесіне сәйкес есептеледі. Ақша айналысының жылдамдығы – бұл айналыс құралы және төлем құралы ретінде жұмыс істейтін ақша қозғалысының қарқын алуын әрі бір жылдағы ақша массасының айналым жылдамдығын, яғни айналымның жыл ішіндегі жылдамдығын білдіреді.

Дата добавления: 2015-08-09