Культиватордың негізгі параметрлерін анықтау

Топырақты жаппай өңдейтін культиваторлар, жазық кескіштер мен қопсытқыштар алым ені келесі формуламен анықталады:

В = (34)

мұнда η –трактордың тарту күшін пайдалану коэффициенті, 0,8-0,95;

Р_т – трактордың тарту күші:

g – топырақтың 1 м алым еніне келетін меншікті кедергісі (3 кесте).

Қатараралықты өңдейтін культиватордың алым ені күтіп-баптап отырған өсімдікті отырғызған агрегаттық алым енімен сәйкестендірілуі керек:

В = mA (35)

мұнда m – бір уақытта өңделетін қатар саны;

А – қатараралық қашықтық.

Жүріс бағытындағы табандар қатар арасындағы қашықтық (37 сурет)

L = B / t g [ 90 ⁰ - ] (36)

мұнда 2 – табан жүзінің ашылуы бұрышы;

топырақтың металға үйкеліс бұрышы, .

Отауыш табандардың көмкеруі С арамшөптерді толық кесу шартынан анықталады:

С = Ltg (37)

мұнда культиватордың тура бағыттан кездейсоқ ауытқу бұрышы, =7 ÷9⁰

Көмкерудің үлкен мәні жұмыс органдарының ұзын жеке жетектерге орнатылғанда қабылданады. Алымы кіші қопсытқыш табандарды көмкерусіз орнатады, себебі, бұл табандардың қопсытқан топырақ ені табан алым енінен

үлкен.

3 кесте - Топырақтың меншікті кедергісі

Жұмыс түрі	Өңдеу тереңдігі, см	Топырақтың меншікті кедергісі, Н/м (кгс/м)
Өңдеу
Отауыш табандармен	7-8	990 - 1275 (100- 130)
	10 - 12	1080 – 1665 (100 - 130)
	13 – 16	1765 – 2640 (180 – 270)
Кең алымды жазық кескішпен	7 - 8	785 – 980 (80 - 100)
	10 - 12	881 – 1370 (90 - 140)
	13 - 16	1470 – 2160 (150 - 220)
Терең қопсыту:
Алымы кіші қопсытқыштармен	18 20	3920 - 4410 (400 - 500)
	21 - 23	4900 – 5400 (500 - 550)
	24 – 25	5400 – 6370 (550 – 650)
Кең алымды жазық кескішпен	18 -20	4900 – 5880 (500 - 600)
	21 - 23	5880 – 6850 (600 - 700)
	24 - 25	6850 – 7850 (700 - 800)

Топырақты толық қопсытуды қамтамасыз ететін қатардағы табандар ара қашықтығы:

А > b_р + 2 а ·tg cos (38)

мұнда b_р – қопсытқыш табан алым ені, м;

а – ең үлкен өңдеу тереңдігі, м;

– деформациялану аймағының корпустық бетінің бұрышы, = 50⁰

– жұмыс органның топыраққа кіру бұрышы

37 сурет – Культиватордың отауыш табандарын орналастыру сызбасы

Жұмыс органдарының саны

п = (В - с) / (в - с) (39)

мұнда в – табанның алым ені.

Культиватордың отауыш табандарының (жебе тәрізді және бір жақты) ең кіші алым ені в _min> 3 c. Табандардың ең кіші алым ені тіректердің көптігінен топырақ пен өсімдік қалдықтарымен культиватордың бітеліп қалуына әкеліп соғады.

Жебе тәрізді табандардың ең үлкен алым ені 400 мм, ал бір жақтының алым ені 200 мм аспауы керек. Алым ені үлкен табандардың қаттылығы жеткіліксіз болып, қарық түбі тегіс болмайды және олар топыраққа нашар тереңдейді.

Жазық кескішінің жұмыс органының алым енін 1000-2500мм арасында алу керек.

Культиватордың алдыңғы қатарындағы табандарға түсетін күш екінші қатардағы табандарда түсетін күштен екі есе артық, себебі, алдыңғы қатардағы табандар әлі деформацияланбаған топырыққа әсер етеді. Сондықтан, екінші қатардағы табандар алым ені үлкен болуы қажет.

38 сурет – Отамалы культиватордың жұмыс органдарын орналастыру сызбасы.

Отамалы культиватордың жұмыс органдарының орналасуы отырғызылған дақылдың қатараралық өлшемдерімен сәйкестендірілуі керек. Жұмыс кезінде зақымдамау үшін шеткі жұмыс органдарды өсімдіктен белгілі қашықтықта (қорғаныс аймақ) орналастыру қажет. Өңдеу тереңдігіне және өсімдік өсуіне байланысты отауыш табандар үшін қорғаныс аймақ 10 -15см, ал қопсытқыш және коректендіргіш пышақтарға 10 – 25см тең (4 кесте).

Қатараралықты өңдеу үшін табандарды орналастыру сызбасы (38 сурет) көрсетілген.

4 кесте – Қорғаныс аймақ өлшемдері

Жұмысшы орган	Өңдеу тереңдігіне (см) сәйкес қорғаныс аймақ (см)
Бір жақты табан	6 - 8	8 - 9	9 – 11	-	-	-	-	-
Жебе тәрізді отауыш		8 - 10	10 -12	12-14	14-16
Қопсытқыш			10-13	12-15	14-17	16-19	18-22	22-25
Қоректендіргіш пышақ				12-15	15-18	17-20	19-22	23-25

Берілген қатараралық енінде А, қорғаныс аймағында S және көмкеруде С (38 в, г сурет) көрсетілген табандардың алым ені:

в = (А + С) / 2 – S (40)

Осы шарттарда (38 а,б сурет) табандар алым ендері в₁ және в₂ келесі қатынаспен байланысады:

в₁ + в₂ / 2 = А/2-(S - C) (41)

Табанды жобалау. Культиватордың жұмыс органын табанның параметрлерін таңдап алғаннан кейін жобалауға кіріседі. Жобалау үшін келесі бастапқы деректер: табан алым ені В, табан жүзінің ашылу бұрышы 2 , ұсақтау бұрышы ß, қайралу бұрышы і, табан сөрелерінің ендері в₁ және в₂, материал қалыңдығы және майысатын жерлердегі дөңгелету радиусы (39 сурет).

Табанның проекцияларын және жаймасын табу үшін А^, К^, түзумен тірек жазықтықтың арасындағы бұрышын табу қажет. Оны графикалық әдіспен немесе келесі өрнекпен анықтайды:

tg = К´С´ / А´С´

39 cурет – Табанның көлденең және тік жазықтықтағы

проекциялары

Мұнда К´С´ = К´´С´´ = в₁ sin және А´С´ = в₁cos / sin

Сонда

tg = tg sin (42)

және

А´ К´ = 1 = в₁sin / sin (43)

Жайманы салуға дайындама сөрелігін ашылу бұрышын 2 ₀ анықтау

керек (40 сурет).

Суреттен ₀ бұрышын оңай анықтауға болады:

tg ₀ = К₁ Д / АД = в₁ / АД

tg ₀ = К Д / АД = в₁ cos / АД

Осыдан

tg ₀ = tg / cos

40 сурет – Сөрені табан жүзі бойымен бұрышына бұру сызбасы.

Табанның жүзінің ашылуы бұрышы 2 тайғанап кесу шартынан анықталады:

≤ 90⁰ – () немесе ≤ 90⁰ – (2 ) (44)

Мұнда – арамшөп тамырының табан жүзімен үйкеліс бұрышы, 45⁰ – топырақтың ішкі үйкеліс бұрышы, 30⁰.

АК түзуіне параллельді сөре жүзінің түзуі СЕ табан сөресінің жазықтығын проекциялау жазықтығына сәйкестендірілгеннен кейін де оған параллель болып қалады, демек АК₁ түзуі С₁Е түзуіне параллельді.

Табанның көлденең проекциясын салу үшін 2 бұрышын жасаушы АЕ және АF түзулерін жүргіземіз (39 сурет). Е және F нүктелері табан алым ені в арқылы анықталады. Осыдан кейін А₁Е және F нүктелерін тік проекциялық жазықтықта көтереміз, сонда А´, Е´ және F´ нүктелері табылады (ақырғы екі нүкте қосылып кетеді). А´ нүктесінен бұрышымен түзу жүргізіп, оның бойына ұзындығы l тең кесінді салып, К´ нүктесін анықтаймыз.

F´ нүктесі арқылы АВ түзуіне перпендикуляр жүргізіп, оған ұзындығы в₂ cos кесінді саламыз, бұл нүкте G болады. К және G нүктелерін қосып, табанның сөресінің артқы контурын, ал КG түзуін F нүктесінен АК параллель түзуіне қиылысқанша созсақ, Н нүктесі табылады. G және Н нүктелерінің тік жазықтағы проекциясын табамыз. Н´ нүктесінің биіктігін h = вsin формуласымен анықтаймыз, мұнда в – сөренің Н нүктесі арқылы ететін кесіндінің ені.

Дата добавления: 2015-10-28