Зарарсыздандыру.

СанПин №8.0101303 31/01/2003 ж бұйрық бойынша пациенттерге қолданылған бүкіл медициналық құрал – жабдықтарды зарарсыздандыру жүргізіледі. Осы шара біріншіден медициналық персоналды кәсіби уланудан алдын – алу үшін бағытталған. Әрбір дезинфекциялық ертіндінің, ұнтақты залалсыздандырылатын ыдыстарының қақпағы болу тиіс. Медициналық құрал – жабдықтарды физикалық немесе химиялық әдістерің зарарсыздандырады.

Физикалық әдіс.

Зарарсыздандыру үшін келесі әдістерді жүргізеді:

А) қайнату тәсілімен

v 2 % ас содасымен – 15 минут

v дистилденген суда – 30 минут

Б) бу арқылы:

v температурасы 110⁰С 20 – 25 минут автоклавта.

v температура 110⁰С – 45 минут. ыстық ауамен.

Осы тәсілмен қаны жоқ шынылы заттарды, металлдарды, силикон – резиналарды зарарсыздандырады.

Химиялық әдіс.

Емдеу мекемелеріндегі медициналық құрал – жабдықтарды зарарсыздандыру үшін әйгілі ретінде химиялық әдісті қолданады. Қолданылған құрал – жабдықтарды толығымен дезинфектанты бар ыдысқа салады, немесе арнайы контейнерлерді қолданады. Көбінесе қолданылатын хлораралас, асқын тотығы аралас, спирт, альдегид заттары, нәзікті болатын альдегидаралас заттар: Глутарал, Сайдекс, Гигасент, Лизоформин – 3000, Альдозон – 2000, Секусепс – форте т.б. Хлораралас заттар тоттыққа тұрақтылығынан металлдарды, резиналарды, шыны пластмасаларды зарарсыздандыру үшін қолданылады.

Зарарсыздандырудың нәтижесіне әр түрлі факторлар әсер етеді:

1. дезинфектантың физикалық – химиялық қасиеті, микроорганизмдерге деген әсер қабілеттілігі, тығыздығы, температурасы т.б.

2. әр түрлі зарарсыздандыру заттарға микроорганизмнің биологиялық тұрақтылығы.

3. микробтың жариялауы.

4. дезинфекциялық өңдеудің тәсілдері: дезинфектанты шашу, араластыру, салу.

5. препараттың әсер ету уақыты.

Кейбір мейіркештер, кіші буынды қызметкерлер дезинфекциялық ертінділерді төменгі концентрацияда қолданады, сол себептен ауруханада микроорганизмдердің тұрақты штаммдары пайда болады. Жаңа дезинфекциялық заттар туралы толық бағдарлама білмегендіктен емдеу мекемелерінде дұрыс қолданылмайды. Құрал – жабдықтарды нақты дұрыс өндеу үшін келесі параметрді білу тиіс:

v жұқпалық процесті тоқтату үшін, зарарсыздандыру жалғыз ғана әдіс болып саналады.

v Жұқпалы медициналық құрал – жабдықты кәсіби улануы алдын – алу үшін оны дұрыс технологиясымен істейді.

v Дезинфекциялық заттардың құрал – жабдықтарға, приборларға әсері нәзік болады.

6.10.Медициналық құрал – жабдықтардың деконтаминациясы.

Медициналық құрал – жабдықтардың деконтаминациясы дегеніміз – микроорганизмдердің жұқпалық қауіпсіздігін қамтамассыз ету мақсатпен жою, немесе тазалау.

Құрал – жабдықтарға деконтаминация жасау түрлері.

Тазалау	Зарарсыздандыру	Күшейтпе зарарсыздандыру	Залалсыздандыру
Объектілерден керексіз заттарды (органикалық, неорганикалық заттар және микроорганизмдерді) алып тастау	Орта деңгейлі зарарсыздандыру арқылы патогендық микроорганизмнің көлемін төмендетеді. Бірақ ұрықтары жойылмайды, денсаулыққа қауыптығы жоқ.	Жоғарғы – дәреже зарарсыздандыру туберкулез таяқшасын, энтеровирустарды басқа да бактериялардың вегетативтық түрлерің, тұрақты вирустардың, ботулизм, столбнякқа қарсы толығымен жою үшін қолданылады.	Бүкіл микроорганизмдерді ұрықтарымен жою. Арнайлы әдістер қолданылады: - химиялық - газдың - физикалық - ауалық

Құрал – жабдықтардың деконтаминация түрлері:

1. Тазалау – объектілердегі органикалық, неорганикалық заттарды және микроорганизмдерді алып тастау. Сулы – жуғыш ерітіндісінде щетка немесе тампон арқылы қолмен жүргізеді.

2. Зарарсыздандыру арқылы патогендік микроорганизмдерді жояды.

3. Залалсыздандыру арқылы патогендық микроорганизмдерді ұрықтарымен жояды.

6.11.Медициналық құрал – жабдықтарды өндеу бірізділігі:

1. Алғашқы болжаулы зарарсыздандыру

Мақсаты: медициналық персоналдарды қорғау үшін құрал – жабдықтарды зарарсыздандыру.

2. Алғашқы сумен жуу.

Мақсаты: дезинфекциялық ертіндіні кетіру.

3. Тазалау (суға салу арқылы және механикалық тазалау).

Мақсаты: барлық ластануды кетіру.

4. Ағындысуғажуу:

Мақсаты: құрал – жабдықтарды жуғыш қалдықтарынан, ластануынан

кетіреді.

5. Дистиллденгенсуменжуу

Мақсаты: құрал – жабдықтарды жуғыш қалдықтарынан, ластануынан толық

кетіреді.

6. Құрғату:

Мақсаты: суын кептіру.

7. Сынақтардыжүргізу.

Мақсаты: қанға, жуғыш затқа тексеру.

8. Залалсыздандыру

Мақсаты: пациенттерді жұқпадан қорғау.

9. Залалсыздандырылған материалдарды сақтау.

6.12.Медициналық құрал-жабдықтарды залалсыздандыруға дейінгі тазалықтан өткізуге және залалсыздандыруға қойылатын талаптар. (Санитарлық ережелер мен нормалар №8.01.013-03)

1. Медициналық құрал-жабдықтар залалсыздандыру алдында (зарарсыздандырудан кейін) залалсыздаңдыруға дейінгі тазалықтан өтеді.

Мақсаты: медициналық құрал-жабдықтарды ақуыздан, майлы және механикалық қалдықтардан, сонымен қатар дәрілік заттардан тазалау.

2. Залалсыздандыруға дейінгі тазалықты жүргізу үшін жуу ерітіңдісін, ингибиторларды қолданады.

3. Залалсыздандыруға дейінгі тазалықты жуу ерітіндісін қолдана отырып қолмен немесе арнайы механикалық тәсілмен жүргізеді. Бөлшектенетін құрал-жабдықтар бөлшек түрінде залалсыздандыруға дейінгі тазалыққа тартылады.

4. Жуу ерітіндісі алқызыл түске боялғанша қолдануға болады (оның алқызыл түске боялғандығы қанмен былғанғанын білдіреді). Жуу ерітіндісі сутегінің асқын тотығы ерітіндісімен және жуу ұнтағынан дайындалса, онда оны бір тәулікке дейін қолдануға болады. Егер ерітіндінің түсі өзгермесе, оны алты ретке дейін қыздырып, қолдануға болады.

5. Қанмен, шырышты қабатпен, жарамен байланыста болған құрал-жабдықтар залалсыздандыруға тартылуы тиіс.

Қолды жұмысқа дайындаған кезіндегі қауыпсыздық шаралары.

1. Өткір заттармен абайлап жұмыс істеу.

2. Ластаңған қолғаптарды қолданбау.

3. Су өткізбейтін халат кию.

4. Қорғаныш көзелдірік.

5. Маска.

Е.Х. Сполдинг құрал – жабдықтарды зарарсыздандыру үшін тиімді

жолын құрастырды:

1. Жоғарғы дәрежелі зарарсыздандыру.

2. Ортаңғы дәрежелі зарарсыздандыру.

3. Төменгі дәрежелі зарарсыздандыру.

Жоғарғы дәрежелі зарарсыздандыру арқылы вегетативтық бактерияларды туберкулез таяқшасын, липидтық, липидсыз вирустарды жояды, бірақ бактериялардың ұрықтарына әсер етпейді.

Ортаңғы дәрежелі зарарсыздандыру вегетативтық бактерияларды кейбір саңырауқұлақтарды, вирустарды жояды, бірақ бактериялардың ұрықтарына нәтижесіз.

Төменгі дәрежелі зарарсыздандыру вегетативтық бактерияларды, саңырауқұлақтарды жояды, бірақ туберкулез таяқшасына бактериалдық ұрықтарға нәтижесіз.

Пациенттерді күту үшін қолданылатын заттар мен құралдардың жіктемесі және зарарсыздандыру әдісі.

Категориясы	Категорияның сипаттамасы	Күту заттардың мысалдары	Деконтаминация әдістері.
Критикалық заттар	Құралдардың жоғарғы контаминациясы қауып жұқпалардың дамуымен байланысты (стерильденген тіндерден қолданылған).	Хирургиялық құралдар имплантанттар инелер жүрек катетерлер, тамыр катетерлері, зәрлік катетер, ішкі құралдар	Көбінесе бір рет қолданылатын құралдар болу керек.
Жартылай критикалық заттар	Шырышты қабаттары және терімен қатынасатын құралдар.	Эндоскоптар, тік ішектің термометрі, дем құралдары, анастезия құралдары т.б.	Химиялық заттар арқылы зарарсыздандыру.
Критикалық емес заттар	Терімен қатынасатын құралдар, айналадағы ортаның құрал – жабдықтары.	Танометр, термометр, балдақтар, төсек, столдар, жиһаз т.б.	Тазалау немесе төменгі дәрежелі зарарсыздандыру

6.13.Тазалау қағидалары.

Негізгі тазалау қағидалары:

- дезинфектанттардын қатысуымен микроорганизмдердін ластануынан қорғау.

- микроорганизмдердің физикалық тазалау арқылы көп көлемді жойылуы.

Қолды жуу деңгейлері

Қолдың терісінің микрофлорасы тұрақты және

уақытша микроорганизмге бөлінеді. Тұрақты

микроорганизмдер: эпидермалдық стафилококк,

дифтероидтар, олар үнемі теріде өсіп өнеді.

Уақытша (транзиторлық) микроорганизмдер: алтын

түсті стафилококк, эшерихия коли, көбінесе

пациенттерден жұғады. Терінің сыртқы қабатына 80 – 90% тұрақты микроорганизмдер, оның ішінде 10 – 20 % терінің терең қабаттарында әсіресе майлы, тері бездерде болады. Қолды сабын арқылы жуғанда көбінесе транзиторлық микроорганизмдерді кетіреміз, бірақ тұрақты микроорганизмдер қалады. Осы микроорганизмдердің таралуының алдын – алу үшін медициналық персонал қолың арнайлы өндеуі тиіс. Медициналық персонал пациенттермен үнемі қатынасты болғанда қауіпсыздық ережесін сақтайды, әсіресе қолдың тазалығында.

Қолды жуу үш деңгейге бөлінеді.

1. Әлеуметтік: қолды 10 – 30 секундыға дейін сабын – сумен жуу.

- әр бір манипуляция алдында, артында,тамақ ішер алдында;

- халы нашар пациенттерді тамақтандыру алдында;

- тағамдармен жұмыс істегенде,пациенттерге күтім жүргізгенде;

- дәретханадан кейін;

- қолдары ластанған сайын.

2. Гигиеналық: қолға сабын және антисептиктерді қолдану.

- жұқпалы пациентпен қатысқаннан кейін;

- биологиялық сұйықтықтан кейін,кірленген заттардан кейін;

- инвазивті процестің алдында, артында;

- иммунитеті төмен пациенттерді күтім жасар алдында;

- ине салар, жараларды өндеу алдында, артында;

- катетер қолданар алданда, артында;

Антисептик ретінде первомур, 4 % сулы хлоргексидин ертіндісі, 0,5 % спирттік хлоргексидин ертіндісін, 70 % этил спирті т.б. қолданады.

3. Хирургиялық деңгейі арқылы арнайы өндеу жүргізіледі.

6.14.Дезинфекциялық ертінділермен, жуғыштық заттармен залалсыздандыру жүргізгенде қауыпсыздік шаралары.

1. 18 жасқа дейін, аллергендік ауруы бар, жүктілік кезінде дезинфекциялық заттармен жұмыс істеуге рұқсат етілмейді.

2. Дезинфекциялық ертінділерді дайындауын,құрал – жабдықтарды зарарсыздандырудын, залалсыздандырудың алдында өндеуін, залалсыздандыруын арнайы бөлмеде дайындайды.

3. Дезинфекциялық ертіндісі бар ыдыстардың арнайы дайындау мерзімі болып, сыртқы қақпақпен жабылып отырады. Барлық жұмыстарды резеңке қолғаппен істейді.

4. Жұмыстың аяғында бөлмелерді желдетіп, дезинфекциялық заттарды арнайлы жеке бөлмеге сақтайды.

Хлоргексидин биглюконат сулы ертіндісің дайындау.

Ертіндінің концентрациясы %	20% сулы хлоргексидин ертіндінің көлемі мл	Судың көлемі (л)
0,5 % 2,5

Хлоргексидин биглюконат спирттық ертіңдісің дайындау.

Ертіндінің концентрациясы%	20% спирттық хлоргексидин ертіндінің көлемі мл	Судың көлемі (л)
0,5 %	5,0 7,5 12,0

Септабик ертіндісің дайындау

Ертіндінің концентрациясы %	Препараттын және дистиллденген судың көлемі (мл)
1 литр суға	10 литр суға
Препарат (г)	Су (л)	Препарат (г)	Су (л)
0,1 0,05 0,025	0,5 0,25

Виркон ертіндісін дайындау

Дата добавления: 2015-10-24