|
Читайте также: |
Єр жаѓдайларда ауырғаны туралы жалған анықтамалар жєне жалѓан куәліктер беріледі. Орта буынды медицина қызыметкерлері емдеу мекемелерінде медициналық документтермен жұмыс істеуді және оның сақталуына жауап береді. Орта буынды медицина қызыметкерлерінің медициналық ќ±жаттарды беру және толтыру ережелерін қатаң сақтауы моральдық және құқықтық міндет болып саналады. Мейіркештіњ мењмендік мнездерініњ салдарынан µз бетімен шешім ќабылдап, пациентке ем таѓайындаса, ол жауапкершілікке тартылады. Медицина ќызыметкерлерініњ арасындаѓы б±зыќтыќты үш түрге бөлінеді:
А. К‰тпеген оќиѓа
Є. Медициналық қателік
Б. Заң алдында жазаланатын кәсіптік бұзықтыќтар.
К‰тпеген жаѓдай – ол адам алдын ала ойламаѓан жаѓдайларда туындайды. Мысалы: жеке пациентке белгілі бір дєріні ќолдануѓа болмайды екен, себебі оның сол дєрі-дєрмекке аллергиялық ауруы бар, біраќ мейіркеш пациенттіњ б±л ерекше жаѓдайы ауру тарихында кµрсетілмеген салдарынан мейіркеш пациентке кµрсетілген дєрі-дєрмекті ќолданѓан. Міне, осындай жаѓдайлар к‰тпеген оќиѓа деп танылады. Осы мәселе әдейі шаќыртылѓан конференцияларда талқыланып ќайталануын болдырмайтыны туралы, кінәлі адамѓа ауызша ќатањ сөгіс беріледі.
Медициналық кәсіптік қателіктер тәжірибесінің аздыѓынан, медициналық көмек көрсетуге жағдайыныњ жоқтығынан, кәсіптік білім тәжірибесінің жеткіліксіздігінен болады. Бұндай кәсіптік қателіктерді екінші рет жібермеуі үшін жалпы жиналыстарда талќыѓа салынады.
Заң алдында жазаланатын бұзықтық жасау: әдейі немесе абайсыз әрекеттен қылмыс жасау. Оған жататындар: дәрігердің қызыметін заңсыз атќару, криминалдық қылмыс болып табылатын аборт жасау, медициналық құпияны жариялау, эпидемияға қарсы күресудің ережесін бұзу, адамдарға жасауға болмайтын эксперименттер ж‰ргізу.
Медициналық құпияны жариялау
'' Дәрігерлік құпияны'' сақтау ертеден бері сақталынып келеді. Ежелгі «Гиппократтың антында» дәрігерлік құпияны ардаќтап сақтау керек деген. Кейбір жаѓдайларда медициналық құпияны жариялаѓан салдарынан єр т‰рлі келењсіз оќиѓалар болуы м‰мкін. Ол ‰шін медицина ќызыметкері жауапќа тартылады. Медицина ќызыметкері пациентке байланысты ќ±пияны пациенттіњ µзінен жєне басќада єріптестерінен ќ±пия т‰рде саќтауы керек.
Медициналық көмек көрсету
Медицина қызметкерлері пациенттіњ шақыруына келмесе, жолда, далада, демалыста болғанда адамдарға жедел көмек көрсетпеген кездерде пациенттіњ жағдайы қиындап немесе өліп кетсе, ол заңға тартылады.
Абайсызда байқамай өлтіріп алу
Заңсыз жерде дәрігердің қызметін (жоѓары білімі болмаса, дєрігер болуѓа болмайды) атќарып одан пациент өліп кетсе, орта буынды медицина қызметкерлері немқұрайлылықпен халі ауыр пациенттерге дұрыс күтім жасамаса, дәрігердің тағайындалған дәрісінен басқаны қолданса немесе дәрінің мөлшерін көбейтіп жіберсе, денеге басқа дәрі жіберіп қойса, осының бәрі пациенттіњ жағдайын қиындыққа әкеліп соқтырады. Бұл медицина қызметкерлерінің дәрігер этикасына немќ±рай қарағанынан және пациенттіњ қабылдаған дәрі-дєрмекке деген аѓза єсеріне ќалыпты көңіл бөлмегендігінен болады.
Дәріханада дєріхана қызметкерлерінің немқұрайлылығынан дєрі-дєрмектердіњ этикеткаларыныњ ауысып жіберілгендігінен абайсызда кісі µлімі болуы мүмкін. Мысалы: физиологиялық ертіндісінің орнына ''Мүсәтір спиртін'' жаңа туған балаларға беру, бөлімшеде балаларды құлатып алу, тыныс м‰шелерін ақжайма немесе көрпешікпен жауып тастағаннан баланы тұншықтырып алуы да кездеседі. Менменділік пен немқұрайлылық кәсіптік қылмыс болып саналады, себебі бұндай мінез көптеген зияндар келтіреді. Бұндай адамдарға балалармен, хирургияда акушер-гинекологиялық бөлімдерінде жұмыс істеулеріне тыйым салынады.
Медицина қызметкерлері таѓайындалѓан емді тиісті жаѓдайда немесе м‰лде орындамаса, ол ќылмыс болып саналады. Дєрігер таѓайындауларын орта буынды медицина ќызыметкерлері аса жауапкершілікпен жєне µте ±ќыптылыќпен орындауѓа тиісті. Мейіркеш єлеуметтік заңды және моральдық тұрғыдан өз міндеттерін ұқыпты орындаѓан болса, онда олардың өз кәсіптік дењгейде сырқатқа қайырымды, ұқыпты көңіл бөлуге, сәтсіз уақиғаның болмауына, µз ќызыметіндегі қателікке және занды бұзушылықтыњ болмауына жол берілмейді.
4.МЕЙІРКЕШ ПЕДАГОГИКАСЫ
«Педагогика» деп - бұл адамды танып білуде, адамныњ к‰рделі рухани єлеміне үнемі еніп отыруды айтады (В. Сухомлинский).
Мейіркеш білімнің реформалануы кезеңінде - мейіркеш ќызыметініњ кеңеюі де байќалып отыр. Біздіњ ќоѓамныњ єр т‰рлі саласындаѓы болып жатќан µзгерістер мейіркештік ќызметтіњ стратегиясын аныќтап отырады. Мейіркештердіњ µз міндеттерін кєсіби т±рѓыдан ќаншалыќты білімді орындап отырса, емдеу мекемелеріндегі мейіркештік процесстіњ жєне мейіркештік кµмектіњ тиімділігі соншалыќты болады. Мейіркештік үрдіс болашаќтаѓы мейіркеш ќызыетіндегі тікелей ќарым-ќатынастарды ќ±рып отырады. Осындай ќатынастыњ т‰рі мейіркештік іс єрекеттерініњ бірі - пациенттерді жєне оныњ туыстарын оќыту болып табылады. Егер мейіркештіњ кєсіби квалификациясын пациент жєне оныњ туыстары аныќ кµре алмаса, онда м±ндай мейіркештердіњ µнегелі бейнесін ќандай дєрежеде екеніне кµз жеткізу ќиын болмайды. Мейіркештердіњ µсиетті-µнегелі тұрақсыздыѓы, этикалық жєне деонтологиялық ережелердіњ мінез құлқында болмауы оныњ тањдап алѓан мамандыѓына сай келмейтінін айта кету керек.
Мейіркеш педагог жєне тәрбиелеуші ролін атќара отырып мейіркештік істіњ айырылмас бµлігі болып саналатын – медициналыќ этика, деонтология жєне мейіркештік философия, ќарым-ќатынас жасаудаѓы мєденитті ‰немі ескеруі ќажет. Пациенттерді жєне оның туыстарын оқыту - мейіркеш күтімінің элементі боп саналады.
4.1.Пациентті оқыту µрісі
Пациент денсаулығыѓыныњ тµмендегенініњ салдарынан кейбір іс-єрекеттерді орындай алмайды, сол ќабілеттіліктерін дамыту ‰шін мейіркеш кєсіби т±рѓыда єсер ете алатындай адамды (пациентті) оќыту µрісінде білімдар болуы керек.
1. Танымдық – пациенттердіњ ќоршаѓан ортадан алѓан білімін, єсерін талдап жєне жинаќтауына даѓдылануына баѓыталѓан µріс.
2. Эмоционалдық – жеке т±лѓаныњ мынадай: єсерлі, аяушылыќ, ќайырымдылыќ, ќатыгездік жєне т.б. эмоционалдыќ ќасиеттерінен тєуелді болатын көңіл күйін сипаттайтын µріс.
Пациентті баќылау кезінде мейіркеш оныќ сыртқы өзгерістерін байқайды:
§ Кекті – ќатынас жасау ќажеттілігініњ, эмоционалдыќ µрісініњ б±зылулары, психикалыќ аурулар, мінездегі жєне тєрбиесіндегі аќаулар.
§ Ќорыќќан– қорқыныш сезіміне, психикалыќ жағдайларына (фобия, невроз жєне т.б.), темпераментіне (меланхол), күмәншілікке, тұрақсыздыќќа н±сќайды.
§ Енжарлыќ- темпераменттігі бойынша ''флегматик'' болып саналады, µрісініњ патологиялық өзгерістер (селсоќтыќ), жігерініњ патологиясыныњ (абулия немесе гипобулия) µзгеруі м‰мкін, сонымен ќатар мінез-ќ±лќыныњ жекелік ерекшеліктері болуы м‰мкін.
§ Сасқалақтыќ - жеке басыныњ ерекшелігіне, ќорќыныш сезіміне (алдаѓы тексерістіњ мєнін, ем алу жоспарын, ауруыныњ болжамын білмеу жєне т.б.) н±сќайды; Өз-µзіне орын таппауы- психомоторлы қозуымен дәлелденеді, алдаѓы жасалынатын тексерістерден, операциядан, манипуляциялардан жєне т.б. ќорќу, ауруыныњ батып ауруы, эмоционалдық шок;
§ Аффектегі жаѓдай - эмоционалдық өрісінің ќысќа мерзімге қозуы;
§ Салмақты – т±раќты эмоционалдыќ жаѓдайыныњ, мінез-ќ±лќыныњ ережесі болып табылады;
§ ‡рейленген белгісі - қолын уќалау, дауысындаѓы эмоционалдыќ жаѓдайыныњ жєне мінезініњ ерекшелігініњ т±раќсыздыќтыњ байќалуы алдаѓы манипуляциялар мен тексерулерден ќорќуына н±сќайды.
3. Психомоторлық өрісі-мінезінің, сезімінің, қозғалысының өзгерісінің дамуыныњ µзгеруін сипаттайды, жеке т±лѓаныњ жалпы психомоторлыќ дамуынан, ж‰йке-психикалыќ ауруларынан тєуелді болады.
4. Әлеуметтік - психологиялық µрісі - пациенттің азаматтық жағын, оның жекелік жєне ќызыметтік ерекшеліктерін, яѓни ќабілеттілігін, ой-µрісін, µз-µзіне баѓа беруін, баѓытын, ењбекке ќабілеттілігін, оќып-‰йренуіне деген ќатынасын бейнелейді.Пациентті оќыту пациенттіњ немесе оныњ жан±я м‰шелерініњ келесі педагогикалыќ жаѓдайларда орындайтын ќызыметіне байланысты ќалыптасады:-сырттан ќабылдаѓан аќпарттарды енжар ќабылауынан жєне ±ѓынуынан. Б±л жаѓдайда оќыту негізіне дайын аќпараттарды келесі хабарлау, т‰сіндіру, кµрсету жєне пациенттіњ кейбір іс-єрекеттеріне талап ету єдістері жатады. Аќпаратты ќолдану жєне белсенді т‰рдегі өзіндік іздену, б±л жаѓдайда пациент єсердіњ салдарынан ќалыптасып жатќан µз маќсаттары мен назарын субъект ретінде ќарастырады.Бағытты іздену жєне аќпараттарды қолдану арќылы сырттай ±йымдастырылѓан іс-єрекеттер.‡шінші жаѓдайдаѓы оќытудыњ негізінде мейіркештік проблемаларды ќою, ќойылѓан маќсатарды пациентпен жєне оныњ жан±я м‰шелерімен бірлесіп талќылау, бірлесіп жоспарлау, нєтижелерді баѓалау, ќателіктерді талќылау єдістері бойынша ж‰зеге асырылатын процесстерді басќарып отыру жатады Пациенттіњ денсаулыѓын ќалпын келтірудегі даѓдысы мен ептілігін ќалыптастыру мейіркештіњ практикалыќ іс-єрекеттеріне баѓытталуы тиіс.
4.2.Білім алудаѓы пациенттіњ жєне оныњ жан±ясыныњ ќажеттілігіне баѓа беру.
Пациенттердіњ ќандайда бір ќажеттілігін ашудаѓы ќанаѓаттануыныњ б±зылуы кезінде пациенттте аурушандыќ жаѓдай дами т‰седі.
Пациенттіњ жєне оныњ жан±ясыныњ µміріндегі белгілі бір сєтіндегі ќажеттіліктерін ашуды, оныњ денсаулыѓын жаќсарту маќсатында белсенді єсер етуге болады жєне де б±л процессте мейіркешке кµп кµњіл бµлінеді. Ол үшін мейіркеш:
1.Пациенттіњ өмір ќалпы бағалайды;
2.Пациенттіњ µзіне күтім жасау оқуындағы қажеттіліктерін анықтайды;
3.Пациенттіњ єлеуметтік жєне мәдени ортасын бағалайды;
4.Оқушының психологиялық ерекшеліктерін, дамуын баѓалайды.
Пациенттіњ білім жєне ептілігініњ бастапќы дењгейіне баѓа беру
Оқыту процессініњ нєтижесі болып іскерлік танылады. Іскерлік деп- µзгеріп отыратын жаѓдайлардаѓы ќалыптасќан білім негізінде ќандайда бір іс-єрекеттерді болдыру ќабілеттілігін айтады. Єрбір оќушы жеке т±лѓалыќ жєне іскерлік ерекшеліктеріне, оќуѓа деген ќарым-ќатынасына ие болады.
Дәлелдеу - оқыту процессінің бірінші бөлігі.
Дәлелдеу - ''дайын болу заңы'' – аќыл-ой іс-єрекеттерініњ ќалыптасуыныњ бірінші міндетті т‰рдегі кезењі. Мотив - ол адамды ќандайда бір іс-єрекет жасауға талаптанып, ынталануын аныќтайды. Пациентті оқытуда ішкі жєне сыртќы мотивтері болуы м‰мкін. Сыртқы мотивтерге денсаулығыныњ ќалпына келуі, материалдыќ пайдасы, сµгіс алуы, марапатталуы жєне т.б. жатады. Ішкі мотивтерге өзінің оқулық деңгейін өсіруге талаптануы, б±рындары алѓан білім мен ептілік дењгейлерін кµтерулер жатады.
Мотивациялаудыњ 4 ќ±рылымдыќ компоненттері бар:
1. Ќызыметтіњ µзінен ќанаѓаттануы;
2. Жеке т±лѓаѓаныњ µз нєтижесіне деген мєнділігі;
3. Жасаѓан іс-єрекеттері ‰шін марапаттаудыњ ''мотивациялау'' к‰ші;
4. Жеке т±лѓаѓа к‰штеу арќылы ќысым кµрсету.
4.3.Пациенттіњ оның жанұя мүшелерінің қабілеттілігін бағалау.
Адамның қабілеті өзінің жекелік психикалық ерекшелігіне тікелей байланысты. Адамның қабілеті жас кезінен денсаулығына, мінезіне байланысты әр алуан болып, танымдыќ белсенділігініњ деңгейін аныќтайды. Мейіркеш пациенттердіњ жєне оныњ жан±я м‰шелерініњ жекелік психикалық жағдайына, ќызымет ету сипатына, оқулық жєне тєрбиелік жағына, жеке қасиеттерін, қарым – қатынасын, ептілік дєрежесініњ даму ќабілеттіліктерін бағалап отырады. Мейіркеш оќушылармен туындайтын қиыншылықтарды ескеріп, өзінің жұмысын әрі қарай жоспармен ұйымдастырады.
4.4.Оқу мазмұнын анықтау.
Оқу мазмұны жекелік оқу жоспарына бейнеленеді. Пациенттердіњ оқу мазмұнының негізгі бағыты - денсаулықты сақтау, өмір деңгейін көтеру болып табылады.Мейіркеш, оқу мазмұнын анықтамас б±рын, жаңа оқу технологияларымен танысуы керек, оның оќу процессіндегі ќолданылатын жања терминдер мен т‰сініктерді аныќтап алуы ќажет.Оќытудаѓы алынѓан білімнің тереңділігі, ж‰йелілігі, бірізділігі жас қабілетімен, денсаулыќ жаѓдайымен, жеке т±лѓаныњ танымдыќ белсенділігімен аныќталады. Мейіркеш педагогикасының мазмұны кейбір к‰тім кµрсету нысандарымен ж±мыс жасаѓандаѓы, жәрдем көрсетудегі дағдыны, іскерлікті жєне т.б. ќалыптастырады. Пациенттер әр түрлі практикалық жұмыстарға белсенді қатыса отырып, µз ќажеттіліктерін, ыќыласын, бейімділігін ќалыптастырады.
4.5.Оқуды жоспарлау, оның қасиеттерін бағалау, оқудың тиімділігі.
Мейіркеш жоспарды ќ±ру, оќыту процессініњ орындалу, ќадаѓалап, баѓалау, жєне оныњ сапасын, тиімділігін тексеру мотивтерін ќалыптастырудан т±ратын оќыту процессін ±йымдастырып отырады. Оқу жоспары пациенттіњ жекелік ќасиеттерін, оќытуѓа бµлінетін уаќытты ескере отырып пациентпен бірлесіп талќыланады. Оқу процессі егер де мейіркеш жєне пациент немесе оќушы белгілі бір мєселелерді ±ѓынуы бойынша ќойылѓан маќсатта жетсе, онда оќыту тиімді деп саналады. Бұл жағдайда мейіркеш коммуникативтік дағдылар, педагогикалық тактиканы жєне де педагогика, психология негіздерін білуі керек.
5.Мейіркештік үрдіс
Осы тараудың мақсаты: ќазіргі заманѓы мейіркештік к‰тімге ж‰йелі кµзќараста мањызы бар мейіркештік үрдісті оќып ‰йрену болып табылады. Ѓасырлыр бойы кєсіп ретінде µзгеріп отыратын мейіркештік үрдіс мейіркеш ісініњ ѓылыми т±рѓыдаѓы орнын аныќтайды, сонымен ќатар меіркештердіњ ќызыметі де µзгеріске ±шырайды. Өкінішке орай б‰гінгі к‰нге дейін мейіркеш ісініњ ємбебап аныќтамасы жоқ.
Ең алғашқы мейіркеш ісініњ (науќастарѓа к‰тім) Флоренс Найтингейль 1860 жылы «К‰тім туралы жазбаларында» анықтамасын берген. Ф.Найтингейль пациенттердіњ сауыѓуына ќоршаѓан ортаныњ єсерін ќолдану ретінде ол кµбінесе ќоршаѓан ортаныњ физикалыќ жєне психикалыќ факторларына зор мєн берген.
Мейіркеш ісі – пациенті к‰ту жєне оныњ денсаулыѓын к‰тудегі мейіркештік к‰тімніњ бір бµлігі, ќоршаѓан ортаныњ µзгерісінен туындайтын адам денсаулыѓыныњ потенциалдыќ жєне пайда болѓан проблемаларын шешуге баѓытталѓан ѓылым жєне µнер болып табылады.
Ќазіргі заманда мейіркеш ісініњ аныќтамасын ќоршаѓан ортаныњ µзгеруінде ќоѓамныњ жєне жеке бастыњ проблемаларын шешуге баѓытталѓан денсаулыќ саќтау ж‰йесініњ ќ±ралас бµлігі болып табылатын мейіркеш ісініњ т‰сінігін терењдете т‰седі. Сондыќтан мейіркеш ісі µз алдына ѓылым болып саналады.
Мейіркеш ісінің мақсаты– мейіркештік үрдісті ж‰зеге асыру болып табылады. Мейіркештік үрдісті ендіру саясатында жалпы күтім жүргізу кезінде пациенттіњ психологиялық, әлеуметтік, рухтық қасиеттерін еске алу қажеттілігі туындап отырады. Сол себептен мейіркешке маман ретінде, қазіргі заманѓы философияны, мейіркеш ісініњ әдістемесін, адамның психологиясын, педагогикалыќ жєне зерттеу ќызыметтеріне деген қабілеттерін µќып ‰йрену ж‰ктеледі. Осы алынатын білімдер мейіркештердіњ кєсіптік дењгейін, к‰тім сапасын жоѓарлатады, мейіркештік к‰тімге деген ж‰йелік кµзќарасты ќаматамасыз етеді, мейірештердіњ ќ±ндылыѓын µсіреді.
5.1.Мейіркештік күтім стандарттары туралы түсінік
Мейіркештік үрдіс туралы түсінік АҚШ-та 50-шы жылдары пайда болѓан жєне ќазіргі заманда американдыќ, ал 80- жылдардан бастап батыс еуропалыќ мейіркеш ісініњ ‰лгілері ретінде кењінен дамыды. Мейіркеш ісініњ барлыќ концептуалдыќ ‰лгілері (Орем, Рой, Хендерсон жєне т.б.) тµрт меіркеш ісініњ аспектілерінен ќ±ралады:
1. Пациент
2. Мейіркеш ісі
3. Ќоршаѓан орта
4. Денсаулық
5.2.Мейіркеш ісініњ үлгілерінің мазмұны
Дәстүрлі күтім үлгісі аѓзаныњ физиологиялық ќызыметіне жєне ж‰йесіне бейімделіп тыѓыз байланысќан. Мейіркештік к‰тім ауру аспектілерінен денсаулыќ аспектілеріне кµшкен кезде єлеументтік т±рѓыда медико-биологиялық үлгі басым т‰седі. Ауру адам µмірін б±зушы процесс болып ќоймай, адам µмірініњ бір бµлігі ретінде ќарастырылады.
Үлгінің мазмұны - мейіркеш ісініњ белгілі бір уаќыт кезењіндегі мазм±ны болып табылады.
Б‰кілодаќтыќ Денсаулыќ Саќтау ¦йым шешімі бойынша В. Хендерсон үлгісі қолданады. Бұл үлгіде пациенттіњ физиологиялық, психологиялық, әлеуметтік қажеттілігі ескеріліп отырады. Хендерсон пікірі бойынша 14 күнделікті әрекеттердіњ түрлері болады.
Күнделікті әрекетінің түрлері:
1. Бір қалыпты дем алуы
2. Тењбе-тењ таѓам мен с±йыќтыќ
3. Аѓзаныњ норма бойынша физиологиялыќ қызметініњ атқарылуы
4. Ќозғалыс, әр түрлі қимылдар
5. ¦йқы жєне демалу
6. Сєйкес киімдерді тањдап кию жєне шешу
7. Дене қызуын бір қалыпты үстау
8. Денені таза үстап к‰ту
9. Ќоршаѓан ортаныњ ќауіпті факторларынан алшаќтап, басќаларѓа зиян келтірмеу
10. Басќалармен ќарым-ќатынаста болып µз ойларын, пікірлерін білдіру
11. Сєйкес діни пікірлерін саќтау
12. Нєтижелі жұмыс атќару
13. Басќада демалу т‰рлеріне ќатысу немесе ойнау
14. Денсаулыќты саќтап жєне оны ќалыпты жаѓдайда ±стау ‰шін єр т‰рлі амалдар ќолдану.
5.3.Мейіркештік үрдіс туралы түсінік, оның мақсаты жєне маќсатќа жету жолдары
Қазіргі заманда мейіркештік үрдіс мейіркештік білім берудегі µзегі болып табылады жєне Ќазаќстандаѓы мейіркештік к‰тімініњ теориялыќ ѓылыми базасын ќ±райды.
Мейіркештік үрдіс – мейіркеш пен пациент ќарым-ќатынасында к‰тім кµрсету маќсатында туындайтын проблемалар жаѓдайын аныќтайтын ж‰йелі жолы болып табылатын мейіркештік практиканыњ ѓылыми эдісі.
Мейіркештік үрдістіњ маќсаты пациент аѓзасыныњ негізгі ќажеттілігін ќанаѓаттандырудаѓы тєуелсіздігін ќолдау жєне ќалпына келтіру болып табылады.
Мейіркештік үрдістіњ маќсатына жету келесі мєселелерді шешу арќылы ж‰зеге асады:
- Пациент туралы аќпараттар базасын ќ±ру;
- Мейіркештік күтім кµрсетудегі пациенттіњ қажеттілігін анықтау;
- Мейіркештік қызмет кµрсетудегі мањыздылыѓын кµрсету;
- Күтім жоспарын құру, яѓни мейіркештік к‰тімді тікелей жєне жанама кµрсетіп отыру;
- Пациентті к‰ту жєне к‰тім кµрсетудегі маќсатќа жетудегі нєтижесін баѓалау.
5.4.Мейіркештік үрдістің кезеңдері, оның µзара
байланыстығы жєне әрбір кезеңнің мазмұны
Мейіркештік үрдістің негізгі бес кезеңі бар:
I кезењ - мейіркештік тексеру немесе пациенттің қажеттілігін аныќтау ‰шін жєне мейіркештік к‰тімге керекті ресурстар жаѓдайларын баѓалау.
II кезењ - пациенттің проблемаларын анықтау.
Бұл кезеңді пациент жаѓдайын мейіркештік диагностикалау деп атауға болады.
III кезењ - пациентке ќажетті көмектерді жоспарлау.
IV кезењ – ж‰зеге асыру (мейіркештік к‰тім жоспарын орындау).
V кезењ – нєтижелерді баѓалау (мейіркештік к‰тімініњ ќорытынды баѓасы).
Мейіркештік үрдістіњ ќ±жаттары пациенттіњ жаѓдайын баќылау картасында ж‰ргізіледі.
Мейіркештік технологияның жаңа жетістігі денсаулық сақтау практикасына кєсіби іс әрекетінің стандарттарын қолдану арќылы мейіркештік қызметті енгізу болып табылады.
Стандарт –б±л бірыњѓай жєне міндетті т‰рде ќолданылатын үлгі, норма.
Стандартты күту жоспары – пациенттіњ белгілі бір проблемалары бойынша сапалы к‰тімді ќамтамасыз ететін мейіркештік ќызымет кµрсетуініњ базалыќ дењгейі. Жекелік күту жоспары – мейіркештіњ іс-єрекетініњ толыѓыменжазбаша тізімін алу. Сондықтан жекелік күту жоспарын орындау үшін, мейіркеш арнайы күтім стандарттарын білуі ќажет.
5.5.Мейіркештік үрдісінің әрбір кезеңінің мазмұны
Мейіркештік үрдістіњ I кезеңі мейіркештік тексеріс жүргізу єдісі арқылы жағдайды бағалау процессін µзіне енгізеді.
1. Керекті аќпараттарды жинау:
а. Субъективті мәліметтер, оның ішінде физиологиялық, психологиялық, әлеуметтік, сонымен ќатар тµлќ±жаттыќ мәліметтер, дәрігер диагнозы, қазіргі уақыттағы шағымдары.
є. Объективтік мәліметтері: бойы, дене салмағы, ж‰зініњ µзгерісі, сана-сезімі, жүрісінің өзгерісі, төсектегі жағдайы, тері ќабыѓыныњ жағдайы, дене қызуы, демі, тамыр соғысы, қан қысымы, табиғи қызмет атқаруы, т.б. мәліметтер.
б. пациенттіњ ссихоәлеументтік жағдайын бағалау: баќылудаѓы мінез құлқын сипаттау,. эмоционалдық өрісінің динамикасы, әлеуметтік - экономикалық мәліметтерді жинау, қауіп-қатер факторларын, денсаулыққа әсер ететін айналадағы қоршаған ортаның мәліметтерін аныќтау.
2. Жиналған аќпараттар талдауы
ІІ.кезең: диагностикалау немесе пациенттің проблемасын анықтау
1. пациеттің негізгі жєне потенциалдық проблемасын анықтау
2. күтудегі бірінші кезеңдегі мєселесін өңдеу.
3. пациентпен оның анықталған проблемаларын талќылау.
ІІІ кезең - керекті көмекті жоспарлауға кіреді:
1. Мақсаттарды қою (ќысќа мерзімді, ±заќ мерзімді)
2. Пациентпен бірге күтім нєтижелерін аныќтау
3. Пациентке ќажетті мейіркештік кірісу түрлерін анықтау
4. Мейіркештік кірісулер жоспарын ќ±ру
5. Пациентпен күту жоспарын талқылау
6. Күту жоспарын, күтімді жүргізушілермен таныстыру.
IV кезең - күтім жоспарына енгізуге кіреді:
1. Мейіркештік ќызыметті жоспар сєйкестігі бойынша ‰йлестіру.
2. жоспарланбаѓан немесе жоспарланѓан к‰тімді, біраќ ол к‰тімді пайдаланбаѓан к‰тімді ‰йлестіру.
V кезең - мейіркештік күтімнің қорытынды бағасы.
1. Жетістікке жеткен қорытындысын жоспарланѓанмен салыстыру
2. Жоспарланған кірісудің нәтижесіне тиімділігін бағасын енгізеді.
3. Егер ќажетті нєтижеге жетпеген жаѓдайда келешек баѓасын жєне жоспарын енгізеді.
4. Мейіркештік үрдістің барлық кезеңдеріне сын қорытындысын жасау жєне ќажетті т‰зетулерді енгізу.
Мейіркештік процесс мейіркештік бағалау картасында құжатталады.
5.6.Адамның негізгі қажеттіліктері
Адамның өмір сүруі көп факторлармен байланысты: экономикалық, әлеуметтік, психологиялық, рухтық қажеттерден. Қажеттік деген психологиялық немесе физиологиялық ұғыну түрде бір нәрсенің жетіспеушілігі адамның түсінуіне тойтарыс етеді, өзінің өмір бойы бастан кешуі. Қажеттіктің пайда болуы адамды белсендікке шақырып, мінезінің себебі түрінде болады. Айналадағы қоршаған ортамен үйлесімді түрде өмір сүру үшін адамға үнемі өзінің қажеттігін қамтамасыз ету керек, салауатты өмір сүруін сақтау, әлеуметтік, мәдениеттік, айналамен үйлесімді өмір сүру, материалдық рухтың байлығын көтеру.
Қажетті әрекетіне ауысқанды адамның психоэмоцианалдық, психоматорлық өзгерістері пайда болады, олар адамның өмір жасына, білім денгейіне, қабілеттілігіне, жекелік қасиеттерімен байланысты болады. Қажетті адамның қасіретіне, ерігінен әсер етіп, жеке адамның бағытын құрады. Басымды болатын қажеттік басқа қажеттіліктерді басып, адамның іс әрекетінің негізгі бағытын анықтайды мысалы: шөлдеген адам судан басқа ештемені ойламайды. Басқа адам өнегелі қажеттікті бастан кешіреді, ол шөл түгелі өзінің өмірін қиюға бас тартады. Қажеттік ұғынулық аз ұғынулыққа бөлінеді. Аз ұғынушылар үнемі мазасы кетіп себепсіз жағдай жасайды. Адам өзінің сана сезімімен өзінің қажеттілігін реттейді, осымен жануарлардан айырмашылығы бар. Қажеттердің реттеген кезде мыналарды есепке алу керек: сыртқы факторларды, моральдық мінез құлқын, адамның жасын. Төртінші адам дегеніміз ол өзінің қажеттілігін қамтамасыз етіп реттейді, басқа елдердің қажеттілігін, қоғамның сапасын есепке алады. Сыртқы факторларѓа кіретін қоршаѓан ортасы: өмір, қоршаған орта, әлеументтің, рухтың, материалдық жағдайлары. Өзгермейтін факторлар: жасы, жынысы, тұқым қуалаушылыѓы. Қажеттіліктің іске жєне әрекетке көшуі эмоциямен сақталады. Эмоция дегеніміз қажеттіліктің индикаторлары. Қажеттілікті қамтамасыз ету үшін эмоция жағымды, жағымсыз болады.
Барлық қажеттік үш топқа бөлінеді:
І топ - виталдық (өмір сүру ќажеттілігі, өзінің өмірін қамтамасыз ету)
ІІ топ - әлеуметтік (қоғамда өзінің орнын табу)
ІІІ топ - танымдық (ішкі жєне сыртқы әлемді танып білу)
Американдық психофизиолог А. Маслоу 1956 ж адамның 14 негізгі қажеттілігін анықтап оларды бес сатыға бөлген:
I. Физиологиялық қажеттілігі - демалысы, тағамдыќ, жыныстыќ, өз-өзін қорғау.
II. Сенімділік қажеттілігі - материалды сенімділікке, денсаулыққа, қартаюды қамтамасыз етуін ыңғайлау.
III. Әлеуметтік қажеттілік- ќоѓамдыќ ќары-ќатынастар.
Дата добавления: 2015-10-24; просмотров: 422 | Нарушение авторских прав
| <== предыдущая страница | | | следующая страница ==> |
| Зарарсыздандыру. 1 страница | | | Зарарсыздандыру. 3 страница |