Студопедия
Случайная страница | ТОМ-1 | ТОМ-2 | ТОМ-3
АрхитектураБиологияГеографияДругоеИностранные языки
ИнформатикаИсторияКультураЛитератураМатематика
МедицинаМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогика
ПолитикаПравоПрограммированиеПсихологияРелигия
СоциологияСпортСтроительствоФизикаФилософия
ФинансыХимияЭкологияЭкономикаЭлектроника

Зарниа чикиссез

МИЯН ФАМИЛЛЁЭЗ | МОРТАС ПÖРТÖНЫ ЗЫБКА ДОРСЯНЬ | СЁРНИЛÖН ЗАРНИА РОЗЗЭЗ | СЁРНИЛÖН ДЗОРИДЗЗЕЗ | КУДЫМ-ОШЛÖН ДА ПЕРАЛÖН МУ | ЫДЖЫТ НИМА КАР | ФОЛЬКЛОР СЬÖРТI ГИЖÖМ | КУЗЬКА ДА ГÖРД БОРДА ТУРИ | ВУДЖÖТÖМ | ПÖТТÖМ |


Читайте также:
  1. СЁРНИЛÖН ЗАРНИА РОЗЗЭЗ

 

Кытшöмкö царствоын, кытшöмкö государствоын олiсö-вöлiсö царь да царица. Олiсö нiя, олiсö да локтiсö нiя луннэзöдз, кöр колiс чужны кагалö ― царьпиянлö.

Быдöнныс тöдöны, что царрезлöн быдöс овлö кыдз царрезлöн: и сöстöм, и басöк, и берсяыс эм. Кагаыс понда вöлi лöсьöтöма торья жыр. А жырас ― зарниа зыбка, небыт кровать ― пестуння понда, быдкодь орсаныс-сярöтчаныс. Стенаэс пöлöн сулалiсö даскык коробья, кöднаын куйлiсö рузуммез, йöрнöсоккез, шебрассэз.

Мöдiк жыр вöлi лöсьöтöма кага нимöтiсьлö. Сiя кагаыслö вöлi мам туйö: царицаэс, медбы не умöльтчыны, медбы ойöн не саймывны, кагасö мороснас эз нимöтö.

Лоис кад, и царицалöн шогмис нылок. Эта кузя быдöс царство пасьта пондöтчис пир, и отирыс гажöтчисö куим лун да куим ой. И дворецö орöттöг вовлiс йöз ― поздравляйтiсö царь-царицаöс, ваялiсö козиннэз.

Княззез, купеццез да мукöд богатöй гöссез понда дворец пытшкас вöлi лöсьöтöм быдкодь сёян да юан. Потшшуйтiсö и простöй отирсö, только ны понда пызаннэс сулалiсö оградаас.

А эшö царскöй казначей дворец пытшкас чапкалiс золотöй да серебрянöй деньга, а оградаас ― меднöйö. Беднöй йöзыс и эта вылö рад вöлi: царьлö ― орсöм, а мужиклö да инькалö ― и грошыс содтöт.

Царь да царица радуйтчöны, отирыс гажöтчö, а гöгиньбаб да пестуння, кагасö дозирайтiкö, дума думайтöны. А дума нылöн ыджытся-ыджыт, дума вöвлытöм: эд кагаыс чужис юрсиа, да юрсиыс не простöй, а зарниа!

И мыля сiдз оланыс керöм: царьлöн богатствоыс ― лыддьыны оз туй, а сэтчö эшö ― зарниа юрси. Мужиклö колiс бы сэтшöм кагасö! Да, тыдалö, не весь жö баитöны: богатствоыс богатöй ордö кыссьö.

Думайтiсö, думайтiсö инькаэс да сiдз пуктiсö: кытчöдз царица да кага нимöтiсь эз адззылö зарни юрсиэсö, кагасö колö вежны.

Висьталöма ― керöма.

Босьтiсö нiя царьыслiсь нылоксö да сы местö пуктiсö солдатскöй нылочкаöс, кöда тшöтш зарниа юрсиаыскöт чужис.

Солдатыс эта коста вöлöма походын, вот иньыс и согласитчöма керны умöль делосö.

Кадыс кывтö, и нылочкаэс не луннас, а часнас тöдчöмöн быдмöны: царьлöн нылыс ― солдатка ордын, а солдаткалöн ― царьыскöт ордчöн.

Медбы зарниа юрсиэс перытжыка быдмисö, гöгиньбаб керлiс мавтассэз да пöжлiс туруннэз. Кыдзи миссьöтасö нето мавтасö нылочкалiсь юрсö, дак месяцöн быдмö кузь чикись. А чикиссесö орлавлiсö, ныись керлiсö париккез да учöтжык чикиссез и донöн вузавлiсö мöдiк государствоö. Инькаэс сымда деньга куртiсö, что чожа мыйись бура богатсялiсö да беднöй отирыскöт и шыасьлыны дугдiсö. А солдатка деньгаыс отсöтöн и жöниксö лёк службасис мездiс.

Ордчöн олiссес некыдз эз вермö вежöртны, кысянь эна инькаэз дынö сэтшöм богатствоыс локтiс.

Öтiккез баитiсö:

― Солдаткаыт клад адззöма. Мöдiккез мöднёж висьтавлiсö:

― Гöгиньбабыс царьыслö гленитчöма, вот царьыс и зарниалöма.

Асьныс инькаэс, кöр нылiсь юасьöны, ошшасьтöг шувлiсö паныт:

― Еныс отсалiс.

Зарни юрсиа нылочкалö нырас и öмас тшуписö, медбы йöз дырни сiя юрсö эз кушöтлы. Повзьöтлiсö сiйöн, что кыдзи пö эттшöм чудо йылiсь кывсяс царьлö, дак царьыс тшöктас нылочкалiсь юрсö орöтны. Позьö я думайтны пö простöй мортлö зарниа чикиссез йылiсь? Зарниыс ― царскöй увтыр понда.

Нылочка полiськодь вöлi, и керис быдöс, кыдз тшöктiсö.

Чулалiсö годдэз, и нылочкаэс лоисö невестаэз. Сiя, кöда дворецас быдмис, пöртчис бытшöм царевнаö. Мöдыс ― царевнаысся басöкжык, только не царскöй палатаэзын олö да мöднёж велöтöм.

Невестаэс дынö пондiсö вовлыны корасиссез: дворецö ― море сайись княззез да царевиччез, а мöдыс дынö ― гортся царство-государствоись и невна беднöйжыкöсь да простöйжык родiсь.

Петiс сiдз, что öтiк лунö кыкнан невестаыс гуляйтiсö царскöй садын. И как раз эта коста дворецас локтiс море сайся гöсь. Пасьтасьöм сэтшöм дона паськöмöн, кытшöмö эна местаэзын некин эз и адззывлы. И ачыс том да мича ― и сказкаын он висьтав, и пероöн он гиж. И сiя бура гленитчис быдöнныслö.

Царь гозъя мыччалiсö гöсьыслö дворецсис быдöс бурсö да петкöтiсö сiйö садас, и невестаэс пантасисö гöсьыскöт. Кыдз керсьö царскöй семьяын, царь да царица гöсьыс одзö сувтöтiсö нывнысö: радейт пö, гöсь, миянлiсь ныв-невестанымöс, эн обижайт.

Мый и шуны, невестаыс басöк, но гöсьлö басöкжыкöн мыччасис мöд невестаыс, кöда солдатыс ордын быдмис, и гöсь висьталiс эта йылiсь царьыслö. Царь кутiс гöсьсö гырдззаöттяс, нуöтiс бокöжык да пондiс вашкыны пель одзас:

― Сiя нывкаыс ― купецлöн ныв и умöля велöтöм. Сылöн и сымда козиныс оз ло, мымда миян! И миянся унаöн умöльжык!

Море сайся гöсь, тыдалö, эз вöв царьысся беднöйжык да козиннэс понда не öддьöн тöждiс.

― Тэнат царскöй величество! Ме вежöрта тэнö, да сьöлöмö сымдасö оз вежöрт, а прикажитны сылö оз туй.

Ыджыт гажтöм кутiс царь гозъяöс, но дона гöсьсö эз лысьтö öбидитны да панласьны дугдiсö: ась пö нуöтас инö сьöрас купеческöй нывсö.

Мунан лунас море сайся гöсь невестанас локтiс дворецас, медбы прощайтчыны царь-царицакöт. Кольласикас царь козьналiс гöсьыслö куим вöла карета, а царица сы невесталö ― дона мöдöтчаннэз. И сэтöн царица казялiс, что невестаыслöн киэс перчаткатöмöсь.

― Разь этадз позьö! ― велöтö царица невестасö. ― Тэ море сайся князьлöн невеста, и тэныт йöзас куш киöн оз позь мыччасьны!

Царица козьналiс сылö дона перчаткаэз да пондiс кышавны нiйö невестаыс киэз вылö. И казялiс, что нывкаыслöн веськыт ки вылас эм мампас. Мампасыс сiя жö местын и сэтшöм жö, кыдз вöлi сы нывлöн. Овлö я сiдз, медбы кык мортлöн вöлi öткодь-öткодь мампас?

Юрас сидзис нёштöм дума, этасянь сылö лоис умöль ― садьсö öштiс. Лэбис шум, вайöтiсö лекарьöс да дыркодь котрасисö царица гöгöрын.

Садясьöм бöрас царица корис дынас царевнасö, видзöтiс сылiсь кисö и быдöс вежöртiс. Эта не сылöн нылыс. Сылöн нылыс сiя, кöда лöсьöтчö мунны море сайö.

Сiйö, мый тöдiс, царица висьталiс царьлö. Царь эз на тшöкты мунны гöсьсö, и сэк жö корис дынас быдöс пестунняэсö, кага нимöтiсьсö, гöгиньбабсö да юöртiс:

― Миянлiсь нывнымöс эшö чужан лунас вежöмась мöдiк кагаöн ― солдатка кагаöн. Сэксянь чулалiс уна кад, и ежели сiя лёк мортыс, кöда вежис, висьталас эта йылiсь ачыс да каитчас, ме сiйö простита...

Сэтöн мыжа морттэс уськöтчисö пидзöс выланыс, öдззисö горзыны-каитчыны царь-царица одзын.

Сысянь, что царьлöн вöлi ыджыт гаж, царь проститiс лёк морттэсö, только ыстiс дворец дынсис ылöжык, мед сэтшöммесö син эз адззы.

Царь указ сьöртi царьлöн нылыс вöлi шуöма царевнаöн, а солдатскöйыс лоис царскöй быдтасöн да мöдöдз царевнаöн. Эта жö указ сьöртi море сайся гöсь вöлi шуöма царьлöн наследникöн.

Кöть и гöсьыс öддьöн донтiс море сайись гортсö, но лоны царь наследникöн сы понда вöлöм эшö донажык, и сiя кольччис невестаыс гортö.

Кыдз и керсис важ каддэзсянь, пондöтiсö свадьба, кöда кыссис куим лун да куим ой. Дворецас вöлi сэтшöм пир, кытшöм некöр эз вöвлы, и горалiс гажа музыка. Море сайись и гортiсь богатöй гöссес барöтöм синнэзöн видзöтiсö зарни чикися царевна вылö и эз вермö пöтны видзöтöмнаныс.

Царскöй слугаэс дворецас козьнасисö золотöй да серебрянöй деньгаöн, а беднöй йöзлö, кöдö потшшуйтiсö дворец одзись площадь вылын, чапкалiсö меднöй деньга. И быд мортлö этасянь вöлi долыт: царьлö ― орсöм, а мужиклö да инькалö ― и грошокыс содтöт.


 

СУСЕДКО

 

Суседкоыс йылiсь кöть кин тöдö. И быд мортыс лыддьö, что суседко мортыслö пыр керö бурö, нельки вайö шуд.

А бура тöдiссес шуöны: вайö, да не быдыслö. Кöдö пö радейтö, дак сылö ваяс, а кöдö оз, дак нем он кер.

Эта сказкаыс как раз сэтшöм суседко йылiсь. Оласö-вöласö старик да старуха. Нылöн вöлас ныв. Оласö нiя, оласö, вдруг старухаыс шогавны пондас да и кулас. И ковсяс нылыслö быдöс гортся уджсö керны: печкыны да кыйны, вурны да миськавны, пöжавны да пуны. Сымда уджыс ― узьнытö сылö некöр.

Старикытлö жаль лоас нылыс, и шуас гöтрасьны. Вот вайöтас старик пöрись дöваöс нылокöн да висьталас аслас нывлö:

― Но, öнi тэ менам пондан только сьывны да йöктыны. И кутчисö нiя овны да уджавны нёльöн: старик вöрын да ыб вылын, старухаыс нывкаэскöт ― керкуын да карта пытшкын. И сэк старуха казялас, что быдöс уджсö керö старикыслöн нылыс, а аслас унажыксö пукалö öшын одзын да ракаэз лыддьö.

И пондiс старуха роднöй нывсö бытшöмика велöтны-туйдöтны, медбы сiя чожжыка велалiс уджавны.

Öтiк лунö, кöр эз вöв керкуас стариклöн нылыс, старуха нылыслö висьталiс:

― Ой, кöньöсас ваыс пыдöсокас кольччöма, а колö джодж миськавны. Котрась-ко, нылöй, ваысла, ачым некыдз ог ешты.

Нылыс пыксьö:

― Ме юрсиöс эг на сынав. Мамыс сылö:

― Юр вылат чышьян чапкан ― некин оз адззыв.

― Ме чужöмöс эг на мичöт.

― Шондiыс мичöтас.

― Менам юрö висьö.

― Юр висянтö нуöтас тöлокыс.

Эз вермы дышкучик ылöтчыны, ковсис сылö мунны вала. А ваыс ылынкодь, и туёкыс ю дорас неволькыт, а ва кайöтлiсьыт тыра ведраэзнас и муннытö оз куж. Вот ваяс васö джын ведраэзас: кутасö öвтчыны ведраэс, и ванас туйсö киськалас.

Думайтö старуха: эстöн пö мыйкö невежöртана.

Тшöктас старуха нывсö мöс высьтыны. А мöсыс некывзiсь, тэчкасьö да бöжнас сырйисьö, и нывкаыт кöс ведранас мамыс дынö пырас.

Вежöртас старуха: эстöн пö мыйкö не сiдз.

Тшöктас старуха нывсö посöдз чышкыны ― ёгыс сылöн эстöн и сэтчин быд пельöсын куйлö.

Старуха вежöртiс: öтöрас нылыслö уджавнытö оз лöсяв. И шуас сiя видзöтны, мый беднöйка гор одзын пондас керны.

Саймöтö старуха нывсö асъяпон да тшöктö:

― Лонты-ко, нылöй, горсö, менö талун мыйкö висьöтö.

Нывка лонтас, а вьюшкаэсö вунöтас босьтны. И быдöс тшыныс керкуас петас ― ловзисьны немöн.

― Ой, горё тэ менам! ― чирзö старуха. ― Кытшöм сэтшöм лёкшöр менам юр вылö буждiс?

Старуха гор одзас ачыс сувтiс, а нылыслö печкан сетiс да шуис:

― Пукав да печкы!

Печкö бы нывкаыс, а кудельыс оз кыссьы, шöртыс оз гардсьы, чöрсыс оз бергав. Сiдз и этадз пондылiс ― нем эз пет, да керкутырьяс öдззис баксыны-горзыны.

― Ой, горё менам! ― ыш ловзисис старуха да тшöктiс нывсö вочлiсьны:

― Дöмасав старикыслö кепись.

Старухалöн ныв пондас кепись вочны, да емнас чуньсö вирöдз бытшкас и бöра керкутырьяс öдззас баксыны-горзыны.

― Ой, горё менам! ― ружтö старуха да думайтö, мыля нылыслöн уджыс оз лöсяв. Думайтас, думайтас да рытнас шуас аслыс: «Не олан нывкаöлö эта керкуын: татiсь суседкоыс сiйö оз радейт. Ковсяс жöник сайö иньдöтны, может, сэтчинiсь суседкоыслö гленитчас».

Ойнас, кöр быдöнныс онмöссисö, старуха сувтас пидзöс вылас джоджув пыранiнö да шушкöтчö:

― Дона суседкоиньöй! Тэ он радейт нылöс и быд уджсö сылiсь дзуган. Ме öддьöн и öддьöн кора тэнö: кер сiдз, медбы нылöс корасисö и нуöтiсö мöдiк керкуö овны. Отсав сылö адззыны жöникöс!

Суседко пукалö джоджулас да шыннялö: «Ме тэныт, старуха, бура отсала! Уж сiдз отсала и тэныт, и нылытлö!»

Кин тöдö, ветлiс я суседко жöниккесö кошшыны, но ашынас жö старик-старуха керкуö пырис том да басöк морт. Эта кадö стариклöн нылыс печкис, а старухалöн нылыс, кыдз и пыр, пукалiс öшын одзын да ракаэз öтöрсис лыддис.

Пырис том мортыс керкуас да корис юны.

Казялiс старуха, что не юöм могись зонкаыс пырис, и ёна гажмис, радöн гöсьсö панталö:

― Пыр жö, пыр миянö! Шоччись да миянлiсь нянь-совсö пешлы!

И тшöктö старуха нывсö:

― Юктав-ко, нылö, туй мортсö ырöшöн. Старухалöн нылыс чеччöвтас öшын одзсис да кокнас половикö кышасяс и джодж шöрас нюжалас-усяс.

Зонка отсалас сылö чеччыны, и нывка сёёвöй кружкаöн петкöтас сылö ырöш. А кружкаыс кут да и нильды сы киись! И сiдз гымгисяс джоджас ― поснит торрез резсясö.

Старуха торресö öктö, ачыс невна оз горзы, а нылыс джодж шöрас сулалö, дзик кынмöм курöг. Стариклöн нылыс чапкас печкансö, ваяс туй мортлö юны да рамыника горöтчас:

― Юышт-ко да ло здоров!

Ректас зонкаыт кружкасö, спасибо висьталас ― и вычкöп ыбöс сайö. А ашынас локтас свахакöт да корасяс старикыслiсь роднöй нывсö ― бытшöма уджалiсьсö да отиркöт баитны кужисьсö.

И олö öнi стариклöн роднöй нылыс жöниккöт да челядькöт мöдiк керкуын, и сэтчин сылöн сiдзжö кисис быдöс петö, быдöс уджыс лöсялö. Сэтчинiсь суседкоыс сiйö медодзза лунсянь пондöма радейтны да быднёж отсавны: то ойнас гусьöник печкыштас, то дöра кыйыштас, то серöтны пондöтöм йöрнöсö сер содтас.

Старухалöн нылыс эшö дыр мамыскöт олас, да бытшöмика уджавны оз и велав. Сыбöрын петас öтка мужик сайö, мунас вильлаö овны, но и сэтчинiсь суседкоыс сiйö оз понды радейтны. И пукалö инькаыт, кыдз нывканас керлiс, öшын одзын да ракаэзöс лыддьö. Бур, кöть челядьыс абу, нето аслас дыш да некужöм кузяс тырис бы нятьöн-бусöн.

Эттшöмыс не только сказкаын, но и оланын пантасьлö: кыдзи суседко пондас радейтны нывкасö, дак шуднас тыртас, а кыдзи оз, дак нем он кер!


 

МАШУ ДА УЖ

 

Важынся-важын эта вöлöма и некин оз тöд, кытшöм царствоын, кытшöм государствоын. А сiя тöдтöм царствоын, сiя государствоын, вöр шöрись деревняын, олiс-вöлiс Машу мамыскöт да учöт соёккескöт.

Машу вöлi мича чужöма, вежöра да гажа, некытшöм уджись эз пов да быдöс керис ас кадö.

Айыс сылöн кулiс лёк висянсянь, мамыс часто шогавлiс, и Машу гортас и ыб вылын уна öтнас уджавлiс.

Кыдзкö öтпыр гожумöн, туруналiкö, Машу мамыскöт бергöтiс турун. Луныс вöлi öддьöн жар, уджалiссес вылiсь ньылöмыс тёппезöн визывтiс.

Ордчöн уджалiсь нывкаэс купайтчыны котöртiсö и Машусö сьöраныс корисö, а сiя пыксьö:

― Ог, ог! Ми эшö не быдöс турунсö бергöтiмö.

Час я, кык я чулалiс, нывкаэс бöра Машусö ю дорö нуöтöны, а сiя оз мун:

― Ог, ог! Ми эшö не быдöс турунъюрресö керим.

Локтiс кад павжнайтны. Отирыс öтлаö чукöртчис, вуджöра местаö сёйны пуксис.

Зонкаэс да нывкаэс ю дорö котöртiсö и Машусö сьöраныс кыскисö. Зонкаэс пыдынжык йир бöрйисö, нывкаэс ― лажмытжык йирок.

Сунгисисö öтпырöн, эз на ештö буржыка тульöтчыны, а маммез-айез нiйö уджавны ни корöны ― эд пемдан кадöдз турунсö зороддэзö колö тэчны.

Петiсö нывкаэс юсис, пондiсö пасьтасьны, а Машу некысь паськöмсö оз адззы. Мый сэтшöмыс, кытчö сiя лоис? Неужто зонкаэс сералiсö сы вылын ― кытчöкö дзебисö?

Нёджжöвтiс Машу сэтöрник увтö и паймис: сы сарафан вылын куйлiс тшакыльтчöмöн Уж.

Машу ― нывка абу полiсь, но Ужсö сарафан вывсис вашöтны эз лысьт. Вежöртiс, что эта не просто Уж, а кытшöмкö волшебнöй вын.

И локтiс сiя Ужыс дынö матöжык да корис:

― Сет меным, Уж, сарафанöс, уджавны эд колö.

Уж лэбтiс юрсö, паськöмыс вылiсь эз лэдзчы и видзöтö Машу вылö не змея синнэзöн, а ловья синнэзöн. Машу вились:

― Сет, Уж, сарафанöс.

Уж вöрзьöтчис, но эз чеччы. Машу кеймисьö:

― Öддьöн кора тэнö, Уж, сет. Вот зонкаэс локтасö, кытчö ме воштiся пасьтöмыс? Да и мамö, кылö, видчö ни, уджавны тшöктö.

И сэк Уж висьталiс морт моз:

― Сета сарафантö, кöсйисян кö ме понда керны куим удж..

Машулö некытчö воштiсьны, вот сiя и шуö:

― Верма, дак кера.

― Уджыс тэнат вын сьöртi, ― баитö Уж. ― Кöр пемдас, лэдзчы этчö жö да висьтав: «Локтi уджла».

Висьталiс этадз Ужыс да кыссис турун пытшкас.

Машулö недолыт лоис, что сэтшöма петiс. Эд аслас уджыс горшви, а сэтöн эшö йöзлiсь кер. Но кытчö воштiсян, дöнзис кö тэныт сэтшöм олан.

Рытнас, кöр туруныс тэчсис зородö, Машу кольлалiс мамсö гортас, а ачыс лэдзчис ю дорö, висьталiс, кыдз тшöктiсö:

― Локтi уджла.

Сы одзын туруныс юкöвтчис, а турунсис тарöвтчис куделёвöй тупыль, а сы бöрсянь мыччисис Уж да висьталiс:

― То тэныт, Машу, медодзза удж. Печкы кудельсö. Тэрмöтны ог понды, но кыным чожажык печкан, сыным чожажык бур дело керан. И тöд: уджыт понда тэныт лоас вештöм. Машу паныт висьталiс:

― Эн тöждiсь, Уж: уджалiкас ог понды сунасьны. Локтiс Машу гортас и сэк жö пуксис печкан сайö, но мамыс эз ошкы нылыслiсь уджсö:

― Мый инö тэ керан? Али тöлыс тэ понда оз ло? Гожумнас уджыс ыб вылын да карчйöрын. Мун гряддэз весöтны!

Керны нем: Машу петiс карчйöрö, весöтчöв-керис да сыбöрын, кöр мыччисис тöлiсь, кутчис чöрс бердö.

Сiдз сiя керлiс быд ойö, и неделя бöртi печкöм шöртсö нöбöтiс ю дорö, висьталiс, кыдз вöлi тшöктöма:

― Вайи медодзза уджöс.

Сы одзын юкöвтчис сук турун, турун пытшкись мыччисис Уж да шуис:

― Тэ бур печкись, Машу. Эта шöртiсь öнi кый дöра. И тöд: кыным чожажык кыян, сыным чожажык керан бур дело.

Машу тöдiс, что мамыс гожумнас дöрасö кыйны оз сет, и кыянсö пуктiс бытшöм старушка ордö. И кыйис только ойезнас да зэра луннэзö, кöр ыб вылын да карчйöрын нем керны. И сiдз Машу кыйыштiс дöрасö, бура миськалiс-чочкомтiс, нöбöтiс дöра юксö ю дорö, висьталiс, кыдз вöлi тшöктöм:

― Вайи мöдöдз уджöс.

Машу одзын юкöвтчис сук турун, турун пытшкись мыччис юрсö Уж да ошкис нывкасö:

― Тэ бур дöра кыйись, Машу. Эта дöраись öнi вур йöрнöс да сэтшöмö, кытшöмö козьналiн бы жöникытлö. И тöд: кыным чожажык вуран, сыным чожажык керан бур дело. А сы коста ме понда думайтны сы йылiсь, кыдз вештiсьны уджыт понда.

Машу жöникыс понда эз на вурлы йöрнöссэсö и оз куж, да эд мирыс не бур отиртöм: юасис йöрнöс вурисьлiсь и вурис да рöма суниссэзöн серöтiс сэтшöм йöрнöс, что не новйыны бы, а только видзöтлыны сы вылö. Кöть кытшöм асныра жöник оз понды кулитны сiйö.

И котöртiс сiя йöрнöснас ю дорö, висьталiс, кыдз вöлi тшöктöм:

― Вайи куимöдз уджöс.

Сы одзын юкöвтчис сук турун, турун пытшксис мыччисис Уж да шуис:

― Тэ бур вурсись, Машу, и кывзiсь морт: быдöс керин сiдз, кыдз тшöктi. Дак вот кер, мый тшöкта, медбöрьяись: жалейт беднöйка Ужсö да окышт сiйö.

Сэтчö шутньöвтiс тöв да нетшкöвтiс Машуыс киись йöрнöссö. Но Ужыс кыдзкö кужис кутчисьны йöрнöс бердас да горöтiс Машулö:

― Видз йöрнöссö! Лэдзан ― быдöс уджным весь лоас! Машу кутiс йöрнöссö кыкнан кинас, но тöлыс и сiйö, и Ужсö йöрнöсыскöт нöбöтö: видз кузяс кыскалö, чапкö бы юас, медбы вöтьны кыкнаннысö.

Кыдзкö йöрнöсыс кышасис пуок бердö, и Машу кыминь уськöтчис сы вылö да нырыштiс мороснас öтлаын и Ужсö.

Сэк жö югыта-югыта вирдыштiс да горöн гымыштiс.

Машу повзьöмсяняс кунис синнэсö да кулöм не ловья куйлö, видзчисьö мыйкö эшö умöльжыкö. Но тöлыс дугдiс шутнявны, лоис лöнь, и Машу кылiс тöдса голос:

― Чеччы, Машу. Бедаыс чулалiс, шогмис бур дело. Машу чеччис, видзöтö: сы одзын сулалö читкыля юрсиа бытшöмся-бытшöм зонка. А вывтас как раз сiя йöрнöсыс, кöдö вурис да серöтiс рöма суниссэзнас Машуыс.

― Тэ, Машу, эн лöгась ме вылö сы понда, что ме нёштöма кери сэк, купайтчикат. Но сэсся ме нем эг вермы керны. Адззан: ме абу уж, ме морт. Этö лёк колдуння менö пöртiс ужас сы понда, мыля эг босьт ас саям сылiсь умöлик нывсö. Пöртiс да шуис: «Пондан кыскасьны сэтчöдз, кытчöдз нывка оз вур чужöй лёнiсь тэныт йöрнöс да оз жмит бердас тэнö аслас жаль пырья». Тэ, Машу, жалейтiн менö да вились мортö пöртiн. Ыджыт спасибо тэныт эта понда!

Бытшöмся-бытшöм зонка копыртiс юрсö Машу коккез бердöдз да корис сiйö лоны иньöн.

А сыбöрын вöлi свадьба и горалiс пир, только не быдöс мирыс пасьта, а быдöс деревня понда. И томмес пондiсö овны шуда оланöн.


 


Дата добавления: 2015-11-16; просмотров: 52 | Нарушение авторских прав


<== предыдущая страница | следующая страница ==>
КЫДЗ МУЖИК ВÖРДЯДЬЛÖ УДЖАЛIС| БЫДÖССЯ ВЫНАЖЫК ВА

mybiblioteka.su - 2015-2024 год. (0.028 сек.)