Студопедия
Случайная страница | ТОМ-1 | ТОМ-2 | ТОМ-3
АрхитектураБиологияГеографияДругоеИностранные языки
ИнформатикаИсторияКультураЛитератураМатематика
МедицинаМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогика
ПолитикаПравоПрограммированиеПсихологияРелигия
СоциологияСпортСтроительствоФизикаФилософия
ФинансыХимияЭкологияЭкономикаЭлектроника

Кыдз мужик вöрдядьлö уджалiс

Эшö невна öтi-мöдi йылiсь | МИЯН ФАМИЛЛЁЭЗ | МОРТАС ПÖРТÖНЫ ЗЫБКА ДОРСЯНЬ | СЁРНИЛÖН ЗАРНИА РОЗЗЭЗ | СЁРНИЛÖН ДЗОРИДЗЗЕЗ | КУДЫМ-ОШЛÖН ДА ПЕРАЛÖН МУ | ЫДЖЫТ НИМА КАР | ФОЛЬКЛОР СЬÖРТI ГИЖÖМ | КУЗЬКА ДА ГÖРД БОРДА ТУРИ | ВУДЖÖТÖМ |


Читайте также:
  1. Леонид – мужик талантливый, вот только к рюмке, как все люди творческие, неравнодушный.
  2. Мужик и медведь
  3. Пока_мужик_грел_руки,_Такс_медленно_приходил_в_себя._А_придя,_снова_приподнял_ствол_и,_нацелив_его_в_мосластое_колено_гостя,_тихо,_чтоб_не_разбудить_напарников,_поинтересовался:_
  4. Ткачёв. Мужик в салонах современной беллетристики.

 

Му вылас олiс да вöлiс öтiк мужичок. Бура я, умöля я олiс, но öддьöнсö эз тöжды, сiдз кыдз сылöн некытi эз вись и уджавны кужис: гöрис-кöдзис, быдтiс нянь да лён, ытшкис турун да быдöс крестьянскöй сьöкыт уджсö керис. Кыдзкö гожумöн, асывсяняс одзжык, сiя сюйыштiс коскас чер, пуктiс пиас нянь шöрöм, босьтiс ва увтö туисок да мунiс пес керавны.

Туйыс мунiс ю дорöт, и мужичок гумыштiс юсис ва, медбы сыбöрын чорыт шöрöмсö кылöтны да горш кöтöтны. Гумыштiс васö, пондiс туисоксö вевтавны да кылiс:

― Эн вий менö, мужичок, лэдз юас бöр. Может, и ковся кöркö.

Чудитчö мужикыслö али мый ― дзик кинкö туис пытшкас баитö. Дзар керис туисокас, а сэтöн ― пуль-поль, пуль-поль! ― чериок уялö. Учöтик ёкышок кодь, только спинаыс еммезтöм да ачыс зарни рöма.

И вежöртiс мужичок: этö чериыс сiдз кеймисис.

Думыш керис мужичок: «Ковсян я, он я кöркö, а часöт мыйлö тэ меным сэтшöм учöтыс? Не чериняньö, не чериваö. Лэдза-ко ме тэнö, кеймисян дак ― польöтчы юат!» ― и кисьтiс туисоксис васö черинас:

― Ов да гажöтчы!

Чериок тульснитчис ваас, мыччис юроксö да шуыштiс:

― Ме ог вунöт тэнчит буртö!

― Но, но, ― шынньöвтiс мужичок. ― Видзны тöдвылын бур дело.

Пырис мужичок вöрö, лöсьöтчис и давай черöн öвтны ― только чаг резсьö. Вит пу шоччисьтöг пöрöтiс, кутчис кватьöт бердö, а пу вывсяняс вöснитик голосок пиксыштiс:

― Мужичок, мужичок! Кывзы менö, вöрись каёкöс: эн пöрöт этö пусö. Сы вылын поз, а позас ― менам пияннэз, нiя оз на лэбалö.

Мужичок оз ни дивуйтчы: кöр кывтöм чери сёрнитiс, дак каёкыс и сказка вермас висьтавны.

― Эн вий менчим кагаэзöс, и нiя тэныт, поди, вермасö ковсьыны.

Думыш керис мужичок: «Мыйлö бордтöммесö вöрöтны? Эмöсь мöдiк пуэз», ― и висьталiс каёкыслö:

― Ог вöрöт пияннэтö, ась олöны да гажöтчöны.

― Ми ог вунöтö тэнчит буртö, ― пиксыштiсö паныт пияннэс.

― Но, но, ― шынньöвтiс мужичок. ― Видзны тöдвылын ― бур дело.

Лоис кад павжнайтны, и мужичок пуксис вуджöрö, кыскис нянь да лук, осьтiс туис вевтсö, адззö: киас мöртчöма ном. Пöльыштiс номыс вылö ― эз лэбзьы.

― Но, дзингун, ме тэнö велöта! ― лöгасис мужичок да мöдiс ляпкöтны номсö, а сiя дзингыштiс:

― Эн вий менö, мужичок! Менам нырö сибдiс, ме часöт кыска сiйö да лэбзя.

Жалейтiс мужичок номсö:

― Ог вöрöт инö, ов да гажöтчы. Ном чеччис да лэбзикас дзингыштiс:

― Ме ог вунöт тэнчит буртö! Может, и тэныт ковся кöркö!

― Но, но, ― шынньöвтiс мужичок. ― Видзны тöдвылын ― бур дело. Но мыйлö бы тэ ковсин эшö?

Сёйыштiс мужичок, шоччисьыштiс да вились керасьны кутчис. Керасьö ― чаг лэбзьö, говкыс ывтi ветлö. И сымда пöрöтiс, что сэсся оз ни ков, да казялiс басöк пожум ― кузьö, уввес только йылас ― кыдз тэ сэтшöмсö колян?

И вот пöрöтiс. Пöрис сiя сералöмöн да сiдз гыпкис-усис, что муыс зэгнитчис.

«Кытшöм сэтшöм лунжуг талун? ― думайтö мужичок. ― Мед мыйкö умöль эз шогмы...»

Босьтiс сiя туисоксö, иньдöтчис гортас, а сылö паныт ― ыджыт и ыджыт мужик: мыгöрнас вöрысся вылынжык, тошыс гöгви и быдсöн зелёнöй, дзик ньывпу лыс, юрыс ведра ыжда.

Тöдiс мужичок, кинöс инмис пантавны: Вöрдядьöс.

― Мыйлö тэ пöрöтiн менчим пуöс? ― дзуртан голосöн юалiс вöрись хозяин.

Мужичок копрасьöмöн рамыника висьталiс:

― Тöдi бы, что пожумыс тэнат, эг и павкöтчы бы. Эн вид менö, пемыт мужикöс... Кöбы кытшöмкö пас пу вылас вöлi...

― А эта мый, бöбöв?! ― Рякöстiс Вöрдядь да чайдöтiс пожум бердсис гормöччан кодь сьöд ув. ― Эта и эм менам пасö!

― Менам синнэзö ныжöлöсь, дак эг казяв, ― нильдöтчö бы мужичок. ― Тэ талун простит менö, а мöдпырся ме бытшöмика понда видзöтчыны.

Лöньсьыштiс Вöрдядь, шуис рамжыка:

― Вот мый... Висьтав-ко, кыным лун менам песöн лонтiсян?

Думайтiс-керис мужичок и вежöртiс, что не весь этö Вöрдядь юасьö, и невна чинтыштiс:

― Лун-кык нето куим, не дыржык.

Эта Вöрдядьыс, тыдалö, вöлi ны коласiсь, кöдна мыгöрнаныс ыджытöсь, да мывкыднаныс учöтöсь, и сэсся эз понды етшасьны, а сэтöн жö и висьталiс приговорсö:

― Нiйö куим лунсö и уджалан меным. Али оз лöсяв сiдз? Беднöйка мужиклö некытчö воштiсьны ― кöсйисис. Только юалiс:

― А оз я позь ойнас уджавны? Луннас, адззан, ытшкисян кежö колö лöсьöтчыны.

Вöрдядь ойся уджись эз панöвт мужичоксö и тшöктiс ашынся рытас сэтшöм-эттшöм местаö и кадö локны вöрас. Да сёрмöтчытöг.

Мужичок вöлi кывзiсь и не бöбöтчись и висьталöм кадö локтiс, кытчö тшöктiсö. А Вöрдядьыт абу.

― Но, мийö этадз эгö баитчö, ― висьталiс мужичок да иньдöтчис бöр, но сэтчö мыччисис Вöрдядь и чашыктiкас сетiс удж:

― Котраси ме аслам вöррезöт и казявтöг уськöтi нинкöммезöс юö, и нiйö ваыс кылöтiс кытшöмкö йирö. Тэ нiйö судзöт йирсис да косьмы асыв кежас. Он кö судзöт, лоан менам нинкöм кыйисьöн.

Висьталiс сiдз кöмтöм Вöрдядь да котöртiс кытчöкö аслас туй кузя.

Мунiс мужичок ю дорö, пукалö да тöждiсьö: «Кöбы тöдi, кöда йирын нинкöммес, дак и кыскыны позис. Но юыс во-он мый кузя, йиррес ― тыр... Но, мыйлö лоны, сiйö он орддьы: ковсяс, тыдалö, Вöрдядьлö нинкöммез кыйны».

Сэтчö ― пуль-поль, пуль-поль!, ― пондiс польöтны юас чери, и кылiс лöнь голосок:

― Эн тöждiсь, мужичок! Ме тöда, кытшöм йирын нинкöммес. Видзчись менö эстöн, ме чожа берта.

Казялiс мужичок: этö зарни рöма чериокыс баитiс.

Гажмис мужичок, пондiс мöдiк йылiсь думайтны: кыдз нинкöммесö йир пыдöссис кыскыны. Но и эта думаыс эз вöв кузь: шыасис сiя жö лöнь голосокыс да висьталiс:

― То тэныт, бур мортiньöй, нинкöммез! Кыскы!

Видзöтö мужичок: васис мыччисьöмась Вöрдядь нинкöммезiсь зелёнöй воннез. Кутчисис мужичок эна воннес бердö да кыскис берег вылас ыджыт, дзик ысласян öррез, кык нинкöм.

― Ой спасибо тэныт, чериок! А ме думайтi, что тэ меным некöр ни он ковсьы.

― Бурыс понда вештiсьöны бурöн, ― висьталiс зарни рöма чериокыс да сайöвтчис ва пытшкас.

Мужичок лöсьöтiс кöсжык пес, керис ыджыт бипур и асылöдззас косьтiс нинкöммесö.

Югдандор локтiс Вöрдядь, кöмалiс нинкöммесö да ошкис мужичоксö:

― Медодзза уджöс тэ бура керин. То тэныт мöдiк ой кежö удж: эта чукöрын, ― сiя мыччалiс ыджыт чукöр вылö, ― менам öктöм кыдзлöн да пожумлöн кöдзыс. Тэ торйöт кöдзыссэсö, медбы ме сыбöрын верми öтiк кушин вылö кöдзны пожум кöдзыс; а мöдiк вылö ― кыдз кöдзыс. Ештан этö керны асыв кежас ― мунан гортат, он ешты ― лоан менам кöдзисьöн.

Висьталiс сiдз Вöрдядь да вотьыштiс-пырис уль вöрас.

Мужичок тöждö: кыдз сэтшöм уджсö керны? Позьö я сы ыжда чукöрсис поснит кöдзыссö ойкöлöн бöрйыны?

Сэтчö пу вылын каёк гажöна чивöстiс да морт моз висьталiс:

― Эн тöждiсь, мужичок! Мун гортат шоччисьны, а татчö ашын асъяпон лок. Мийö, кайес, уджалыштам тэ понда.

― Ой спасибо тэныт, каёк! ― гажмис мужичок.

― Бурыс понда вештiсьöны бурöн, ― шуис паныт сылö каёкыс.

Мöд асылö мужичок да Вöрдядь пантасисö вöр дорись кушин вылын, и мужичок мыччалiс бöрйöм кöдзыссэсö.

Вöрдядь бöра ошкис мужичоксö да сетiс сылö вöлись куимöт удж:

― Велалiсö менам вöрö мöдiк вöрись кабаннэз. Пымавтöдз панлалi нiйö, а вашöтны эг вермы. Отсав-ко меным йöртны нiйö асланыс нюрö. Верман ― сэсся тэнö ог понды вöрöтны. Он вермы ― ме дынын сторож лоан... Рытнас пантасям эстöн жö.

Вöрдядь мунiс, а мужичок юрсö жугдö: кыдз тэ вöр порссесö нюрас йöртан? Думайтiс сiя, думайтiс, да сiдз и нем дорöдз думанас эз лок. И петö, что öнiсянь лоны сылö Вöрдядь ордын сторожöн.

Сэтчö пель одзас ном дзингыштiс да горöтчис:

― Эн тöждiсь, мужичок! Мийö, ном чукöрыс, отсалам!

― Ой спасибо тэныт, ном! ― гажмис мужичокыт. Сiя öнi и номыслö ни веритiс, что отсалас.

― Бурыс понда вештiсьöны бурöн, ― пикöстiс-шуис номок да лэбзис чукöртны ном войско.

Недыр мыйись номмес, топ сьöд кымöр, уськöтчисö кабаннэс вылö да пондiсö сёйöмöн-сёйны нiйö. Роксöны кабаннэс, вöр кузя котрасьöны, оз тöдö, кытчö номмес шогья дзебсисьны. И вот уськöтчисö нiя нюрö да зангисисö-пырисö нятьö.

Рытнас Вöрдядь адззис мужичоксö да висьталiс:

― Тэ мывкыд юра морт! Ме кытшöм ни хитрöй, а тэ вермин менö. Öнi ов, кыдз кужан, уджав менам вöрын повтöг. И быдöс йöзыс ась вовлöны ― тшак-ягöд да берсяторсö ась öктöны... Но висьтав меным: кыдз нö кужин менö, вöрись хозяинöс, хитростьнат вермыны?

И мужичок висьталiс:

― Аслам бурöн ― мужик морт бурöн...

То и бырсис сказкаыс да сьöрас мöдiкö вайöтiс. Видзöтö-ко: порог дорас ветлöтö, бедьöн ёркöтö!


 

КУИМ ЗЯТЬ

 

Старик-старухалöн вöлiсö куим ныв. Кöр локтiс кад нылö петны жöник сайö, аймам велöтiсö:

― Пуксьö öшын дынö да печкö кудель. Да частожык öтöрас видзöтлö ― жöниккезнытö вöйсалö. Кин тiянлö гленитчас, сы сайö и сетам.

― Кыдз тшöктат, ― висьталiсö нывкаэс да лун-лун пондiсö печкыны öшыннэз одзын.

Медпöрись нывныс прокод пуксьывлiс асывланись öшын дорö, шöрöтыс бöрйывлiс рытланись öшын, медучöтыс öддьöнжыксö радейтлiс пукавны сiя öшын дорын, кöда видзöтiс лунланьö.

Быдса неделя печкисö да öтöрлань нёджжасисö ― некинöс эз адззылö: зэрасис, и отирыс керкуэзын сайласисö. Мöдiк неделя пукалiсö ― сiдз жö и вöлi.

Куимöт неделя вылас мичамис, но и мича луннэс жöниккесö эз вайöтö.

Куим чöрс лунтыррезöн шырöтöны-бергалöны, куим сой лунтыррезöн öтöрсö нёджжалöны.

Вот медпöрись сой асывнас одзжык печкан сайö пуксис. Öтöрыс зарниöн öзйис, а зарниыс бöрсянь кымöссö мыччис Шондi ― том да гажа. Шондiнас любуйтчикö нывка кресь горöтчис: ― Ножö и мича тэ, Шондi!

Шынньöвтiс Шондiыс да висьталiс:

― А кыдзи öддьöн гленитча ме тэныт, дак ло сэк меным иньöн!

Нывка согласитчис, и Шондi петкöтiс сiйö öшынöттяс да лэбтiс кымöрись дворецö.

Старик гозъя сымда и висьталiсö:

― Лэбзис каёкыс горт позсис, кытшöм позö öнi поздiсяс? Кысь сiйö кошшыны пондам?

Кык чöрс лунтыр шырöтiсö-бергалiсö, кык сой лунтыр öшыннэз дорын ыш лолалiсö, но сiя лунö некинöс сiдз эз и адззылö.

Пемдандорас шöрöт сой дзар керис öтöрас, да сьöлöмыс пик мунiс: сы вылö видзöтiс да шыннялiс мича Тöлiсь. И нывкаыт эз вермы видзсьыны, медбы не ошкыны сiйö:

― Ак, Тöлiсь, Тöлiсь! Ножö тэ и мича! Тöлiсь сылö паныт:

― А гленитча кö ме тэныт, дак ло меным иньöн. Шöрöт сой согласитчис, и Тöлiсь кайöтiс нывкасö аслас дворецö.

Старик гозъя сымда и висьталiсö:

― Лэбзис каёкыс горт позоксис, кытшöм позö öнi поздiсяс? Кысь сiйö кошшыны пондам?

Мöдiк лунас чöрс шырöтöм увтö öшын пырйöт нёджжасис медучöт сойыс.

Вот дзар керис сiя öтöрас и казялiс: туй кузяс мунö читкыля юра зонка, гажа да басöк. Эз вермы видзсьыны нывкаыт да осьта öшынас горöн висьталiс:

― Ак, зонка, зонка! Ножö тэ и мича! Зонкаыс сибöтчис öшын дынас да шуис:

― А гленитча кö ме тэныт, дак ло меным иньöн!

Нывка согласитчис, и читкыля юра зонка нуöтiс сiйö сьöрас.

Старик да старуха сымда и висьталiсö:

― Лэбзис каёкыс горт позокись, кытшöм позö öнi поздiсяс? Кысь сiйö кошшыны пондам?

Лун бöрсянь лун, лун бöрсянь лун ― и неделя чулалiс.

Колö бы нывкаэзсянь и юöррезлö лоны, да сё нем мыйкö оз кывсьы.

Видзчисьöв-керисö старик гозъя, и öтпыр старуха шуис старикыслö:

― Ветлы-ко, пöрись, Шондi зятьным ордö. Видзöт нывнымöс, юав, кыдз олö-вылö, да вай меным гöснеччез-козиннэз.

― Да кыдз нö ме сiйö адзза?

― Пет деревня саяс да и оськав асывланяс. А сэсся йöзыслiсь юалан, кытöн Шондiыс олö, а нiя мыччаласö тэныт сы ордö туйсö.

Старик велалöма ни: кыдзи тшöктасö, дак колö мунны.

Вот сiя тэчис нопö сёяннэз, пасьталiс виль зипун, вильöсь жö нинкöммез кöмалiс да иньдöтчис туйö-ветланö.

Мунiс сiя деревняэз пырйöт, юасис Шондi ордö туйсö, и быд мортыс сылö мыччавлiс асыввыв ылынiнö. Ветлöтiс сiя дырся-дыр, кöмкöтыс киссис-орлассис, и сёйис, мый шедас: тшак да ягöд, öрек да турун вужжез.

И вот öтпыр асывнас петiс вöр дорись кушинö, и сылiсь синнэсö гусялiс югытся-югыт би. И старик вежöртiс: этö Шондiлöн дворецыс югьялö, сiдзкö, адззис ассис зятьсö!

Медбы казьмöтчыны не умöлик мортöн, кöмалiс котомасис виль нинкöммез, весöтiс зипунсö да сибöтчис дворец ыбöс дынö. Дворецыс койö дзирыт ру, бытьтö биöн öгралö, нельки синнэзлö зубыт.

Стариксö нылыс казялiс, петiс öтöрас да пыртiс сiйö ки пöлöт пытшкас.

Пырис старик ыджыт жырö да невна эз пöд, дзик жар баняö инмис. Пуксьöтiсö сiйö небытик лабич вылö, а лабичыс сэтшöм пым, что и пукавны оз позь. Ой и ёна, натьтö, дöнзьö нылыслö!

Старик висьталiс нылыслö:

― Осьт-ко ыбöстö, эн сет пöрисьыслö кувны.

Нылыс осьтiс ыбöссö и öшыннэсö, пöльтыштiс тöлок. Жырыс ыркалiс, и старик гажмис невна: этадз эшö туйö кодь овны.

Нёджжöвтiс старик ас гöгöрас: стенаэс да юр вевдöрыс голубöйöсь, бытьтö сöстöм кымöр, а лабич-пызан да мый эм жырас, быдöс золотöйöсь ― сiдз и сотчöны, сiдз и пежьялöны!

Уджалансянь локтiс Шондi, радöн панталiс гöсьсö.

― Лöсьöт-ко павжун, иньö! ― тшöктö Шондi. ― Потшшуйт роднöй айтö кыдз колö!

Нылыс керис блин ва, босьтiс сковородка да шуис жöникыслö:

― Пуксьы жö, Шондi, ме дынö матöжык!

Шондi пуксис сыкöт ордчöн, а иньыс кисьтiс блин васö сковородка вылö да ― Шондiыс куш юр вылö. Блин ваыс чиж-важ, чиж-важ ― и пöжасис блиныс! Дженыт кадö стариклöн нылыс быдса чукöр блиннэсö пöжалiс, вайис ма ― тожö золотöйö, ― и быдöнныс чöскыта да пöта сёйисö.

― Спасибо тiянлö блиннэз да ма понда, ― шуис старик. ― А öнi висьтасьö, кыдз тiянлö овсьö.

― Олам богатöя, ― шуöны сылö. ― Миян быдöс эм.

― Эта бур, ― радуйтчö нылыс понда старик. ― Öнi мыччалö челядьнытö, и ме муна.

Кымöртчис Шондi, гажтöма юöртiс:

― Колöны миянлö пияноккез, да оз туй нiйö видзны ― татöн ны понда шонытöв.

Эта баснисянь стариклöн нылыс нельки горзыны пондiс. Синваэс котöртöны да сэтöн жö и косьмöны, только кокнитик парок лэбтiсьö.

Старик думайтö: «Бура олö эта нылö ― золото пытшкын, но богатствоын я шудыс?»

Шоччисис-керис старик да пондiс лöсьöтчыны гортас. Зятьыс сылö сетö золотöй паськöм да кöмкöт, золотöй сундук, но стариклö нiя нач оз колö:

― Сьöкытöв тэнат паськöмыс да кöмкöтыс. Да сiдз жö и сундукыт. Туяс медбура лöсялöны зипун, да нинкöммез, да дöраовöй кöшель.

Сэк старикыс котомкаö зятьыс пуктiс кынымкö золотöй деньга, а нылыс ― жаритöм вевдöра блиннэз да быдкодь стряпня, кöда сэтшöм бура пöжассьö Шондi юрвоман вылын, да эшö золотöй каймиа чышьян.

Прощайтчис старик ныв-зятьыскöт да и тэрмасьöмöн иньдöтчис горт деревняас. Мунiс неделя, мунiс кыкö, дыр мунiс, куим гоз нинкöммез бырöтiс, да вöлись пырис гортас. Пöрччалiс котомкасö, тэчис пызан вылö дона козинсö да гöснеччесö:

― Этö, старуха, тэныт медыджыт нылытсянь да Шондi зятьытсянь.

Старуха радуйтчö: ыстiсö кö сэтшöм чöскыт гöснеч да дона козин, дак, тöдчö, богата олöны.

― Оз я шогалö внучеккезным, старик?

― Нылöн челядьыс абу.

Старуха оз и тöд, мый керны: нето радуйтчыны, нето гажтöмö усьны медыджыт нылыс кузя.

Недыр мыйись, кöр старик быдöс ассис гортся уджсö ештöтiс, старуха горöтчис:

― Ветлы-ко, пöрись, шöрöт нывным ордö да меным гöснеч и козин сэтчинiсь вай.

Кывзiсь старик сэк жö лöсьöтiс котома да и петiс туйö. Старуха велöтö сiйö:

― Деревнясис петан да сэсся кеж рытвыв ладорö и оськав вöлись веськыта. Локтан керöс дорöдз, каян сы вылö, а сэтчинсянь, может, и Тöлiсьыслiсь дворецсö казялан.

И мунiс старик шöрöт нывсö кошшыны. Дыр ветлöтiс. Нинкöммесö не öтiк гоз бырöтiс, сёяныс нем эз коль. Медбöрын сёйис, мый шедiс: тшак да ягöд, öреккез да турун вужжез. И вот кыдзкö пемдандор кадö, кöр кайис керöс вылö, сы одзö усис Тöлiсьлöн югытыс. Видзöтö: неылын серебрянöй дворец сулалö. Стенаэс серöтöмöсь дона иззэзöн да дзардöны югыт-лöз рöмöн.

Старик сибöтчис дворец дынö. Сэтöн сiйö панталiс шöрöт нылыс да ки пöлöттяс пыртiс дворецö. А жыррезас омöн серебро югьялö, стенаэзсис кöдзыт пöльтö.

Пуксьыштiс старик небыт лабич вылö да сэк жö бöр чеччöвтiс: сiя кöдзыт, бытьтö йытор. Стариксö кынтны пондiс, недолыт сылö лоис, и сiя шуис нылыслö:

― Пöднав-ко топытжыка ыбöссö да пась меным сет. Нылыс пöдналiс буржыка ыбöссö, пась вайис. Старик кышалiс пасьсö зипуныс вевдöрö, и сылö шонытжык лоис. Сэтчö Тöлiсь уджалансянь бертiс, висьталiс иньыслö:

― Кер мороженöй да леденеццез, потшшуйт дона гöсьнымöс.

Хозяйка сорлалiс сливки да сахар, а кöдзытiнö оз петкöт: хрустальнöй бекöрсö пуктiс Тöлiсьыс юр вылö. Недыр видзыштiс ― и мороженöйыс кын ни. Сiдз жö леденеццез да берся сайкыт юансö керис. И некытшöм пым сёян-юан гöсьыслö эз мыччö.

Сёйисö, юисö чöскытся-чöскыта, и старик шуис:

― Спасибо тiянлö чöскыта потшшуйтöм понда. Öнi висьтасьö, кыдз тiянлö овсьö-вöвсьö.

― Оламö мийö бура, ― баитö Тöлiсь. ― Миян быдöс тырмöмви.

― А öнi эшö внуккезöс меным мыччалö, ― тшöктö старик.

Гудыртчис Тöлiсьлöн чужöмыс:

― Абуöсь челядьным. Колiс бы, мед миян гöгöр бергалiсö миян тöлiсёккез-чарлаоккез, да иньö полö: кынмаласö пö кагаэс кöдзытiнас.

Стариклöн нылыс шытöг горзö. Синнэзсис синва котöртö, а джоджас усялöны шер туссез.

Старик бергöтлö юрас: «Бура олö шöрöт нывным ― серебро пытшкись öдва тыдалö, да сыын я шудыс?»

Шоччисис-керис старик да гортö кутчис лöсьöтчыны. Тöлiсь зятьыс сундуктыр серебро сьöрас сетö, сереброись паськöм-кöмкöт, но старик шуö:

― Ог босьт тэнчит нiйö. Туйын колöны кокнит кöмкöт-паськöм.

Пуктiс котомкаас кынымкö серебрянöй деньга, гöснеч да козин старухаыс понда и петiс гортлань туйö. Мунiс сiя вель дыр. Конфетаэсö да мороженöйсö челядьлö сеталiс ― сёравно сылiсö бы. Мунiкас не öтiк гоз нинкöм вежис, да сё жö гортас бертiс здоров и ловья, пуктiс пызан вылö серебрянöй каймиа чышьян:

― Этö, старуха, шöрöт нывным да Тöлiсь зятьным тэныт ыстiсö.

Старуха гажмис: ыстiсö кö дона козин, дак богатöя олöны.

― Оз я шогалö челядьыс?

― Нылöн челядьыс абуöсь.

Старуха оз тöд, мый сэтчö висьтавны: нето радуйтчыны шöрöт нылыс понда, нето гажтöмö усьны.

Чулалiс мымдакö кадыс, и старик да старуха иньдöтчисö медучöт нывныс ордö, кöда олiс не ылын, не матын, а öтiк ыб сайын, öтiк ю сайын да öтiк вöр сайын.

Петiсö нiя гортсиныс асъяпон, а мöд асъяпонö локтiсö ныв-зять керку дынö. Казялiс нывныс аймамсö, осьтiс ворота, ки пöлöт пыртiс нiйö керкуö, пуксьöтiс лабич вылö.

Ыджыт жырись петiсö нылочка да зоночка, гажöн здоровайтчисö:

― Олат-вылат, баба да деда!

― Олö-вылö, нучок да нучатка! ― шуисö старик гозъя. Зоночка пуксис дедыс öлöдзö, нылочка ― бабыс öлöдзö.

Радуйтчöны кагаэс, что ны дынö дед-баб локтiсö. И пöриссес радся-радöсь.

Сэтчö зятьыс уджалансянь локтiс, да сылö тожö гаж лоис. Сiя отсалiс иньыслö пызан вылö сёян-юан вайны.

Эз вöв эстöн ма да блин, мороженöй да леденеццез, а вöлi шыд да каша; эз вöлö чöс видзан юаннэз, а вöлi крестьянскöй ырöш, но быдöнныс юисö-сёйисö чöскыта и нем эз кулитö.

Старик гозъя сёйöм бöрас нёджжöвтiсö ас гöгöр: керкуыс шоныт, сöстöм да лöнь, золото да серебро оз тыдав, зато орсiсö челядь, и быдöнныслö вöлi гажа.

Думайтiсö-керисö старик гозъя да шуисö пыр кежö кольччыны сэтчö. И зять-нывныс радöн босьтiсö нiйö дынаныс.

Старик гозъя кутчисö кыйны да гöрдззыны, томмеслö хозяйствоын отсавны да внучек-внучкасö быдтыны.


 


Дата добавления: 2015-11-16; просмотров: 49 | Нарушение авторских прав


<== предыдущая страница | следующая страница ==>
ПÖТТÖМ| ЗАРНИА ЧИКИССЕЗ

mybiblioteka.su - 2015-2024 год. (0.052 сек.)