Гистидиндекарбоксилаза

Бұл ферментке абсолюттік субстраттық әсерлесу ерекшелігі тән - гистидинді гистаминге айналдырады:

Гистамин медиатор болып табылады және жүйке жасушалары мен мес (тучный) жасушаларында кездеседі. Күшті тамыр кеңейткіш әсерге қабілетті. Гистамин секреторлық гранулаларда сақталады және қанға ұлпаның зақымдалған кезінде (соққы, күю және т.б.) секреттеледі. Ол көп мөлшерде қабыну ошақтарында бөлінеді. Гистамин аллергиялық реакциялардың дамуында маңызды роьді атқарады. Гистаминге арналған рецепторлардың екі типі белгілі: H₁ және H₂.

Гистаминнің әсері:

- капиллярларды кеңейту және тамыр өткізгіштігін жоғарлату;

- артериалдық қысымды төмендету;

- жазық бұлшықеттердің тонусының жоғарлатуы (спазм) - сонымен бірге кеңірдектің жазық бұлшықеттерінің де;

- асқазан сөлінің секрециясын күшейту;

Бұл әсерлердің кейбіреулері гистаминнің аллергиялық байқалулардың қалыптасуына қатысуына мүмкіндік береді. Антигистаминдік препараттар гистаминнің түзілуін болдырмау мақсатында қолданылады және ісікке қарсы және антиаллергиялық әсерге қабілетті болады. Әсерлерінің механизмі бойынша олардың кейбіреулері гистидиндекарбоксилазаның ингибиторлары, ал басқалары гистаминмен жасуша рецепторына әсерлесу үшін бәсекелеседі.

Н₁ -рецепторлардың блокаторлары негізінен аллергияға қарсы зат ретінде қолданылады - димедрол, супрастин және т.б..

4. Сериндекарбоксилаза. Сериннен ацетилхолин түзілуінің бірінші реакциясын катализдейді. Ацетилхолин – вегетативті жүйке жүйесінің қоздырушы медиаторы.

5. Ароматтық аминоқышқылдардың декарбоксилазасы: Әртүрлі субстраттық әсерлесу ерекшелігіне қабілетті. Бірнеше әртүрлі аминоқышқылдармен әсерлеседі:

а) триптофанды - триптаминге

б) 5-окситриптофанды - триптаминге (серотонин)

в) 3,4-диоксифенилаланинді - дофаминге

Серотонин жүйке ұлпасында өндіріледі. Бас ауруларының кейбір түрлері сақиан (мигрень) серотониннің артық мөлшерде өндірілуіне байланысты. Серотонин тамырдарды тарылтады, қанның ұюын реттеуге қатысады. Антиаллергиялық әсерге қабілетті. Триптамин осыған ұқсас әсерде болады.

Фенилаланин аминоқышқылы тотығу нәтижесінде сақинасына екі ОН – тобын қосып диоксифенилаланинге (ДОФА) айналады. Одан ароматтық аминоқышқылдар декарбоксилазасы әсерінен дофамин түзіледі. Дофамин катехоламиндер –норадреналин мен адреналиннің алғызаты болып табылады.

Алғазат ретіндегі қызметтен басқа дофамин өзіне тән спецификалық қызметті де атқарады.

Биогендік аминдердің инактивтелуі

Ағзада биогендік аминдерді ыдыратуға мүмкіндік беретін реакциядың келесі механизмдері болады.

1. Құрамында окситоптары болатын немесе окситоптарды молекуласына гидроксилденуден кейін қосатын аминдерді окситоптары бойынша метилдендіру реакциясы. Метилдік радикалдың шығу көзі: S-аденозилметионин. Реакцияны О-метилтрансфераза ферменттері катализдейді. Олар метилдік топты оттекке ауыстырып қосады. Себебі, метиониннің күкіртіне АДФ-тің аденилдік қалдығын қосқан кезде оның метилдік тобы қозғалғыш болады да әртүрлі заттарға жеңіл ауыстырылады. Сондықтан окситоптағы оттекке де жеңіл ауысады.

2. Аминді дезаминдеу мақсатында аминотоп бойынша тотықтыру реакциясы.

Бұл биогендік аминдерді инактивтеудің негізгі жолы – оларды аминотопты оксидаза (моноаминооксидаза, МАО) әсерінен тотықтырып бөлу. Нәтижесінде аминнің биологиялық активтілігі жоғалады.

Биогендік аминдердің оксидазалары: моноаминооксидаза (МАО), диаминооксидаза (ДАО), полиаминооксидаза. Оксидазалар екі протон мен екі электронды бөліп алып бірден оттекке береді. Сутек асқынтотығы түзіледі, ал амин иминге айналады. Имин ары қарай фермент қатысуынсыз гидролизденіп альдегидке айналады. Оксидаза ферменттерінің простетикалық тобы ретінде ФАД немесе ФМН болады, немесе олар флавопротеин болып табылады.

Екінші реакция (гидролиз) қайтымсыз. Ары қарай, түзілген альдегид карбон қышқылына дейін оңай тотығады. Карбон қышқылы СО₂ мен H₂O –ға дейін тотығады. Жасушада МАО ДАО-мен салыстырғанда көп болады.

МАО активтілігін басу биогендік аминдердің ыдырауының баяулауына әкеледі. Мұндай дәрілік препараттар биогендік аминдердің «өмір сүру» кезеңін ұзартады, бұл олардың жетіспеушілігі кезінде өте маңызды болып табылады. Бұл заттар антидепрессанттар қызметін атқарады және бір жағынан шизофренияны емдеу кезінде қолданылады.

Аминоқышқылдар цитоплазмада декарбоксилденеді, ал аминдердің тотығуы митохондрияның сыртқы мембранасында өтеді. Аминоқышқылдардың декарбоксилдену реакциясы және биогендік аминдердің ыдырауы бір мезгілде жүрмейтіндіктен биогендік аминдер біршама уақытқа «өмір сүре» және өзінің биологиялық қызметін орындай алады.

Дата добавления: 2015-07-15