Студопедия
Случайная страница | ТОМ-1 | ТОМ-2 | ТОМ-3
АрхитектураБиологияГеографияДругоеИностранные языки
ИнформатикаИсторияКультураЛитератураМатематика
МедицинаМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогика
ПолитикаПравоПрограммированиеПсихологияРелигия
СоциологияСпортСтроительствоФизикаФилософия
ФинансыХимияЭкологияЭкономикаЭлектроника

Бадарчны Үлгэрээс

Чи одоо миний гараас гарахгүй. Наад улиасаа унах дээр юуны оройд гарах билээ гэв. | Нэг шөнө алга болсноо маргааш өглөө нь хүрээд ирсэн гэв. | Манай тэнэг ах тэгнээ тэр, баахан мөнгө үрээд нэг муу хогийн шүүр үүрээд ирж дээ гэж хоорондоо аяархан ярилцав. | Хогийн шүүрнээс өөр юу ч үгүй байж яах юм бэ. Дуугүй гэртээ ор гэв. | Нээсээ жаахан залуу бол дуу аялж гармаар байна даа гэжээ. | ЦЭЦЭН БҮСГҮЙН ҮЛГЭР | Танай нөхөр хаачсан бэ? гэж асуужээ. | Танай нөхөр хаачсан юм бэ? гэж гэнэ. | ХЭЭР ХАЛЗАН ХУЦТАЙ ХЭЭДЭЙ ӨВГӨН | Тэгэхэд нь манай махтай чанаад ид гэж баян хэлэв. |


(ИЗ СКАЗОК О СТРАНСТВУЮЩЕМ МОНАХЕ-БАДАРЧИНЕ)

 

 

Нэг бадарчин айлд хоножээ (один бадарчин заночевал в юрте; айл — юрта, дом; семья; хозяйство; селение, группа юрт). Нөгөө айл цагаан хоол хийн гаргаад аягалахад (когда в той юрте приготовили, вынесли и налили в чашки молочную: «белую» еду; аяга — чашка; аягалах — наливать в чашку) бадарч муу хоол гэж бодоод (бадарчин, подумав, что это плохая еда):

— Дундхан хийгээрэй (неполненько сделайте = налейте неполную чашку; дунд — средний; неполный) гэж хэлжээ (сказал). Гэтэл идээд үзсэн (однако съев, увидел) саламгүй (такая, что не оторваться; салах — отделяться) сайхан амттай хоол байв гэнэ (хорошая и вкусная еда была, оказывается; амт — вкус; амттай — вкусный; сладкий). Тэгэхээр нь дахин идмээр байсан ч (тогда, хотя и хотел бы съесть еще; дахин — снова, повторно) түрүүнийхээ үгэнд бантаад (запутавшись с первыми словами) бага хий (мало налейте: «сделайте») гэж дахин хэлэв (снова сказал). Ингэж (таким образом) долоо дахин дунд идсэн ч (хотя семь раз ел по неполной) цадсангүй (не насытился; цадах — насыщаться, наедаться).

Нөгөө айл (люди в той юрте) илүү хоолоо вааранд хийгээд (положив: «сделав» в горшок оставшуюся еду; илүү — лишний; ваар — горшок) хойш тавив (отложили на потом; хойш — впредь, в будущем; хойш тавих — откладывать). Тэгээд бүгд унтсан хойно (затем, после того как все уснули; бүгд — все; унтах — спать; засыпать). Тэр хоолонд цадаагүй учир (так как не насытился той едой) бадарч сэмхэн босоод (бадарчин, тихонько встав; сэм — тихо, крадучись, осторожно) вааранд гараа хийж (сунув: «сделав» руку в горшок; гар — рука) долоох гэсэн боловч (хотел облизать; долоох — лизать, облизывать) гар нь буцаж гарахыг болив (рука его застряла: «возвращаясь выходить перестала»; буцах — возвращаться, идти домой, идти обратно; гарах — выходить; болих — переставать, прекращать).

 

Нэг бадарчин айлд хоножээ. Нөгөө айл цагаан хоол хийн гаргаад аягалахад бадарч муу хоол гэж бодоод:

Дундхан хийгээрэй гэж хэлжээ. Гэтэл идээд үзсэн саламгүй сайхан амттай хоол байв гэнэ. Тэгэхээр нь дахин идмээр байсан ч түрүүнийхээ үгэнд бантаад бага хий гэж дахин хэлэв. Ингэж долоо дахин дунд идсэн ч цадсангүй.

Нөгөө айл илүү хоолоо вааранд хийгээд хойш тавив. Тэгээд бүгд унтсан хойно. Тэр хоолонд цадаагүй учир бадарч сэмхэн босоод вааранд гараа хийж долоох гэсэн боловч гар нь буцаж гарахыг болив.

 

Гадаа гарч (выйдя на улицу; гадаа — наружу) чулуун дээр хагалсугай (разбить бы о камень; чулуу — камень; хагалах — разби ть) гэж бодоод гарвал (подумав, когда вышел) хотны захад улаан чулуу байх шиг байхаар (поскольку на краю стойбища был как будто красный камень; хот — стойбище, хотон; город; зах — край: шиг — как, подобно) цохисонд (когда ударил) хот манаж байсан хүний улаан нүүрийг цохиод автал (то ударил: «ударив взял» красное лицо человека, который сторожил стойбище; манах — сторожить, караулить, охранять; хүн — человек; нүүр — лицо; цохих — бить, ударять, авах — брать) нөгөө хун (тот человек) сүйд болон ёолж (бедственно охая; сүйд — беда, катастрофа; сүйд болов — случилась беда; ёолох — стонать, охать) босч гүйв (вскочил и побежал). Түүний чимээнээр (из-за производимого им шума: «его шумом»; чимээ — шум, звук) гэрийнхэн (обитатели юрты) цөм сэрж сандран (все проснувшись и придя в замешательство; сэрэх — просыпаться; сандрах — растеряться, приходить в замешательство; быть в тревоге) гадаа гэртгүй гүйлдэн байснаа (когда в на улице в потемках забегали; гүйлдэх — забéгать):

— Гэрт унтсан бадарч лам хаачив (куда делся монах-бадарчин, спавший в доме; лам — монах, лама) гэлцэв (говорили между собой).

— Лам ч гэж нэг юм (то, что можно назвать и монахом: «и монахом называемая одна вещь») энд баймаар болж байна (пытается быть здесь: «здесь желающий быть становясь есть») гээд (сказав) гартаа ваар углаад (нацепив на руку горшок; углах — вдевать, вставлять) гэрийн хаяанд сууж байв гэнэ (сидел у стены юрты, оказывается; хаяа — нижние края стены).

 

Гадаа гарч чулуун дээр хагалсугай гэж бодоод гарвал хотны захад улаан чулуу байх шиг байхаар цохисонд хот манаж байсан хүний улаан нүүрийг цохиод автал нөгөө хун сүйд болон ёолж босч гүйв. Түүний чимээнээр гэрийнхэн цөм сэрж сандран гадаа гэртгүй гүйлдэн байснаа:


Дата добавления: 2015-07-16; просмотров: 56 | Нарушение авторских прав


<== предыдущая страница | следующая страница ==>
Хэрэв тэгвэл хонио цөмийг өгнө. Эс тэгвэл хуцыг чинь авна гэв.| Лам ч гэж нэг юм энд баймаар болж байна гээд гартаа ваар углаад гэрийн хаяанд сууж байв гэнэ.

mybiblioteka.su - 2015-2024 год. (0.006 сек.)