|
Читайте также: |
Мысал: жарылыстан кейін 3сағаттан кейін радиация деңгейі 11 Р/сағ құрады. 1 сағаттан кейінгі радиация деңгейін анықтау қажет. 8.4 кестесі арқылы есептеледі.
1. Кt баған мен көлдеңнен сызықтардың (3сағ) қиылысында радиация деңгейін қайта есептеу коэффицентін табамыз – 0,267
2. Жарылыстан кейін 3 сағаттан кейін өлшенген радиация деңгейін 11Р/сағ 0,267 коэффицентіне бөлсек, 40 Р/сағ шығады. Осыдан: 1 сағаттан соң 40 Р/сағ, 3 сағаттан соң 11Р/сағ.
3. Қорытынды жасау.
Жарылыс уақыты белгісіз жағдайда радиацияның түсу жылдамдығы арқылы білуге болады. Ол үшін аймақтың бір нүктесінде (немесе объект территориясында) радиация деңгейін екі рет өлшейді. Бірінші және екінші өлшемдер деңгейлерінің мәндерінің қатынасын Р2/Р1және өлшемдер арасындағы уақыт аралығы арқылы 8.5 кестесі көмегімен жарылыс сәтінен екінші өлшем арасындағы уақытты анықтаймыз.
Мысалы: бақылаушы буын орналасқан ауданда радиация деңгейлері келесідей екені анықталды:
- сағат 8 Р1 = 53Р/сағ
- сағат 8.30 P2 = 45 Р/сағ, ядролық жарылыс уақытын анықтау қажет.
1. екінші мен бірінші өлшеулердің уақыт ар алығын анықтайық: 8сае – 8сағ 30мин = 30 мин
2. екінші және бірінші өлшеулер кезіндегі радиация деңгейлерінің қатынасын табамыз: Р2/Р1 = 45/35 = 0,85 Р/сағ
3.8,5 кестесі бойынша Р2/Р1 қатынасы және 30 минут уақыт аралығы бойынша жарылыс сәті мен екінші өлшем арасындағы уақыт t =3сағат.
4. жарылыс болған уақытты анықтайық:
8сағ 30 мин – 3 сағ = 5 сағ 30 мин.
Жауабы: t = 5сағ 30 минут
8.5-ші кесте
Жарылыстан кейін бірінші немесе екінші өлшемге дейінгі уақытты өлшеуге қажетті көрсеткіштер
| Екінші өлшемдегі P0 және бірінші өлшемдегі кР0 қатынасы, Р2/P1 | Өлшемдер арасындағы уақыт, мин Жарылыстан кейінгі радиацияның екінші өлшеміне дейінгі уақыт (..сағ...мин) | ||
| 0,9 | 3,00 | 6,00 | 12,00 |
| 0.85 | 1,30 | 3,00 | 6,00 |
| 0,7 | 1,00 | 2,00 | 4.00 |
| 0,6 | 0.45 | 1,30 | 3,00 |
| 0,5 | 0,35 | 1,10 | 2,20 |
| 0,4 | 0,55 | 1.50 | |
| 0,3 | - | - | 1,35 |
| 0,2 | 1.20 |
Қорытынды: жарылыс 5 сағат 30 минутта жүзеге асты. Сөйтіп жұмыс картасына жарылыстан бір сағат өткеннен кейінгі радиация деңгейі бойынша уланған аймақтардың шекараларын түсіру келесі кезек бойынша жүргізіледі: радиация деңгейі 240, 80, 8 Р/сағ (оларға тең және оларға жақын) тең барлық нүктелерін А,Б және В улану аймақтарына сәйкес бір сызықпен қосады. Бұл сызықтар қоңыр, жасыл және көк түспен түсіріледі. Жергілікті аудандағы белгігі бір нүктелердегі радиация мөлшері көрсеткіштері арқылы анықталған аймақтардың (А,Б,В) шекараларын түсіру мысалы 8.2 суретте келтірілген.
8.1-ші сурет. Радиациялық із пішіні
8.2 сурет. Радиациялық бақылау арқылы анықталған радиациялық күйді картаға түсіру мысалы.
1. Химиялық улану кезіндегі улану ошақтарының шекаралары мен құрылымын анықтау
Жергілікті аймақта химиялық қарудың улаушы заттардың (УЗ) немесе күшті әсері бар улы заттардың (КӘУЗ) таралуына байланысты химиялық улану және химиялық улану ошақтары пайда болады.
1.1 Химиялық улаушы заттармен ұшықт анған аймаққа қарсыластың тікелей шабуылына ұшыраған территориясы (қолдану аймағы) мен жүйке-паралитикалық, жалпы улы, тұншықтырғыш әсері бар жоғары концентрациялы УЗ-мен уланған бұлты тараған территорияны қамтиды. Мысалы: АҚШ-ның әскери мамандарының есептеуі бойынша 7 тонна жүйке-паралитикалық (зарин, заман, Vx газы) әсерлі химиялық бомба түрінде УЗ бар 52 типті бір ұшақ 250 км2 ауданда УЗ-дың өлімге әкелетін концентрациясын түзе алады.
Химиялық уланған ошақ конфигурациясы келесі жағдайларға байланысты болады:
- УЗ-дың тұрақтылық түрі;
- Жер рельефі мен метеотұрақтылық.
Химиялық улану ошағын (ХУО) екі аймаққа бөлу қалыптасқан:
|
І – УЗ-мен тікелей уланған аймақ,
ІІ – бу мен аэрозоль тараған аймақ
Мысалы: зарин, зоман типті УЗ-дың булары жақсы метеожағдай кезінде қауіпті концентрациямен 15-20 км қашықтыққа тарай алады. Булардың (аэрозоль) таралу жылдамдығы мен ауданынына атмосфераның жерүсті қабаттарының тігіннен тұрақтылығы әсер етеді.
Инверсия кезінде атмосфераның төменгі қабаттары жоғары қабаттарға қараған да суықтау болады. Изотермия кезінде ауа температурасы жер бетінен 20-30 м қашықтықта біркелкі болады.
Конвекция кезінде ауаның төменгі қабаттары жоғары қабаттарға қарағанда жақсы қыздырылған және араласу тігіннен жүзеге асады. Инверсия мен изотермия ауаның жерүсті қабаттарында УЗ жоғары концентрациялардың сақталуына ықпал етеді, ал конвекция – уланған ауаның көп таралуына ықпалын тигізеді.
Ауаның жерүсті қабаттының тігіннен тұрақтылық дәрежесі 8.6кестесі көмегімен ауа райы болжамы арқ ылы анықтауға болады.
8.6 кесте
1-ші ескертпе: қар қабаты бар кезде инверсиядан гөрі изотермияны күткен дұрыс.
2 –ші ескертпе: көрсетілген метеорологиялық көрсеткіштер әскери бөлімшелерде метеобақылаушымен тіркеліп, метеохабар ретінде беріледі.
8.3 а суретте N қаласында қарсыластың авиация қолданып Vx газымен химиялық улану ошағының пайда болғаны көрсетілген. Ол ұзындығы L және ені b болатын химиялық қару қолданылған аудан Імен тереңдігі Т болатын бұлттың таралу территориясын И қамтиды. УЗ Vxгазының N қаласының орталық аймағында қолдану масштабына байланысты ХУО-ның екі түрі пайда болды:
- біріншісі – жалпы ауданы П орталық (І қолдану аймағы) мен шығыс (бұлттың таралуы) бөлігін алып жатыр.
- екіншісі – уланған ауаның ықпалына түскен ауданы П2 М ауылдың территориясын алып жатыр.
2.2. КӘУЗ аймағына төгілу аймағы мен улаушы концентрациялары бар заттардың булары тараған территория кіреді. 36 суретте N қаласының К объектісінде КӘУЗ бар заттың бұзылуының нәтижесінде пайда болған химиялық улану аймағы көрсетілген. Ол келесідей құрам бөліктерден тұрады:
- төгілу аймағы С\1;% буы бар - IV,
- ені Ш және Г тереңдігі бар таралу территория
К объектіндегі авария екі улану аймағының пайда болуына әкелді:
Хлор буымен: N қаласында П3 ауданында; М ауылының көп бөлігінде (аудан ГЦ)
Сөйтіп аймақ шекаралары жер рельефі мен метеорологиялық жағдайға, химиялық қару (КӘУЗ төгілу аймағы) қолданылған аймақтың өлшеміне байланысты болатын уланудың алғашқы белгілерін тудыратын УЗ мен КӘУЗ шекті токсикалық қонцентрацияларымен анықталады.
2.3. Уланған ауаның қауіпті таралу тереңдігін анықтау. Т тереңдік деп химиялық қару қолданылған аймақ пен әскер ішкі құрамаларының қорғаныс заттарын қолданбауы қауіпсіз болатын аймаққа дейінгі қашықтықты айтады. Уақыт өте келе ауаның қауіпті таралу тереңдігі қысқарады. Уланған ауаның тарау тереңдігін анықтау үшін 8.7 кестесінде келтірілген мәліметтер қолданылады.
8.7 кестесі
Уланған ауаның қауіпті таралу тереңдігі (изотермия кезіндегі) км
| Улаушы заттар түрі | Қолдану әдісі | Тұрақты жел кезіндегі уланған ауаның қауіпті таралу тереңдігі | |
| До 2 м/с | 2-4 м/с | ||
| Зарин | Артиллерия | ||
| Ракеталар | |||
| Авиация | |||
| Иприт | Артиллерия | ||
| Авиация | |||
| Vх | ВАП | ||
| Артиллерия | |||
| Ракеталар |
Ескерту: К үн ашық болған кезінде (конвекция жағдайында) уланған ауаның қауіпті таралу тереңдігі екі есе кеміді. Инверсия кезінде Ттереңдік 50 км және одан да көп шамаға жете алады. Тұрақты емес жел кезінде тереңдік кестеде изотермияға көрсетілген шамадан зарин үшін үш, ал иприт үшін екі есе аз болады. Мысалы: Заринді ұнғылық артилериямен тарату нәтижесінде уланған ауаның улану аймағынан таралу тереңдігін Тмахтабыңыз.
Метеожағдай: изотермия, жел жылдамдығы 4м/с
Шешуі: 1. 8.6кестесі бойынша жел жылдамдығы 2 м/с тең болған жағдайда конвекция байқалатынын көреміз.
Заринді ұңғылық артилерия қолданғанда және жел жылдамдығы 4 м/с изотермия кезінде Г = 30км. (8.7 кесте)
8.6 кестесіне ескертпесінде конвекцния жағдайында (күн ашық кезінде) Гтаралу екі есе төмендейді. Яғни Т = 30:2 =15км
3. УЛАНҒАН АЙМАҚТАҒЫУЗ-ДЫҢ ТҰРАҚТЫЛЫҒЫН
| ОВ түрі | Жел жылдамдығы м/с | Саз температурасы С | ||||
| Vx | 0-8 | 17-20 тәул. | 9-10 тәул. | 4-5 тәул. | 1,5 тәул. | 1 тәул. |
| Зарин | 2-ге дейін 2-8 | 28 сағ. 19 сағ. | 13 сағ. 8сағ. | 6 сағ. 4 сағ | 3 сағ. 2 сағ. | 1,5 сағ. 1 сағ. |
| Иприт | 2-ге дейін 2-8 | - | 3-4 1,5-2,5 | 2,5 тәул. 1-1,5 тәул. | 20-30 сағ. 11-20 сағ. | 10-20 сағ. 6-10 сағ. |
АНЫҚТАУ
Ол үшін білу керек:
- Ауаның жер үсті қабатындағы жел жылдамдығы м/с мен бағытын;
- Топырақ температурасы оС;
- Атмосфераның тігіннен тұрақтылығы (8.6 кестесі)
УЗ-дың аймақтағы тұрақтылығы сол аймақта адамдардың жеке қорғану құралын қолданбай еркін жүріп және жұмыстар жүргізуге болатын уақыт аралығын сипаттайды. УЗ-дың тұрақтылығын есептеп табуға болады. УЗ-дың тұрақтылығының көрсеткіштері 8.8 кестесінде келтірілген.
Ескерту 1 Жасыл өсімдіктері жоқ объектте кесте бойынша табылған мәнді 0,8 көбейту керек. Ал орманда тұрақтылық кестеде көрсетілген мәннен он есе жоғары.
Ескерту 2 қыста зариннің тұрақтылығы 1-5 тәулік, Vx –бір айдан артық.
Мысал: УЗ-дың тұрақтылығын Vx газын келесі жағдайда қолданғанда анықтау қажет: жел жылдамдығы 2 м/с, топырақ температурасы – 0 0С
Шешуі: 8.8 кестесі бойынша Vx газының тұрақтылығы көрсетілген метеожағдайда 17 тәулік.
АДАМДАРДЫҢ ТЫНЫС АЛУ ОРГАНДАРЫН ҚОРҒАУ ҚҰРАЛЫН ҚОЛДАНУ (ЖҚҚ)
ЖҚҚ-ны химиялық зақымданған (Vx, иприт) ошақтажұмыстар атқару кезінде қолдану негізінен қоршаған ортаның температурасына байланысты болады. Адамдардың ЖҚҚ қолдану уақыты УЗ-дың тұрақтылық уақытына байланысты (8.8 кестесі).
Адамдардың химиялық қару қолдану аймағынан әртүрлі қашықтықта болуына байланысты противогаз қолданудың шамалас уақыты 8.9 кестеде келтірілген.
8.9 кесте
Адамдардың химиялық қару қолдану аймағында орташа метеорологиялық жағдайда противогаз қолданудың шамалас уақыты (t = +20 0C, V = 3м/с
| Жел бағытымен адамдардың химиялық қару қолданған аймақтан алыстауы, км | Ішкі құрам уланған бұлттың жақындау сәтінен противогазда болу уақыты | |
| Зарин | Иприт | |
| Уланған аймақта және оған жақын жерде | 4-6 с | 1,5-2,5 тәу |
| 2-2,5 с | 6-7 с | |
| 2-2,5 с | 4-6 с | |
| 1-2 с | 145 с | |
| 1 с | 1-1,5с | |
| 1 сағкем | 1 с | |
| 1 сағ кем | ||
Ескерту: 1. Инверсия кезінде противогазда болу уақыты кестеде көрсетілгеннен екі есе көп, ал конвекция кезінде екі есе аз болу қажет.
2. 20о тан басқа температурада ЖҚҚ- ны қолдану уақыты әрбір 10о төмендегенде немесе көтерілгенде екі есе көбейеді немесе азаяды.
8.10. Уланған ауасы бар бұлттың жақындау уақыты (шамамен алғанда).
| Химиялық қаруды қолданған аймақтан қашықтығы, км | Атмосфераның жерүсті қабатындағы жел жылдамдығы, м/с | |||
| 15 мин | 8 мин | 5 мин | 4 мин | |
| 30 мин | 15 мин | 10 мин | 8 мин | |
| 1ч 10 мин | 30 мин | 20 мин | 15 мин | |
| 1ч 40 мин | ?' мин | 30 мин | 25 мин | |
| 2ч 15 мин | 1 ч | 45 мин | 30 мин | |
| 2ч 30 мин | 1 с 20 мин | 55 мин | 45 мин | |
| Зсағ | 1 с40 мин | 1 ч | 50 мин | |
| 4сағ | 2сағ | 1с 25 мин | 1сағ | |
| 5сағ | 2с 40 мин | 1с 50 мин | 1с 20 мин | |
| 6сағ | 3с 20 мин | 2с 20 мин | 1с 45 мин | |
| 7с | 4с | 2с 40 мин | 2сағ |
Мысал: ішқі құрамның ипритті авиациямен қолданған жағдайда қолдану аймағынан 4 км қашықтықта орналасқан кездегі ЖҚҚ-да болу уақытын анықтау қажет. Метеожағдай:
- Күн бұлтты
- Жел жылдамдығы 2 м\с
- Күндізгі уақыт
Шешуі: 8.10 кестесін қолданып Т тереңдікті біле отыра тыныс алу жолдарын қорғау құралдарын кию бұйрығы берілген уақытты анықтаймыз. Ол уланған бұлттың адамдар орналасқан аймаққа жақындау уақытына сәйкес келеді –30 мин(жел жылдамдығы 2 м/с және қашықтық 4 км болғанда). Осыдан ЖҚҚ-ны кию туралы бұйрық химиялық қаруды қолданғаннан кейін 20 -25 минуттан кеш болмау қажет. 8.9 кестесі бойынша ішкі құрамның противогазда болу уақытын анықтаймыз. 4км қашықтықта уланған бұлттың жақындау сәтінен 4-6сағатқа тең.
5. Уланған аймақтың әртүрлі нүктелеріндегі радиация деңгейін есептеу нұсқалары
| Параметрлер | нұсқа | |||||
| 1) жарылыстан кейінгі уақытt,сағ | А) жарылыс уақыты белгілі | |||||
| 2) барлаушылар тобынының тіркеген уақытысағ | ||||||
| 3) радиация деңгейі Р,сағ | ||||||
| Б) жарылыс уақыты белгісіз | ||||||
| 4) тіркеу уақыты, сағ | 7:15 | 7:30 | 8:00 | 8:40 | 9:00 | 10:40 |
| 7:30 | 8:00 | 8:15 | 9:00 | 10:30 | 11:00 | |
| 5) радиация деңгейі, Р сағ | 52-47 | 53-45 | 55-43 | 58-40 | 62-36 | 70-30 |
Уланған ауаның қауіпті таралуының тереңдігін анықтау
Зақымданған ауаның қауіпті таралуының тереңдігін анықтаудың әдісі
| Параметрлер | Нұсқалар | |||||||||||||||
| УЗ типі | зарин | иприт | Vx | зарин | иприт | Vx | ||||||||||
| Қолдану әдісі | ракета | авиация | ВАП | артиллерия | артиллерия | Ракета | ||||||||||
| метеожағдай | ИЗОТЕРМИЯ | |||||||||||||||
| Жел жылдамдығы м/с | 1,5 | 2,5 | ||||||||||||||
| метеожағдай | Басқа метеожағдай үшін (ауаның тігіннен тұрақтылық деңгейі) | |||||||||||||||
| Күн ашық | Күн бұлтты | бұлтты | ашық | Ашық, күн аздап қыздырады | Бұлтты | |||||||||||
| Жел жылдамдығы м/с | 0,4 | 0,5 | 4,5 | 2,0 | 4,0 | 5,0 | ||||||||||
| Улы заттардың тұрақтылығын анықтау (сол жерде) на местности | ||||||
| Параметрлер | Нұсқалар | |||||
| 3 4 | ||||||
| УЗ түрі | Vx | зарин | иприт | Vx | зарин | иприт |
| Жел жылдамдығы | 1,5 | |||||
| Топырақ температурасы | 10 _j |
Блиц-тест:
1.Радиациялық қауіпсіздікті қамтамассыз ету және кез-келген иондаушы сәулелерден зардап шеккендерге көмек көрсетуді жүзеге асыру үшін нені білген жөн?
A) ОВ тұрақтылығы
B) токсикалық
C) улану дәрежесі
D) жұтылған доза
E) ОВ түрі
2. Жұтылған дозаны бағалау үшін қандай өлшембірлік анықталады?
A) ОВ
B) Р/сағ
C) Лк
D) Лм
E) Рад
3. Халықаралық бірліктер жүйесінде (СИ) экспозициялық мөлшері (Дсо) немен өлшенеді?
A) (Н/кг)
B) (Кл/кг)
C) (Кл/л)
D) (Кл/г)
E) (Дс/кг)
4. Барлық есептеулерде қолданылатын жарылыстың маңызды сипаттамасы..
A) жұмыс
B) қуат
C) сұғып алу
D) соғымдық
E) Қауіп
5. Желдің орташа жылдамдығының өлшембірлігі..
A) (V-км/сағ)
B) (V-м/сағ)
C) (V-см/с)
D) (V-м/с)
E) (V-мм/сағ)
6.Желдің төменгі бөлігі жоғарғысынан қаттырақ ыситын және оның вертикаль бағытта араласу үрдісі, бұл...
A) инверсия
B) изотермия
C) вертикаль тұрақтылық дәрежесі
D) метеометрия
E) конвекция
7. Жер бетінен 20-30 м биіктіктегі ауа темпертарусасы немен шамалас?
A) тұрақтылық
B) термиялық тепе-теңдік
C) изотермия
D) изобария
E) адсорбция
8. Экспозиционды доза қуатының өлшембірлігі.
A) 1 A|кг
B) Ан/кг
C) Кл/кг
D) А/г
E) Р/сағ
Практикалық жұмыс №9
Нысананың төтенше жағдайлар кезіндегі тұрақтылығын бағалау
Жұмыстыңмақсаты: типті есепті шешу жолымен берілген нысананың төтенше жағдай кезіндегі тұрақтылығын бағалауды үйрету және оны көтеруге арналған қажетті іс-шараларды анықтау.
Жұмыстың жоспары:
1. Негізгі теориялық сұрақтарды қайталау
2. Берілген тақырып бойынша мысалдар мен есептерді шешу
3. Өзіндік жұмысты орындау
- Берілген варианттар бойынша нысананың тұрақтылық дәрежесін есептеу
-1 және 2 кесте (қосымша 3 және 8) түрінде нәтижелерді ресімдеу
- Қорытындылау
Теориялық бөлім
Бейбіт және соғыс уақытының шарттарында үнемдеу саласындағы нысаналарының (ҮСН) тұрақты жұмысын қамтамасыз ету ең маңызды мақсаттарының бірі болып табылады. Нысандардың жұмыс істеу тұрақтылығыретінде оның төтенше жағдайлардағы жоспарланған көлемдегі және номенклатурадағы өнімдерді шығаруға (тікелей материалдық құндылықты шығырмайтын нысандар үшін өз міндеттерін мақсатқа сәйкес орындалуы), авария (зақымдану) жағдайында қысқа мерзімде өндірісті қалпына келтіруге қабілеттілігі түсініледі.
ТЖ кезінде ҮСН-ның жұмыс жасау тұрақтылығына келесі факторлар әсер етеді:
- жұмысшылар мен қызметшілерді зілзала, авария (апат), сондай-ақ осы заманғы зақымдау құралдарының бастапқы және қайталана факторларының ықпалынан сақтау сенімділігі;
- нысанының инженерлік-техникалық кешенінің белгілі бір деңгейде осы ықпалға қарсы тұру қабілеті;
-нысанды өндіріс үшін барлық қажетті өніммен (шикі зат, отын, электрэнергиясы, газ, су және т.б.) жабдықтау жүйесінің сенімдігі;
-өндірісті және азаматтық қорғанысты басқару тұрақтылығы мен үзіліссіздігі;
-нысанды күрделі және өзге шұғыл, сондай-ақ бұзылған өндірісті қалпына келтіру жұмыстарына даярлау.
Нысананың тұрақтылығы дегеніміз оның ғимаратының, бұйымының, станоктық және техникалық құрылғының, энергетикалық және техникалық байланысының ТЖ және де зілзала кезінде бұзу әрекетіне қарсы тұра алуы.
ҮСН орнықтылығын бағалауын есептеуді жүргізу үшін бастапқы мәліметтер болып мыналар табылады:
Нысананың және оның элементтерінің сипаты (пішін, элемент салмағы)
Габариттер (ұзындық, ені, биіктік,диаметр), механикалық жүктемеге элементтің қарсы тұра алу қабілеттілігін бағалау үшін қажетті басқа да мағлұматтар.
Қатты әсер ететін факторлардың параметрлері әдетте ГО жоғарғы штабымен менменседі.
Алайда егерде ондай мәлімет түспесе, онда қатты әсер ететін параметрлердің максималды мәні есептеп анықталады. Бұл параметрлердің жоқтығы кезінде күтілетін бұзушылықтың сипаты мен дәрежесі жер сілкініс J интенсивтілігінің әртүрлі дискретті маңыздылығы үшін балл бойынша немесе ғимарат пен құрылыста орташа және қатты бұзушылықтар тудыратын ядролық жарылыстың әуе қирату толқынының артық қысымы 
. Шамамен J-діңкелесі мағыналары қабылданылуы мүмкін (балмен):
А) V, VI, VII, VIII, IX немесе 
(кПа): 10, 20, 30 және 40– хииялық, мұнай өндейтін, радиоэлектронды, медициналық және оларға ұқсас өнеркәсіп салалары үшін.
Б) VI, VII, VIII, IX, X және XI балл немесе 20, 30, 40, 50, 60 кПа – көлік жасайтын, азық-түлік, металлургия және соған ұқсас өнеркәсіп салалары үшін.
2. Сейсмикалық толқынның әсерінен нысананың тұрақтылық дәрежесін бағалау.
Құрамында:
- нысананың негізгі элементтің жұмыс жасау қабілеттілігі мен қажетті өнім өндірілуі тәуелді нысананың негізгі элементтерін табу;
- әрбір элементтің (орташа қиратулар тудыратын қысым диапозонының төменгі шекарасы бойынша) және жалпы нысананың тұрақтылық дәрежесін анықтау;
- нысананың анықталған тұрақтылық дәрежесін күтілген сейсмикалық толқынның максималды мәнімен салыстыру және оның тұрақтылығы туралы шешім қабылдау.
Қосымша 3
1-ші кесте
| нысан | Цех элементтері мен оның қысқаша сипаттамасы | ΔРф кПа кезіндегі цехтың қирау дәрежесі | Элемент тұрақтылығының шегі, кПа | Цех тұрақтылығының шегі, кПа |
| Цех №1 | 1. Бір қабатты ғимарат, темір бетоннан жасалған 2. Технологиялық құрылғы: крандар мен кранды 3. Электр желісі: жер бетіндегі кабельді электробайланыс | |||
| Цех №2 | 1. Ғимарат: кірпішті, үш қабатты. 2. Техникалық құрылғы: ауыр станоктар 3. Электр желісі: металл эстакададағы құбырғылар | |||
| Цех №3 | 1. Ғимарат: бетонды және темір бетонды 2. Техникалық құрылғы:жүк көтергіштігі 60-100 тонна кран. 3. Электр желісі: жерасты кабельді байланыстар |
4 қосымша
Ғимарат пен құрылыстың отқа төзімділік сипаты
| Ғимараттың отқатөзімділік дәрежесі | Ғимарат пен құрылыс бөліктері | |||||
| Басқыш шабағытор шылардың бас қабырғасы | Қабырға арасын толтыру | Сәйкес аражабын дар | Қабат аралық және шатыр асты аражабын | аражабын | Отқа қарсы жар | |
| I II III | өртенбейтін 3 сағ Сондай 2,5 сағ Сондай 2сағ | Өртенбейтін 3 сағ Сондай 0,25 сағ Содай 0,25 сағ | Өртенбейтін 1 сағ Сондай 0,25 сағ жаңғыш | өртенбейт1,5 сағ сондай 1 сағ нашар жаңғыш 0,75 с | Өртенбейтін 1 сағ сондай 0,25 сағ нашар жаңғыш 0,25 | Өртенбейтін4 сағ сондай 4 сағ сондай 4 сағ |
Ескерту: сандармен құрылыс конструкцияларының отқақабілеттілік шегі берілген –оттың құрылғыға әсер етуінінің басталунан ода немесе құрылғының қирауға қарсы тұру қабілеттілігінің жоғалуына дейінгі уақыт мерзімі.
Қосымша 5
Жарылу және жану қаупі бойынша өндірістік құрылыстар мен ғимараттар категориясы
| Өндіріс категориясы | Технологиялық үрдістің өрт қауіпсіздігі бойынша сипаты | Өндіріс атау |
| А | Су немесе оттегі ауасының әсерінен тұтанатын заттарды, бу лапылдану температурасы 280C және одна төмен сұйықтықтарды, жарылғаш қысымы >5кПа ие болатын жарылыс қауіптімен араласқан ауамен пайда болатын газды қолдану | Мұнай өндеу зауыты; химиялық кәсіпорындар; металлдық натрии мен калии және т.б. өндейтін және қолданатын цехтар. |
| Б | tвсп=28-610C-қа тең сұйықтықтарды, тұтанғанда жарылыстын 5 кПа және одан жоғары артық қысымы дамып, жанатын шаңдарды қолдану | Көмір шаңы мен ағаш ұның тасымалдау мен дайындау цехтары; синтетикалық каучук өндейтін цехтар; |
| В | Қатты, өртенетін заттар мен материалдар өндеуі мен қолдануы, сонымен қатар 610C және одан жоғары лапылдау температурасына ие сұйықтықтар | Ағаш тілетін, ағаш өндейтін және тарасы; тоқыма және қағаз өнеркәсіп цехтары |
| Г | Ыссы, балқыған немесе жанармай түріндегі өртенбейтін заттар мен материалдар | Құю және балқыту цехтары; металды термиялық өндеу және жалға беру цехтары; |
| Д | Өртенбейтін заттар және салқын қалпындағы материалдар өнделуі | Жанбайтын материалдарды өндеумен және сақтаумен байланысты металлдар мен т.б-ды салқын өндетін кәсіпорындар. |
Ескертулер:
1) А және Б категориялы өндірістерде өрттер қиратушы толқын әрекетінен пайда болған орташа және жеңіл қирау нәтижесінде болуы мүмкін.
2) В, Г, Д категориялы өнеркәсіптерде өрттің пайда болуы ғимараттың отқатөзімділік дәрежесіне тәуелді болады; шылқыған өрттердің пайда болуы құрылыс ошағының тығыздығына тәуелді (30% немесе одан жоғары болғанда).
Қосымша 6
Қуаттылығы әртүрлі ядролық оқ-дәрілердің жарық импульсі (көріну шегі 10 км әлсіз түтін кезінде)
| Қуат, мың тонна | Жарық импульстері, кДж/м2 | |||||||||||||||||||||||
| Жарылық орталығына (эпицентр) дейінгі арақашықтық, км | ||||||||||||||||||||||||
| 1.4 0.8 | 1.7 | 2.3 1.3 | 2.7 1.5 | 2.8 1.6 | 3.1 1.9 | 3.3 | 3.6 2.1 | 3.7 2.15 | 3.9 2.2 | 4.2 2.4 | 4.6 2.7 | 3.4 | ||||||||||||
| 1.7 | 2.1 1.2 | 2.7 1.5 | 3.2 1.8 | 3.4 | 3.7 2.2 | 2.4 | 4.3 2.5 | 4.5 2.6 | 4.7 2.7 | 5.8 2.9 | 6.9 3.2 | 3.6 | 4.1 | |||||||||||
| 2.1 1.2 | 2.5 1.4 | 3.3 1.8 | 3.9 2.2 | 4.2 2.4 | 4.5 2.6 | 4.9 2.9 | 5.2 | 5.4 3.1 | 5.6 3.3 | 6.4 3.5 | 7.7 3.7 | 9.1 4.3 | 10.5 4.9 | |||||||||||
| 2.7 1.5 | 3.3 1.8 | 4.4 2.4 | 5.2 2.8 | 5.5 | 5.9 3.2 | 6.3 3.6 | 6.6 3.8 | 6.8 3.9 | 4.1 | 4.4 | 4.8 | 5.4 | 6.1 | |||||||||||
| 4.1 2.6 | 3.1 | 6.4 | 7.7 4.8 | 8.6 4.9 | 8.8 5.1 | 5.6 | 6.2 | 10.6 6.6 | 11.2 6.8 | 13.6 7.2 | 14.8 8.8 | 15.8 8.6 | 16.6 10.1 | |||||||||||
| Өрт сипаты | Үйінділердегі жану мен бықсу | Шылқыған өрттер | Бөлек өрттер | |||||||||||||||||||||
Ескерту: 1. Алымы- әуе жарылысы, бөлімі - жердегі жарылыс күші үшін.
1. Кестеден ерекшеленетін жағдайлар үшін арақашықтықты коэффициент К-ға көбейту қажет: ауа өте мөлдір, көріну шегі 100-К=1.5-ке дейін; ауа мөлдір, көріну шегі 50-К=1.4-ке дейін; орташа мөлдірлік, көріну шегі 20 км-К=1.2-ге дейін; қатты түтін, көріну шегі 5км-К=0.5-ке дейін; өте қатты түтін, тұман, көріну шегі 1км-К=0.2-ге дейін.
Қосымша 7
Материалдың тұтануын тудыратын жарық импульстері, кДж/кв.м
| Материал атауы | Жарылыс қуаты, мың тонна | ||
| 1.Құрғақ жонылған ағаш қарағай 2. Ақ түске боялған кәсектер (металды) 3. шыршадан жасалған тақтайшалар (құрғақ, боялмаған) 4. Күңгірт түске боялған тақтайшалар 5. Жұмсақ жабын (толь, рубероид) 6. Қызыл черепица 7. Құрғақ қарайған жаңқа, сабан, шөп, күңгірт қағаз 8. Құрғақ қарайған ағаш, сүрту материалдары, құрғақ жапырақтар, құрғақ өсімдік 9. Сұр түсті мақталық-қағазды перделер, матасы қатты, қоңыр 10. Мақталық-қағазды матадан жасалған арнайы киім (көк түсті) |
Қосымша 3
1-ші кесте
| нысан | Цех элементтері мен оның қысқаша сипаттамасы | ΔРф кПа кезіндегі цехтың қирау дәрежесі | Элемент тұрақтылығының шегі, кПа | Цех тұрақтылығының шегі, кПа |
| Цех №1 | 1. Бір қабатты ғимарат, темір бетоннан жасалған 2. Технологиялық құрылғы: крандар мен кранды 3. Электр желісі: жер бетіндегі кабельді электробайланыс | |||
| Цех №2 | 1. Ғимарат: кірпішті, үш қабатты. 2. Техникалық құрылғы: ауыр станоктар 3. Электр желісі: металл эстакададағы құбырғылар | |||
| Цех №3 | 1. Ғимарат: бетонды және темір бетонды 2. Техникалық құрылғы:жүк көтергіштігі 60-100 тонна кран. 3. Электр желісі: жерасты кабельді байланыстар |
Бақылау сұрақтары:
1. Нысананың беріктігі жайлы түсінік.
2. ҮСН-ның жұмыс жасау тұрақтылығына қандай факторлар әсер етеді?
3. Сұғып алу факторларына нысананың тұрақтылығы жөнінде түсінік.
4. ҮСН тұрақтылығын бағалауға қажетті бастапқы мәліметтер.
5. Артық қысым параметрлері.
6. Жер сілкінісі кезіндегі қирау дәрежесі.
7. Ғимарат пен құрылыстың отқатөзімділік дәрежесі.
8. Өндірістің өрт қауіпті категориялары.
Дата добавления: 2015-10-16; просмотров: 590 | Нарушение авторских прав
| <== предыдущая страница | | | следующая страница ==> |
| Глоссарий | | | Сызбалар, тапсырмалар, ахуалдар |