Тіс ауытқулары.

«Аномалия» термині қалыптыдан ауытқу дегенді білдіреді. Тістер ауытқуына Олардың пішіні, өлшемі, құрылымы, түсі, көлемі, тістер қатарындағы орны, шығу уақытындағы аномалиялар жатады. Тіс бастамасының түзілуі мен қалыптасуна кезінде олардың үлкеюі мен кішірейуі жағына қарай ауытқуы мүмкін. Ол тістер санының ауытқуына алып келеді: гиперодентия,гипоодентия немесе тұрақты тістердің толық одентиясы. Гиперодентия немесе тіс санынң өсуі жиі фронталды бөліменде,сирек премоляр мен моляр облысында көрінеді. Жоғарғы континентті әдістер қалып дамуы мүмкін, түстер қатарындағы орны болып бұзылыс шақыруы мүмкін. Жоғары жақтың сүйек медиальды күрек тісінің арасында кейде қосымша медиоденс пішіні және қасындағы медиальды күрек тістің қасында орналасқан. Биіктігі өткір шетінің деңгейіне жетпейтін тіс кездеседі. Тіс санының көбеюі жиі қосымша үшінші жоғарғы күрек тістің немесе үшінші премоляр, төртінші моляр тіс доғасынан тіс дамиды. Көбінесе жоғары компотентті тістерде пішіннің ауытқуы құрылымдық тістердің шығуы қиындап, тістер қптары мен кринустың пішінінң ауытқуына алып келеді. Тіс бастамасы санының көбеюі қатты одонтоманың себебі болуы мүмкін. Эмальға байланысы бар жай одонтомалар эмальды тамшы деген атқа ие. Күрделі одонтомалар тістің көп санымен көрінеді, сонын ішінде қалыптасқан тістер де кездеседі.

Гиподентия тіс санының азаюы, оның болуы адамдағы филогенетикалық редукциясына байланысты. Көбіне одонтия үшінші молярдың екінші премоляр және тұрақты латеральды күрек тістерде кездеседі, сирек басқа тістерде кездеседі. Гипоодентия тұқымқуалау ауруларының,яғни ангиопатиялық дисплазия (Криста Сименс Турнер синдромы), хондроэктодермальды дисплазия және ерікн мен таңдайдың тесілуімен жүретін сипатта көрінеді. Тіс санының төмендеуі тістер қатары мен прикусының аномалиясына алып келіп, асқорыту жүйесі мен баланың психикалық жағдайына жағымсыз әсер етеді.

Біріншілікті адентияда жоғары жақтың альвеолярлы өсіндісінің немесе төменгі жақтың альвеолярлы өсіндісі дамымай қалады. Адентия диагнозы анамнездік мағлұмат пен рентгенологилық зерттеудің қорытындысына негізделіп қойылады. Жиі соңғы молярдың, жоғарғы латеральды күрек тісі немесе ит тісі болмайды. Кейде он немесе одан көп тістің болмауы жоғары жақтың латеральды күрек тістің одонтиясын тістер арасында диастемиялық және тремдер орналасқан. Кейде тістің шығуы бұзылады. Тістер ретенциясы олардың бастамасы жақта жасырын болады.Бұл жақтың өсу бұзылысының немесе сүт тістердің уақытынан бұ рын алып тастауы да болуы мүмкін. Жақ өсуінің бұзылысында көрші тістердің түбірінің бітісіп өсуі болады және ол ретенция себебі болып ит тістің немесе сүт прикусының жоғары молярын ерте алып тастағанда альвеоланың сүйек тінімен өсуі және премоляр немесе біріншілікті моляр орнына ауысуы болады. Ретенция жүйе жоғары жақтың ит тісін де төменгі жақтың премолярында кездеседі.

Тістер орнының ауытқуы. Жиі және көп түрде болады. Көбіне тарайтын ауытқулар бір немесе бірнеше тістердің тіс қатарында таңдай немесе ауыз құысының кіреберісіне қарай ауысуында кездеседі. Сирек тістің 90 градус бұрылуы өз осінде айналуы немесе орнымен ауысуы кездеседі. Соңғы жағдайда, мысалы, ит тістің орнына премоляр және керісінше өсуі. Тістер бір-біріне жылжиды,яғни олардың тіс қатарынан қатты таңдайға, мұрын қуысына, жоғары жаққа,жоғары жақтың алдыңғы қабырғасы немесе төмпегіне ауысуы мүмкін. Ондай ауысулар гетеротопия деп аталады.

Бала туылғанда тісінің болуы, ненонаталды деп аталады. Әдетте жиі ерте тіс шығады. Құрсақ ішінде жоғарғы және төменгі жақта сүт тістердің болуы кездеседі. Бұнын себебі болып тістің ерте шығуы, тіс иек немесе сүйек астында қабыну процессі немесе оның жоғары орналасуы жатыр. Уақытынан ерте шыққан тістер өлшемі кіші, сары түсті, эмальда некроз ошағы болады. Баланы емізу үшін туа біткен тістерді кесіп алу оңай болады. Бірақта сауытты алып тастаған кезде, жаңа сауытты түзілген өлшемі аз. Тұрақты тістің дамуы қалыпты бірақ ерте кезеңінде шығады.

Тістің кеш шығуы өте жиі кездеседі. Оның себебі эндокринопатия, тұқымқуалайтын аурулар, асқорыту жүйесі және тамақтану бұзылуы болып табылады.

Тістің үлкен болуына макро және микродентия жатады. Макродентияда тістің медиодистальды өлшемдері ортостатикалықтан жоғары. Алып орталық күрек тістер кейде төменгі күрек тістің өлшемінен үлкен. Сирек жағдайда алып тістер төменгі күрек тістер және премоляр арасынан кездеседі. Микродентия тұрақты тіспен қатар сүт тісіне де қатысады.

Микродентия тістің өлшемінің төмендеуіне сирек екі үш тістің бірігіп кету ауытқкымен сипатталады. Дисталды бөлімінде орналасқан жоғары жақтың латералды күрек тістері ерекше зақымдалған. Қалыпты жағдайда медиалды латералды күрек тістер қатынасы 1:0,8. Редукцияның бірінші сатысында латералды күрек тістің дисталды өлшемі медиалды күрек тістің жартысына тең. Редукцияның екінші сатысында күрек тіс конус пішінді бірақ коронка биіктігі қалыпты, үшінші сатысында жоғары жақтың латералды күрек тістері қалыпты оның биіктігінің жартысынан аспайды. Тістің бастапқы шығуының дифференцировкасы мен түзілуі тістің дұрыс емес пішініне әкеледі. Сауыт, түбір және тістің пішінінің ауытқулары кездеседі. Тістің көптеген ауытқуларының кейбіреулері клиникалық көрінісіне қарап кейбір ауытқу (Гетчинсон тісі, Фурнье тісі және туа біткен сифилисте Пфлюгер тісі). Тістің пішінінің ауытқулары әртүрлі болады. Оларға тікенек тәрізді, конус тәрізді, текше тәрізді, тілік тәрізді, бөшке тәрізді пішінді күрек тістер. Үлкен және кіші күрек тістердің ауытқу формалары төбешік санының өзгеруімен және шайнау беткейінің ағымдылығымен көрінеді. Түбір ауытқулары айқын көрінеді. Мынадай болып қисаю, айналу, ыдырау, өсу, санының өзгеруі көрінеді. Түбір формасы мен биіктігінің өзгеруі саналады. Тістің өсу типтерінің түрлері: сауыт,тіс қуысының әртүрлі бөлігіндегі түбір екі тістің бірігуі тәрізді тістің ауытқуы тістің тек түбіріне қатысты. Әдетте түбір санының ұлғаюы мысалы, күрек тіс,ит тіс,премоляр түбірі дамуы мүмкін. Премолярда екі немесе үш түбір, ал молярда бес түбір бар. Көп түбірлі тістердің азу саны азаюы мүмкін. Ақыл тістің түбірінің шығуы жиі байқалады. Гистогенез процессінде дентин, эмаль, цемент, пульпа және пародон түзілуімен байланысты бұзылулар болуы мүмкін.

Дентин дамуының ауытқуы – жасы толмаған дентиногенез осы патологияда тістер, сүт тістері янтарлы жылтырлақ, эмалы тез түскіш, дентині оңай сынғыш.

Аяқталмаған амилогенез эмаль дамуының бұзылуы және аплазиясы, қоңыр эмаль, қоңыр дистрофия. Риф тәрізді тіс эмальдың барлық ақаулары топтары: эмаль гипоплазиясы, гипокальцификация, гидроксиапотит кристалдарының эмальдың түрлі бөлімдегі ауытқулар, экзогенді материал қалдығы, пигментті бейне, осы бұзылыс комбинациясы. Амилогенез және дентиногенез бұзылысы Стентон – Кандепон синдромында, бұл синдромда тістің боялуы мөлдір сұр кейде мөлдіп түсті. Кейін тіс шыққанда эмальдың дентинмен байланысы нашарлайды, жұқа, тығыз болады.

Дата добавления: 2015-07-26