Кристалдық өріс теориясын сипаттаңыз.

Кешенді қосылыстардың түзілуі мен қасиеттерін түсіндіретін 3 теория бар: олар валенттік байланыс теориясы, кристалдық өріс теориясы, молекулалық орбитальдар теориясы.

1932 жылы Неміс ғалымы Бете ұсынған кристалдық өріс теориясы кешентүзуші мен лигандтар арасында таза электрстатикалық әрекеттесу болып иондық, ион-дипольдық байланыстар түзеді деген болжауға сүйенеді. Квантмеханика тұрғысынан алғанда кешен түзуші ядро мен электрондардан тұратын жүйе ретінде қарастырылады. Ал лигандтар болса электрстатикалық өріс тудыратын нүктелік зарядтар деп саналады.

Бастапқыда кристалдық өріс теориясы кристалдық заттардың қасиеттерін түсіндіруге қолданылды, осыдан барып теорияның атауы қалыптасты. Алайда теория қатты кристалдық құрамды заттардан басқа кез келген геометриялық дұрыс орналасқан бөлшектерден құралатын жеке иондарға да табысты қолданылады. Мысалы, моноядролы d-элементтер түзетін кешендерге кристалдық өріс теориясының негізгі ережелерін қолданайық. Кешен түзуші d-элементтің d-деңгейшесіндегі 5 орбиталь атом ядросының кеңістігінде түрліше орналасқан. d орбиталі z осінің бойында жинақталса, d х және у осінің бойына шоғырланған. Ал d_ху, d_хz, d_yz орбитальдары х,у,z осьтерінің арасындағы биссектрисалар бойына жинақталған.

Бос күйдегі атом немесе ионның бірдей деңгейшесіндегі 5d орбитальдардың энергиялары бірдей болады. Кешентүзуші қосылысқа айналып лигандтармен байланысқанда олар (анион немесе полюсті молекула) электр өрісінің әсерінен өзгеріске ұшырайды.

Дата добавления: 2015-07-14