Практикалық (семинарлардың) жұмыстарды орындауға арналған әдістемелік нұсқаулар

Практикалық жұмыстар осы бағдарламада ескерілмеген.

Зертханалық жұмыстарды орындауға арналған әдістемелік нұсқаулар

Зертханалық жұмыс. Квалиметрия туралы жалпы мағлұмат. Өндірістік өнім сапасының бірлік көрсткіштерін реттеу. Өлшеу шкаласы (2 сағат).

Жұмыстың мақсаты:

- өндірістік өнім сапасының көрсеткіштерін және оларды тәжірибеде қолдану мүмкіндігін оқып-үйрену;

- өнімнің түрлі қасиеттрін бағалау үшін қолданылатын өлшеу шкаласын оқып-үйрену;

- нақты өнім сапасының деңгейін сандық бағалау үшін сапа көрсеткішін таңдау және таңдалған көрсеткіштерді шкалалау (шкалаларды сандық мәнде анықтау үшін).

Ж±мысты орындау тєртібі:

1. Экспертиза объектісін таңдау. Экспертиза объектілері тамақ өнімдері, аяқ киім, өлшеу құралдары және т.б. бола алады.

2. Сапаның бірлік көрсеткіштерін құру (10-15 көрсеткіш).

3. Сапа көрсеткіштерінің өлшемдерін анықтау (физикалық шама бірліктерінде немесе өлшемсіз бірліктерде)

4. Нәтижені 1-кесте түрінде жасау

5. Нәтижені талдау және әр нәтиженің қандай өлшеу шкаласына сәйкес екендігін анықтау. Жүргізілген талдау қорытындысын 2-кесте түрінде жасау.

Кесте 1

№	Сапаның бірлік көрсеткіштері	Өлшем

Кесте 2 – Толтыру үлгісі

Нәтиже №	Өлшеу шкаласы
атауы	реті	интервал	қатынасы
1.		Мосса-3,5 шкаласы бойынша материал қаттылығының коэффициенті
2.				Бөлшек диаметрі – 8,65 мм

Есептіњ мазм±ны:

1. Жұмыстың орындалу мақсаты.

2. Нәтижелер кестесі.

3. Бақылау сұрақтарына жауаптар.

Бақылау сұрақтары:

1. Квалиметрия деген не? Сапа деген не? Сапа философиясының даму кезеңдері.

2. Сапа туралы түсінік. Сапаны қамтамасыздандыру әдістерінің эволюциясы.

3. Аталған көрсеткіш келесідей сұрақтарға жауап бере алады ма, тексеріңіз: қарастырылатын объект (құбылыс) қандай дәрежеде қоғамдық қажеттілікті (қызығушылық, құндылық) қанағаттандыратын қасиетке (мүмкіндікке) ие бола алады?

Ұсылынатын әдебиеттер: 1-5, 12-16.

СДЖ арналған бақылау тапсырмалары [1-5], [12-16]

1. Сапа өлшемі және сапа көрсеткіші.

2. Сапа және стандарттау жайында нормативті құжаттар.

Зертханалық жұмыс. Сапа көрсеткіштерін кешендеу. Сапа көрсеткіштерінің көп деңгейлі құрылымын құру (3 сағат).

Жұмыстың мақсаты – теориялық негіздер мен өнім сапасының сипаттамаларын иерархиялық құрылым түрінде модельдеу бойынша тәжірибелік ұсыныстарды оқып-үйрену; бұйым сипаттамасының иерархиялық құрылымын құру.

Ж±мысты орындау тєртібі:

1. №1 зертханалық жұмыстың мәліметтері бойынша сапа көрсеткіштерінің 10 тобын және олардың ішкі топтарын есепке ала отырып, сапа көрсеткіштерінің кешенін субъективті тәсілмен жасау.

2. Сапа көрсеткіштерінің иерархиялық құрылымын құру. Сапа көрсеткіштерінің көп деңгейлі құрылымы 1-суретте еөрсетілгендей болуы керек.

3. Берілген бұйымның сапа көрсеткішінің иерархиялық құрылымына қарай, аталған бұйымның оның сапасының деңгейін анықтау үрдісінде өлшеу шкаласын өзгертудің жалпы сұлбасын ұсыну.

Есептіњ мазм±ны:

1. Жұмыстың орындалу мақсаты.

2. Сапаның кешенді көрсеткіштері.

3. Сапа көрсеткіштерінің көп деңгейлі құрылымы.

4. Бақылау сұрақтарына жауаптар.

Бақылау сұрақтары:

1. Тоқтаусыз көрсеткіштердің ішкі топтамасына қандай көрсеткіштер жатады?

2. Берік көрсеткіштердің ішкі топтамасына қандай көрсеткіштер жатады?

3. Жөндеуге жарамды көрсеткіштердің ішкі топтамасына қандай көрсеткіштер жатады?

4. Сақталушылық көрсеткіштердің ішкі топтамасына қандай көрсеткіштер жатады?

5. Антрометрикалық көрсеткіштердің ішкі топтамасына қандай көрсеткіштер жатады?

6. Гигиеналық көрсеткіштердің ішкі топтамасына қандай көрсеткіштер жатады?

7. Физиологиялық және психофизиологиялық көрсеткіштердің ішкі топтамасына қандай көрсеткіштер жатады?

8. Психологиялық көрсеткіштердің ішкі топтамасына қандай көрсеткіштер жатады?

Сапа көрсеткіштерінің көп деңгейлі құрылымы

Сурет 1 - Сапа көрсеткіштерінің көп деңгейлі құрылымы.

Ұсылынатын әдебиеттер: 1-5, 12-16.

СДЖ арналған бақылау тапсырмалары [1-5], [12-16]

1. Өнеркәсіптік өнімнің сапа көрсеткішінің номенклатурасы.

Зертханалық жұмыс. Объектілер сапасын бағалаудың эксперттік әдістері. Өнім қасиетінің ауырлығын бағалау (3 сағат).

Жұмыстың мақсаты:

– өнім қасиетінің ауырлығын аналитикалық модельдеу принциптерін үйрену;

– нақты объектілер қасиеттерінің ауырлығын аналитикалық бағалауда тәжірибелік дағдыға үйрену.

1 тапсырма. Сапа көрсеткішінің салмақтылық коэффициентін анықтау

Ж±мысты орындау тєртібі:

1. Экспертиза объектісін таңдау.

2. Жетіден артық емес сапа көрсеткішін таңдау.

3. Ранжирлеу тәсілімен сапа көрсеткішінің салмақтық коэффициентін анықтау.

4. Жұпты салыстыру тәсілімен сапа көрсеткішінің салмақтық коэффициентін анықтау. сопоставления.

5. 0,01 дәлдікке дейін жуықтату тәсілімен салмақтық коэффициенттерін дәлдеу.

6. Дәлдеу нәтижелерін кестеге енгізу.

2 тапсырма. Орташа өлшеу принципі бойынша сапа көрсеткішін кешенді анықтау.

Ж±мысты орындау тєртібі:

1. Әр сапа көрсеткішін бес балдық шкала бойынша бағалау.

2. 1-суретте көрсетілген кестені толтыру.

3. Бағалардың орташа арифметикалық мәнін анықтау.

4. Сапа көрсеткішінің кешенді мәнін орташа арифметикалық өлшенген мән ретінде анықтау.

5. Сапа көрсеткішінің кешенді мәнін орташа геометриялық өлшенген мән ретінде анықтау.

6. Сапа көрсеткішінің кешенді мәнін орташа гармоникалық өлшенген мән ретінде анықтау.

7. Сапа көрсеткішінің кешенді мәнін орташа квадратталған өлшенген мән ретінде анықтау.

8. Алынған нәтижелерді талдау.

Эксперттер	Көрсеткіштер
				…
…

Сурет 1 - Өнім сапасын бағалау кезінде эксперт толтыратын кесте.

Есептіњ мазм±ны:

1. Жұмыстың орындалу мақсаты.

2. Сапа көрсеткіштерінің салмақтық коэффициенттері.

3. Салмақтық коэффициенттерді дәлдеу нәтижелері.

4. Кешенді көрсеткіштерді есептеу нәтижелері.

5. Бақылау сұрақтарына жауаптар.

Бақылау сұрақтары:

1. Қос жұпты салыстыру тәсілінің жұпты салыстыру тәсілінен айырмашылығы қандай?

2. Қос жұпты салыстыру тәсілін қандай жағдайларда қолданған жөн?

3. Тең сапа сызығын қалай алуға болады?

4. Орташа өлшенгендерді қандай көрсеткіштер (белгі) бойынша салыстыруға болады?

Ұсылынатын әдебиеттер: 1-5, 12-16.

СДЖ арналған бақылау тапсырмалары [1-5], [12-16]

1. Сапаны экспертті бағалау технологиясының ерекшеліктері.

2. Квалиметриялық ақпаратты өңдеу алгоритмі.

Зертханалық жұмыс. Объект сапасын бағалаудың эксперттік әдістері. Эксперттік комиссия құрамының сапалылығын анықтау (3 сағат).

Жұмыстың мақсаты – эксперттік топ құруда эксперттер сапасын сандық бағалау әдістерін оқып-үйрену; нақты бұйым сапасын бағалау үшін тағайындалған эксперттік топ құруда эксперттер сапасын статистикалық бағалау әдістерін қолдану.

Ж±мысты орындау тєртібі:

1. Экспертиза объектісін таңдау.

2. Жетіден аспайтын көрсеткіш құру.

3. Салмақтық коэффициенттерін ранжирлеу тәсілімен анықтау.

4. Эксперттер пікірінің келісушілігін анықтау.

5. Әр эксперттің қателігін анықтау. Эксперттердің қателігін анықтау үшін оқытушы нақты жауабы бар тестік тапсырма береді. Мысалы: қалам салмағын анықтау. Сұрақ нәтижесінде әр эксперттің қателігін орташа арифметикалық бағалаудан і -ші эксперттің бағалауының ауытқуы ретінде табу.

6. 2-суретте көрсетілген кестеге тестілеу нәтижесін енгізу.

Экспертиза объектісінің номері	Эксперттің бағалауы	Ранг қосындысы	Орташа арифметикалық мәннен ауытқуы	Орташа арифметикалық мәннен ауытқуының квадраты
				…
…

Сурет 1 – Эксперттер пікірінің келісушілігін анықтау кезінде толтырылатын кесте

Тест жауаптары	Эксперттер
Анықталатын көрсеткіш мәні
Эксперт қателігі

Сурет 2 – Эксперттер қателігін анықтау кезінде толтырылатын кесте

Есептіњ мазм±ны:

1. Жұмыстың орындалу мақсаты.

2. Есептеу нәтижелері.

3. Бақылау сұрақтарына жауаптар.

Бақылау сұрақтары:

1. Эксперттердің сенсорлық қабілеттілігін қалай анықтайды?

2. Дельфа тәсілінің ерекшеліктері.

3. Эксперттік комиссияны құру кезеңдері.

4. Бірінші кезеңде эксперттік комиссияны құратын эксперттердің сапа көрсеткіштері.

Ұсылынатын әдебиеттер: 1-5, 12-16.

СДЖ арналған бақылау тапсырмалары [1-5], [12-16]

1. Эксперттерді сұрау тәсілдері.

2. Квалиметриялық ақпаратты өңдеу алгоритмінің сапа көрсеткіштері.

№5 зертханалық жұмыс. Аспап жасау бұйымын сенімділікке есептеу (1 сағат)

Жұмыстың мақсаты – аспап жасау бұйымын сенімділікке есептеу.

Ж±мысты орындау тєртібі:

1. Элементтердің, бұйымға кірушілердің тізімін біріктіру.

2. Әрбір элементтің артынан анықтамалық әдебиетпен номиналды тәртіпте қабыл алмаулардың күшейте түскендігі анықтау.

3. Электр тізбегі элементтеріне арналған жүкті тиеу коэффициенттерін есептеу.

4. Жүкті тиеу коэффициентінің тәуелділігін анықтамалық әдебиетпен және сыртқы әсерлердің мәндерін kj түзету коэффициентімен анықтау және оларды қолдануды есептеу шартымен элементтердің қабыл алмаулардың күшейтуін есептеу

5. Қабыл алмаулардың жиынтық күшеюін есептеу

және тоқтаусыз жұмыстың орташа уақыты

6. 10000 сағатта тоқтаусыз жұмыс ықтималдығын есептеу:

Есептіњ мазм±ны:

1. Жұмыстың орындалу мақсаты.

2. Элементтердің тізімі.

3. Осылармен жинақтайтын қабыл алмаулардың күшеюі туралы кесте.

4. Есеп-қисаптардың нәтижелері.

5. Бақылау сұрақтарына жауаптар.

Бақылау сұрақтары:

1. Сенімділік деген не?

2. Тоқтаусыздық деп нені атайды?

3. Тоқтаусыздықтың негізгі сипаттамасы.

4. Сенімділік есеп-қисабы.

Ұсылынатын әдебиеттер: 1-5, 10, 11.

СДЖ арналған бақылау тапсырмалары [1-5,10,11]

1. Радиоэлектрондық аспаптың сенімділік негізгі ұғымдары және құралдардың (РЭАиП) ұзақ жұмыс жасауында.

2. Қабыл алмаулардың экспоненциалды үлгі қолдануымен сенімділік есеп-қисабын шығару

№6 зертханалық жұмыс. Өзара алмасымдылық, кіру рұқсаты және орнатылуы. (3 сағат)

Жұмыстың мақсаты – номиналды және шекті өлшемнің шартты белгіленуі, шекті ауытқулар және біліктер мен тесіктердің кіру рұқсаттары.

Ж±мысты орындау тєртібі:

1. Теориялық мәліметтерді оқу, есеп мысалдары.

2. Келесі есептерді шешу:

1) Шекті мөлшерлер және ауытқулар, бөлшектердің кіру рұқсаттары 1) анықтау және отырғызулардың, саңылаулар және керулерді келесі тап осыларға, мм:

а) Ǿ ; б) Ǿ ; в) Ǿ ; г) Ǿ .

Кіру рұқсаттарының жазықтық сызбасын сызу.

2) Валдың номинал диаметрі және шекті ауытқулар берілген

Нұсқа	D, мм	es, мкм	ei, мкм	Нұсқа	D, мм	es, мкм	ei, мкм
		-6	-12			-50	-96
			-8			-190	-400
						-62	-151
						-230	-480
						-550	-550
			-35
			-20

Шекті ауытқулармен номинал мөлшердің шартты белгіленуін жазу және шекті мөлшерді анықтау.

3) Шекті мөлшерлер және нақты ауытқулар берілген

Нұсқа	dmax, мм	dmin, мм	er, мкм	Нұсқа	dmax, мм	dmin, мм	er, мкм
	2,475	2,455	+1		150,015	150,115
	4,970	4,922	-15		200,05	200,235
	7,975	7,885	-120		280,094	280,414
	14,984	14,914	-30		320,19	320,42
	24,935	24,883	-75		500,144	500,515
	49,95	49,911	-25		559,74	559,67	-500
	69,97	69,94	-40		670,155	670,030
	99,988	99,934	-65

Бөлшектің номинал және нақты мөлшерлерін табу, шекті ауытқуларды есептеу, бөлшектің шекті мөлшерлер және шекті ауытқулардың жарамдылығын анықтау, номинал мөлшерлі шекті ауытқулармен белгіленуін жазу, шекті мөлшерлердің (масштабта емес) және шекті ауытқулардың (масштабта) кіру рұқсаттарын сызбада сызу, олардың нақты мөлшер және нақты ауытқуларын көрсету.

Есептіњ мазм±ны:

1. Жұмыстың орындалу мақсаты.

2. Номиналды және шекті өлшемнің шартты белгіленуі, шекті ауытқулар және біліктер мен тесіктердің кіру рұқсаттары.

3. Бөлшектердің қосу параметрлерінің анықтамасына арналған есептік тәуелділіктері.

4. Тапсырмалардың шешімдері.

5. Бақылау сұрақтарына жауаптар.

Бақылау сұрақтары:

1. Өзара алмасу және оның пайда болу себептері.

2. Неге өзара алмасу машина және прибор жасаушы өнімін шығаруда өте маңызды принцип болып табылады?

3. Кіру рұқсаты ұғымының мәнін түсіндіріңіздер.

4. Қандай өлшемдерді номиналды деп атайды және оларды қалай анықтайды?

5. Қандай өлшемдерді нақты деп атайды? Неден тәуелді болады және қандай шектерде олардың сандық мәні болуға тиіс?

6. Кіру рұқсаты деп нені атайды? Біліктер мен тесіктердің шекті өлшемдері арқылы кіру рұқсаты есептеуіне арналған формулаларды шығарыңыздар.

7. Өлшемнің ауытқуы деп нені атайды? Нақты, шекті және орташа ауытқуларды есептеуге арналған формулаларды шығарыңыздар.

8. Кіру рұқсаты нольге тең келу немесе теріс болуы мүмкін бе?

9. Қандай өлшемділіктерде және анықтамаларда ауытқулар және сызбаға кіру рұқсаттарын көрсетеді­?

10. Кіру рұқсаты бірлігі нені сипаттайды және ол бөлшектің қандай параметрінен тәуелділігінде анықталады?

11. Орнату деп нені атайды? Неге олар енгізілген және қандай параметрлермен сипатталады?

12. Орнатудың үш тобын атаңыздар, олардың аттарын және қандай қосылулар үшін оларды қолданады?

13. Саңылау деп нені атайды және саңылаулардың қандай түрлері болады?

14. Керу деп нені атайды және керудің қандай түрлері бар?

Ұсынылатын әдебиеттер: 4, 6-9, 12-16.

СДЖ арналған бақылау тапсырмалары [5,7,12-16]

1. Толық және толық емес өзара алмасу: олардың мәні, әр түрлілігі және қолдану шарттары.

2. Сыртқы және ішкі өзара алмасу.

3. Әр түрлілік және шекті өлшемдерді тағайындалуы.

4. Кіру рұқсаттарының және сызбада шекті ауытқулардың белгілену ережелері

5. Негізгі ерекшеліктер: а) орнату саңылауларымен; б)орнату керулерімен; в) өту орнатулар.

Зертханалық жұмыс. Кіру рұқсаттарының жүйесі және бөлшектердің тегіс элементтерінде орнату және олардың қосулары (3 сағат).

Жұмыстың мақсаты – кіру рұқсаттарының құру жүйесін игеру және бөлшектердің тегіс элементтерінде орнату және олардың қосулары, онымен пайдалануға білу.

Ж±мысты орындау тєртібі:

1. Осы тақырыппен теориялық мәліметтерді зерттеу.

2. Тапсырманы орындау.

2.1 Берілген өлшемдерге арналған кіру рұқсаттарын есептеу:

Нұсқа

өлшем, мм

және квалитеттер:

Нұсқа

Квалитет

Есептеу нәтижесін кіру рұқсаты стандартымен салыстыру.

2.2 Біліктің негізгі ауытқуы берілген, Тесіктің негізгі ауытқуын есептеу; олардың шартты белгіленуін жазу және білік пен тесік кіру рұқсаттар аумағының эскизін сызу.

Нұсқа	Білік диаметрі, мм	Біліктің негізгі ауытқуы, мкм	Квалитет
білік	тесік
		-60
		-30
		-25
		-16
		-7

2.3 Тесік жүйесінде орнату берілген:

Нұсқа
Қосылу	H7/g6 H7/k6 H7/r6	H7/h6 H7/jS6 H7/s6	H6/g5 H6/m5 H6/p5	H8/f7 H8/n7 H8/s7	H8/e8 H8/k7 H8/u8	H6/f6 H6/jS5 H6/r5	H5/g4 H5/n4 H5/s5	H7/c8 H5/m6 H5/u7	H9/d9 H8/m7 H8/x8	H6/h5 H6/k5 H7/r6

Топты және орнату түрін анықтау. Орнатуларды білік жүйесіне ауыстыру және анықтау, ЕСДП-та алынған орнатулар ескерілген; шекті ауытқулар және кіру рұқсаттарды табу; біліктер мен тесіктердің шекті өлшемдерін есептеу, шекті саңылаулар, керу және орнатулардың кіру рұқсаттары; масштабта білік пен тесік кіру рұқсаттар аумағының эскизін сызу; шекті ауытқулармен берілген өлшемдері жазып алу. 2.1 есебінде қосудың номиналды өлшемдері берілген.

2.4 Білік жүйесінде орнату берілген:

Нұсқа
Қосылу	D8/h6 JS7/h6 R7/h6	E8/h7 K8/h7 U8/h7	D8/h8 JS8/h7 N8/h7	F7/h6 М7/h6 T7/h6	G7/h6 N7/h6 S7/h6	G5/h4 K5/h4 Р6/h5	H6/h5 М6/h5 Р7/h6	F7/h5 F7/h6 R6/h5	E9/h8 N6/h5 S6/h5	E8/h8 N5/h5 S5/h5

Отырғызулар ауыстыру си ­ тесік стеміне және тапсырманы орындау, саналғандар мақсатта 2.1. 2.3. қосу номинал мөлшерлері мақсатта 2.1-тапсырмада келтірілген.

Есептіњ мазмұны:

1. Жұмыстың орындалу мақсаты.

2. Номиналды және шекті өлшемдердің шартты белгіленуі, шекті ауытқулардың және тесіктер мен біліктердің кіру.

3. Бөлшектердің қосу параметрлерінің анықтамасына арналған есептік тәуелділіктері.

4. Тапсырмалардың шешімдері.

5. Бақылау сұрақтарына жауаптар.

Бақылау сұрақтары:

1. Орнату және кіру рұқсаттары жүйесі деп нені атайды? Оның мазмұны мен тағайындауы?

2. ЕСДП-да қандай өлшем диапозонын қамтиды? Неге өлшемдер, ЕСДП-пен қамтылып отырылғандар, негізгі және аралық интервалдарға бөлінеді? Негізгі және аралық интервалдардың өзгертулері қандай заңдылық анықталған?

3. Кіру рұқсаты бірліктерін не сипаттайды және оларды қалай есептейді?

4. ЕСДП квалитеті деп нені атайды және оларды қалай белгілейді?

5. ЕСДП квалитетінде 01-ден 17-ге дейін қалай кіру рұқсаттарының сандық мағыналарын есептейді?

6. ЕСДП-да біліктердің және тесіктердің негізгі ауытқуларының арасындағы байланыс қандай?

7. Неге ЕСДП-та практикалық қолданулар ­ үшін кіру рұқсаттар аумағының шек қойылған саны алынған?

8. Қандай кіру рұқсаттар аумағы үшін негізгі ауытқу орнатылмаған және қайсылары үшін нөлге тең?

9. Орнатуды құру үшін қандай кіру рұқсаттарын қолдану керек:

а) саңылаулармен;

б) натягтармен;

в) өтетіндермен?

10. ЕСДП-та отырғызуларды қалай белгілейді?

11. Қалай шартты белгілеумен анықтайды, қандай жүйеге (тесіктер немесе білік) орнату жатады?

Ұсылынатын әдебиеттер: 4, 6-9, 12-16.

СДЖ арналған бақылау тапсырмалары [5,7,12-16]

1. Кіру рұқсаттары және орнату жүйелердің құру принциптері.

2. ЕСДП негізгі ерекшеліктері және оның ОСТ­ жіберулер және орнатулар жүйесінен айырмашылығы.

3. 1...500 мм өлшемдерге арналған кіру рұқсаттар аумақ қатарларын құруда негізгі ерекшеліктерін қарап шығыңыздар

Дата добавления: 2015-07-16