Тармақ бойынша. Одан кейін іс бойынша жүргізіліп отырған сот ісінің тілін білмейтін

Одан кейін іс бойынша жүргізіліп отырған сот ісінің тілін білмейтін тараптардың өкілдері жүргізіліп отырған іс жүргізу әрекеттеріне толыққанды қатысу мүмкіндігін қамтамасыз ету үшін сот отырысына аудармашының қатысу қажеттігі туралы мәселені шешкен жөн.

1). Егер сот талқылауына қатысушылардың біреуі аудармашы қызметін пайдалануға ниет білдірсе, судья аудармашы ретінде кімнің қатысатынын хабарлайды және аудармашыға ҚІЖК-нің 85-бабының 2-бөлігіне сәйкес, оның мынадай құқықтарының бар екендігін хабарлайды: аударманы жүзеге асыру кезінде қатысушыларға аударманы нақтылау үшін сұрақтар қою; жүргізуіне өзі қатысқан тергеу немесе өзге де іс жүргізу әрекеттерінің хаттамасымен, сондай-ақ тиісті бөлігінде сот отырысының хаттамасымен танысу және аударманың толықтығы мен дұрыстығына қатысты хаттамаға енгізуге жататын ескертпелер жасау; егер оның аудару үшін қажетті білімі болмаса, іс бойынша іс жүргізуге қатысудан бас тарту; қылмыстық процесті жүргізуші органның әрекетіне шағым жасау; тергеу және өзге де іс жүргізу әрекетіне қатысуына байланысты өзіне келтірілген шығындарға өтем және егер іс бойынша іс жүргізуге қатысу оның қызметтік міндетінің шеңберіне кірмейтін болса, орындалған жұмысы үшін сыйақы алу.

Сонымен қатар, судья ҚІЖК-нің 85-бабының 3-бөлігіне сәйкес, аудармашының мынадай міндеттерінің бар екендігін түсіндіреді: қылмыстық процесті жүргізуші органның шақыруы бойынша келу; өзіне тапсырылған аударманы дәл және толық орындау; оның қатысуымен жүргізілген тергеу әрекетінің хаттамасында, сондай-ақ процеске қатысушыларға олардың ана тіліндегі немесе олар білетін тілдегі аудармасында тапсырылатын іс жүргізу құжаттарында аударманың дұрыстығын өзінің қолымен куәландыру; аудармашы ретінде тартылуына байланысты өзіне белгілі болған істің жағдайы туралы мәліметтерді немесе өзге де деректерді жарияламау; тергеу әрекеттерін жүргізу кезінде және сот отырысы уақытында тәртіп сақтау.

Содан соң төрағалық етуші аудармашыға аударманы қасақана дұрыс жасамағаны үшін қылмыстық жауаптылыққа тартылатыны туралы ескертеді, бұл жөнінде оған қол қойдырылады да құжат сот отырысы хаттамасына тіркеледі. Сонымен қатар аудармашыға дәлелді себептерсіз келуден немесе өзінің міндетін орындаудан бас тартқаны немесе жалтарғаны үшін әкімшілік жауапқа тартылатыны туралы ескертіледі.

Ескерту:

ҚК‑нің «Көрінеу жалған жауап беру, сарапшының жалған қорытындысы немесе қате аудару» деп аталатын 352-бабы бойынша аудармашы қылмыстық жауаптылыққа тартылуы мүмкін.

ҚК-нің 352-бабының 1-бөлігі бойынша, сотта... аудармашы жасаған көрінеу қате аударма жасағаны үшін айыппұл салуға, қоғамдық жұмыстарға не түзеу жұмыстарына (екі жылға дейін) тартуға не үш айға дейінгі мерзімге қамау түрінде жаза көзделген.

ҚК-нің 352-бабының 2-бөлігі бойынша, адамды сыбайлас жемқорлық, ауыр немесе аса ауыр қылмыс жасады деп айыптаумен, айыптаудың айғағын жасанды түрде жасаумен ұштасқан, сол сияқты пайдакүнемдік мақсатта жасалған дәл сол әрекеттер үшін
үш жылдан сегіз жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыру жазасы көзделген.

Алдын ала ескерту:

Аудармашыға көрінеу қате аударма жасаудың жауаптылыққа әкеп соғатыны туралы ескерту кезінде әкімшілік құқық бұзушылық туралы істі қарау кезінде жасалған осындай аударма үшін әкімшілік жауаптылыққа тартуды көздейтін ӘҚБтК‑нің 516-бабына сілтеме жасауға болмайды.

2). Одан әрі ҚІЖК-нің 334-бабына сәйкес аудармашыдан бас тарту мәселесі шешіледі.

Төрағалық етуші келген тараптарға, куәларға, сарапшыға, маманға олардың аудармашыдан бас тартуын мәлімдеу құқықтарын түсіндіреді және ҚІЖК-нің 95-бабы бойынша егер аудармашының құзырлы еместігі анықталса немесе мынадай жағдайларда аудармашы қылмыстық іс бойынша іс жүргізуге қатыса алмайтындығын түсіндіреді:

- егер ол осы іс бойынша жәбірленуші, азаматтық талапкер, азаматтық жауапкер болып табылса, куә ретінде шақырылған болса немесе шақырылуы мүмкін болса;

- егер ол осы қылмыстық іс бойынша іс жүргізуге сарапшы, маман, куә, сот отырысының хатшысы, анықтаушы, тергеуші, прокурор, қорғаушы, айыпталушының заңды өкілі, жәбірленушінің өкілі, азаматтық талапкер немесе азаматтық жауапкер ретінде қатысқан болса;

- егер ол жәбірленушінің, азаматтық талапкердің, азаматтық жауапкердің немесе олардың өкілдерінің туысқаны болса, айыпталушының немесе оның заңды өкілінің туысы, прокурордың, тергеушінің немесе анықтаушының туысы болса; егер ол жеке өзі, тікелей немесе жанама түрде осы іске мүдделі деп есептеуге негіз беретін өзге мән-жайлар бар болса.

Адамның аудармашы ретінде осының алдында қатысуы, егер оның бұрын жасаған аудармасы көрінеу қате болғаны анықталмаса, оның осы қылмыстық іс бойынша іс жүргізуге аудармашы ретінде одан әрі қатысуын жоққа шығаратын мән-жай болып табылмайтынын судья назарда ұстауға тиіс.

3). Тараптарға, куәларға, сарапшыға, маманға аудармашыдан бас тартуға әкеп соғатын заңда көзделген негіздемелерді түсіндіргенде, сот ең алдымен аудармашының өзінен оның отырысқа қатысуын мүмкін етпейтін өзіне белгілі мән-жайлар туралы сұрайды. Мұндай мән-жайлар бар болған жағдайда, қылмыстық процеске қатысушылар аудармашыға қарсылық білдіруге тиіс.

Процеске қатысушы бірнеше адамның іске аудармашыны қатыстыруға қарсылық білдіру туралы өтінімдері болған жағдайда, төрағалық етуші өзінің ұйғаруымен олардың сөз сөйлеуінің және процеске басқа да қатысушылардың мәлімделген қарсылық білдіру жөніндегі өз пікірлерін білдіру кезектілігін белгілейді. Егер іске қатысушы прокурор өз бетінше аудармашыға қарсылық білдірмесе, заң бойынша заңдылықтың сақталуын қадағалауды жүзеге асыру міндеті жүктелген органның өкілі ретіндегі оның пікірі қорытынды ретінде соңғы кезекте тыңдалады.

Мәлімделген қарсылық білдіру бойынша шешімді төрағалық етуші кеңесу бөлмесінде қабылдайды және дәлелді жеке қаулы нысанында шығарады, ол жеке шағым түсіруге, наразылық келтіруге жатпайды.

Қылмыстық іс бойынша іс жүргізуге аудармашының қатысуын мүмкін етпейтін заңда көзделген мән-жайлар болған жағдайда, тіпті қорғау, айыптау өкілдерінің, талапкердің немесе жауапкердің, куәлардың, сарапшының, маманның тарапынан тиісті өтінімдер болмаса да, төрағалық етуші өзінің бастамасы бойынша тиісті қаулы шығарып, аудармашыны іс бойынша іс жүргізуден босатуға құқылы.

Төрағалық етуші қаулымен (аудармашыны іс бойынша іс жүргізуге қатысудан босату немесе оған мәлімделген қарсылық білдіруді қабылдамау туралы) келіспеушілік туралы уәждерді апелляциялық немесе қадағалау шағымына енгізуге болатынын түсіндіруі қажет.

Егер аудармашыдан бас тарту қанағаттандырылса, сот басқа аудармашыны шақырады.

4). Сот отырысында төрағалық етуші аудармашының өз міндеттерін сапалы түрде жүзеге асыруы үшін тиісті жағдайды қамтамасыз етуге тиіс. Атап айтқанда, қажет болғанда, аудармашы үстелмен, жазу құралдарымен қамтамасыз етілуге тиіс, сот отырысы кезінде төрағалық етуші айғақтардың көлемі үлкен болған жағдайда, оларды бөліп-бөліп аудару үшін адамдардан жауап алуды оқтын-оқтын үзуі мүмкін.

Дата добавления: 2015-07-16