Студопедия
Случайная страница | ТОМ-1 | ТОМ-2 | ТОМ-3
АрхитектураБиологияГеографияДругоеИностранные языки
ИнформатикаИсторияКультураЛитератураМатематика
МедицинаМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогика
ПолитикаПравоПрограммированиеПсихологияРелигия
СоциологияСпортСтроительствоФизикаФилософия
ФинансыХимияЭкологияЭкономикаЭлектроника

Энэ хүнд хоол унд төхөөрч унаа хөсөг өг! гээд амар сайхан жаргав.

ЦЭЦЭН БҮСГҮЙН ҮЛГЭР | Танай нөхөр хаачсан бэ? гэж асуужээ. | Танай нөхөр хаачсан юм бэ? гэж гэнэ. | ХЭЭР ХАЛЗАН ХУЦТАЙ ХЭЭДЭЙ ӨВГӨН | Тэгэхэд нь манай махтай чанаад ид гэж баян хэлэв. | Хэрэв тэгвэл хонио цөмийг өгнө. Эс тэгвэл хуцыг чинь авна гэв. | БАДАРЧНЫ ҮЛГЭРЭЭС | Лам ч гэж нэг юм энд баймаар болж байна гээд гартаа ваар углаад гэрийн хаяанд сууж байв гэнэ. | Нөө хулганаа гарга гэв. | Хэрэггүй ээ миний гарын ус хатчихлаа гэж хэлжээ. Бадарчинд тосны нүнжиггүй зовлого өгснийг мэдээд ийм үг хэлжээ. |


 

 

Эрт урьд цагт (в давнее, прежнее время) нэг арга зальтай авгай байжээ (была одна пронырливая тетка; арга — способ; ловкость, махинация, ухищрение; заль — хитрость, уловка; коварство; обман; арга заль — хитрость, лукавство, обман, пронырливость; авгай — тетя, дядя /вежливая форма обращения к старшим/). Тэр авгай (та тетка) зүсээ хувилгаж (изменив лицо; зүс — цвет лица; зүс хувилах — изменяться в лице) үсээ өрөөсөн талдаа самнаж (расчесав волосы только с одной стороны; өрөөсөн — один из пары; половинный; тал — сторона; сам — гребень, расческа; самнах — расчесывать гребнем) их заг модтой газар очиж (пойдя в место, где было много саксаула; заг — саксаул; мод — дерево) чөтгөр болон (став чертовкой) амьтныг айлгаж (пугая живых существ; амьтан — живое существо; животное) юмыг нь авч амьдарч байжээ (забирая их вещи, жила). Тэр газраар (в том месте: «тем местом») олон удаа (много раз) аян жинчин дээр (на путешественников; аян — путь, поход; жин — караван; аян жинч — путешественник, путник) өрөөсөн үстэй авгай хүрч ирж (тетка с половиной волос когда выходила: «доходя приходила»), аянчид айн хөсөг хөтлөө орхиод зугатаан явж байв (путники пугались и убегали, побросав свои пожитки; айх — бояться, пугаться; орхих — бросать; зугтаах — убегать, удирать). Ингээд тэр нутгаар хоёр хэлтэй амьтан явахаа больжээ (таким образом, по тем местам двуногие живые существа ходить перестали; нутаг — кочевье; родное место; хэл — нога; болих — переставать, прекращать).

Гэтэл Богдын хүрээнээс нэг бадарч тэр айлуудаар явж байжээ (однако шел по тем селениям один бадарчин из святого монастыря; хүрээ — огороженное место; монастырь). Нэг айлд ирээд (придя в одно селение) орой явахдаа (когда шел вечером) зам заалгав (попросил показать дорогу). Тэр газар чөтгөртэй (в том месте есть черт: «то место с чертом») явж болохгүй (ходить нельзя) гээд өөр зам заан өгөв (сказав, другую дорогу показали: «показывая дали»).

 

Эрт урьд цагт нэг арга зальтай авгай байжээ. Тэр авгай зүсээ хувилгаж үсээ өрөөсөн талдаа самнаж их заг модтой газар очиж чөтгөр болон амьтныг айлгаж юмыг нь авч амьдарч байжээ. Тэр газраар олон удаа аян жинчин дээр өрөөсөн үстэй авгай хүрч ирж, аянчид айн хөсөг хөтлөө орхиод зугатаан явж байв. Ингээд тэр нутгаар хоёр хэлтэй амьтан явахаа больжээ.

Гэтэл Богдын хүрээнээс нэг бадарч тэр айлуудаар явж байжээ. Нэг айлд ирээд орой явахдаа зам заалгав. Тэр газар чөтгөртэй явж болохгүй гээд өөр зам заан өгөв.

 

Бадарч гэрээс нь гараад (бадарчин, выйдя из юрты) тэр чөтгөртэй газраар явъя байз (погоди, пойду-ка через место с тем чертом; байз — стой, погоди) гэж бодоод тийш явав (подумав, туда пошел). Тэгээд заган дунд үүргээ тайлаад (затем посреди саксаула развязал котомку; үүрэг — ноша, груз /на плечах, спине/; тайлах — развязывать; снимать /одежду/, раздеваться) шанагандаа шар будаа чанаад (готовя пшено в своем ковше; шанага — разливательная ложка, ковш, половник; будаа — крупа; шар будаа — пшено; чанах — варить, готовить пищу) сууж байв (сидел). Шөнө өнөө эхнэр сүүдэгнээд хүрээд ирэв (ночью та женщина пришла). Тэгсэн харвал (так если посмотреть) өрөөсөн үстэй нүцгэн авгай хүрч ирэв (с половиной волос голая тетка пришла; нүцгэн — голый). Өнөө чөтгөр хажууд нь голын захад ирээд суучихжээ (та чертовка около него на берег: «край» реки пришла и села; хажуу — бок, сторона; хажууд — возле, около; гол — река; зах — край). Тэгээд бадарч руу (затем бадарчину):

— Лам гуай (уважаемый лама) надад будаанаасаа хайрла (мне из вашей каши подарите; хайрлах — подарить, пожаловать; жалеть) гээд гараа тосож гэнэ (сказав, свою руку подставляет; тосох — подставлять /посуду, ладонь/; поджидать). Бадарч (бадарчин):

— Байз, болоогүй байна (погоди, еще не готово: «не стало») гээд будаагаа хутгаад сууж (сказав, крупу мешая, сидит; хутгах — мешать, месить; путать), Дахиад л чөтгөр (снова чертовка):

— Будаанаасаа (каши) гээд гараа тосоход (сказав, руку когда подставляет);

— Байз, болоогүй гэж байна (погоди, говорю — не готово) гээд чинээнд нь тултал будаагаа буцалгав (сказав, изо всех сил кашу свою варил; чинээ — сила, мощь, способность; тулах — упереться; подпирать; буцлах — кипеть, клокотать; буцалгах — кипятить, выпаривать).

 

Бадарч гэрээс нь гараад тэр чөтгөртэй газраар явъя байз гэж бодоод тийш явав. Тэгээд заган дунд үүргээ тайлаад шанагандаа шар будаа чанаад сууж байв. Шөнө өнөө эхнэр сүүдэгнээд хүрээд ирэв. Тэгсэн харвал өрөөсөн үстэй нүцгэн авгай хүрч ирэв. Өнөө чөтгөр хажууд нь голын захад ирээд суучихжээ. Тэгээд бадарч руу:

— Лам гуай надад будаанаасаа хайрла гээд гараа тосож гэнэ. Бадарч:

— Байз, болоогүй байна гээд будаагаа хутгаад сууж, Дахиад л чөтгөр:

— Будаанаасаа гээд гараа тосоход;


Дата добавления: 2015-07-16; просмотров: 37 | Нарушение авторских прав


<== предыдущая страница | следующая страница ==>
Бадар бариад явна гэв.| Байз, болоогүй гэж байна гээд чинээнд нь тултал будаагаа буцалгав.

mybiblioteka.su - 2015-2024 год. (0.007 сек.)