Сызба 3. Еңбекті нормалаудың түрлері

Еңбекті нормалау әдісі деп еңбек нормаларын белгілеу тәсілдерінің жиынтығын түсінеміз, ол еңбек процессін талдауды; еңбекті оңтайлы ұйымдастыруды жобалауды; нормаларды есептеуді қамтиды.

Еңбекті нормалау үшін тәжірибелік-статистикалық (жинақтау) және талдау әдістері пайдаланылады.

Тәжірибелік-статистикалық (жинақтау) әдіс кезінде еңбек нормалары еңбек процессін элементтерге бөлмей белгіленеді. Тәжірибелік-статистикалық (жинақтау) әдістің түрлері: нормалаушының жеке тәжірибесін пайдалануға негізделген тәжірибелік әдіс; ұқсас жұмыстарды орындағаны туралы статистикалық деректердің негізіндегі статистикалық әдіс.

Талдау әдісі нақты еңбек процессін талдауды, оны элементтерге бөлуді, жұмысты орындаудың оңтайлы тәсілдері мен ұйымдық-техникалық жағдайларын жобалауды, еңбек процессінің элементтері бойынша қажетті уақыт шығындарын есептеуді еңбек нормаларын белгілеуді болжайды. Талдау әдісі ғылыми негізделген нормалар мен еңбек шығындары нормативтерін әзірлеуді қамтамасыз етеді.

Еңбек нормаларын белгілеудің талдау әдісінің екі түрі бар: талдау-есептеу және талдау-зерттеу.

Талдау-есептеу әдісі жабдық жұмысы режимінің бар нормативтерінің, еңбек процессі элементтерінің техникалық сипаты мен уақыт нормативтерінің негізінде нақты еңбек нормалар(ын белгілеуді көздейді. Еңбек процесстерінің саралану деңгейіне байланысты нормаларды есептеу микроэлементті, сараланған немесе ірілендірілген нормативтер бойынша жүргізіледі.

Талдау-зерттеу әдісі кезінде еңбек нормалары еңбек процессін оның құрамдас бөліктеріне бөлген кезде жұмысшылардың еңбек шығындарын тікелей зерттеу нәтижесі және жабдықты пайдалану уақыты бойынша белгіленеді.

Кәсіпорынның өндірістік қуаттылығы – бұл белгілі уақыт мерзімінде шығарылған өнім бірліктерінің саны немесе көлемі. Белгілі уақыт мерзімінде алынған кәсіпорындар қуаттылығы тұрақты көлеммен есептеледі. Сондықтан өндірісті өзгерту шаралары бойынша өзгертулерді енгізу және бұйымдардың номенклатурасы өзгерту қажеттілігі туады.

Ұйымның өндірістік қуаттылығы мына формуламен анықталады:

Қө= Тжаб/Ec, (12) Мұндағы:

Ec – осы жабдықта дайындалған өнім комплектісінің еңбек сыйымдылығы, адам/күн;

Тжаб= жабдық бірлігіне жұмыс уақыт қоры;

Тжаб= ((Tкүн – Дкүн – Мкүн) *Сa*Ta) – (Tқр+Тм), (13)

Мұндағы:

Ткүн- 1 жыл ішіндегі жұмыс күндер саны;

Дкүн- демалыс күндері;

Мкүн- мерекелік күндер саны;

Са- ауысым саны;

Та- ауысым ұзақтығы;

Ткр- күрделі және жоспарлы жөндеу жұмыстарына кететін уақыт;

Тм- жұмыс уақытының мереке алдындағы қысқартылуы.

«Ақ-Жол-Сервис KZ» ЖШС -де ұйымның өндірістік қуаттылығы 2014 ж.

Тжаб= ((Tкүн– Дкүн – Мкүн) *Сa*Ta) – (Tқр+Тм) = (360 -104-9) *3*1=741

Ec = 675адам/30күн= 22.5

Қө= Тжаб/Ec =741 / 22.5=33

Ұйымның өндірістік қуаттылығы 2015ж.

Тжаб= ((Tкүн–Дкүн – Мкүн) *Сa*Ta) –(Tқр+Тм) = ((360 -106-11) *3*1=729

Ec = 675адам/30күн= 22.5

Қө= Тжаб/Ec =729 / 22.5=32,4

Дата добавления: 2015-08-13