Антты өңдіру және оның ассортименті

Біздің елімізде қантты өңдіру үшін шикізат ретінде қант қызылшасы қызмет етеді. Қант қызылшасының құрамында қант орта есеппен 16 - 18 %, ал кейде оның саны 20 - 25 % - ға жетеді. Қантты өндіру үшін қызылша құрамында қанттың көп болуы ғана маңызды емес, сонымен қатар басқада құрғақ заттардың болуыда есепке алынады.

Қанттың өңдірілуіне қызылшаның сақталу ұзақтығы әсер етуі мүмкін – оған қант зауыттарының жұмыс істеу кезеңі тәуелді. Ұсақ қантты өндіру әзірше кезеңдік сипатта, себебі қант қызылшасын сақтаудың қазіргі әдістері оларды жыл бойы сақтауға мүмкіндік бермей отыр. Аса үлкен шығынсыз олар тек қана көктемге дейін ғана сақталады.

Қант қызылшасын көкөністерді сақтауда пайдаланылатын борт тәріздес кагаттарда сақтайды. Қант қызылшасын сақтау кейінгі кезде неғұрлым қолайлы жағдайларды және сақтау тәсілдерін өңдеу нәтижесінде, едәуір ұлғайды.

Сақ - қант

Ұсақ - қантты өңдіру мынадай негізгі үрдістерден тұрады: қызылшаны жуу және кесу; қантты қызылшадан шығару, демек диффузды шырынды алу; диффузды шырынды тазалау; шырынды буландыру – сиропты алу; сиропты пісіру - утфельді алу; центрифугада кристаларалық сірнеден қант кристалын бөлу; қант ұнтағын кептіру; ұсақ қантты ыдыстарға салу; қалдықтарды қайта өңдеу.

Қызылшаны жуу цехқа желек арқылы берілетін сумен жуу машиналарында іске асырылады. Қызылшаны кесу үздіксіз істеп тұратын қызылша кескіштерде жүргізіледі. Жуанға қарағанда жіңішке жоңқадан, қант неғұрлым жылдам және толық алынады.

Қызылша жоңқасынан қантты шығару, ыстық сумен жүргізіледі. Мұнда жасушалық шырында еріген қант, жасуша қабырғалары арқылы суға өтеді, осыдан диффузды шырын туындайды. Бұл үрдіс диффузды батареяларда іске асады, ал кейінгі уақытта мүлдем жаңа қондырғыларда, неғұрлым кең түтіктер арқылы қызылша жоңышқасы жылжиды, ал оған қарама-қарсы ысытылған су жіберіп, іске асырады. Қондырғы соңынан құрамында қанты көп – 13 - 15 % қанты бар диффузды шырын, ал екінші жағынан қантсыздандырылған жоңқа шығады, мұндағы қант небәрі – 0,2 - 0,3 % ғана.

Диффузды батерея көптеген (12 - 14 - 16) диффуздаушы – жоңқалар салынатын, жабық ыдыстардан тұрады. Ысытылған су кезек - кезек диффуздаушылар арқылы өткізіледі, ең алдымен жоңқасы бар қондырғыға, содан кейін басқа диффуздаушыларға жіберіледі. Соңынан құрамында қанты көп су жаңа жоңқаға беріледі және содан кейін диффузды шырын ретінде шығады.

Диффузды шырынға тек қант өтпейді сонымен қатар қызылшаның басқада ерігіш заттары – минералды, азотты, пектинді және басқалары өтеді. Шырынның түсі қара болады, себебі оның құрамында ферменттердің әсерінен боялған заттар бар.

Шырынды тазалау жұмыстары, шырынның құрғақ заттарының жалпы салмағының 14 - 15 % құрайтын қант емес қоспалардан тазалау үшін жүргізеді. Ол үшін шырынды бұқтырылған әкпен (әк сүті), көмірқышқыл және күкірт газымен, артынан сүзе отыра өңдейді.

Буландыра отыра және құрғақ заттардың 60 - 65 % қоюлығымен, тазаланған диффузды шырын қоюландырылады. Бұл операция көп корпусты буландырғыш қондырғыларда орындалады.

Қоюлатылғаннан кейін шырын оның түсін азайту үшін, күкірт газымен (сульфиттелінеді) және оның қоспаларын сұрыптайтын белсенді көміртегімен өңделеді.

Сиропты вакуум - қондырғыларда келесі пісірулерде ылғалдың көп бөлігі жойылады, құрамындағы құрғақ заттар 92 - 93 % - ға жеткізіледі. Қант еместердің және сироптардың ауысуымен қант кристалы және кристал аралық сірне қоспасы – қоймалжын болып қалыптасады. Алынған кристалдар кристал аралық сірнеден көлдең осьті және сүзбе барабаны бар центрифугада бөлінеді. Айналым кезіңде сірне елеуіш арқылы өтеді де онда қант кристалдары қалып қояды. Оларды ыстық сумен жуады, содан кейін бу жіберіледі. Осы кезде бөлінген кристал аралық сірне жасыл деп аталады. Ақ сірнелер жеке жиналады.

Центрифугадан кейін ұсақ қант кептіргіш айналмалы барабандарда кептіріледі. Осы кезде қант кристалдары құрғайды (олардың ылғалдығы 0,14 % - дан артық емес).

Ұсақ қант салқындатылады, ағармаған кесектерінен еленеді, ферроқоспаларды ұстау үшін (темірдің ұсақ бөлшектері) магнитті тартқыштар арқылы өткізіледі және қапшықтарға салынады.

Қалдықтарды қайта өңдеу одан тағыда қант алуға мүмкіндік береді. Жасыл сірне екінші утфельге пісіріледі, одан сары қант және қоректік мелласса сірне шығады. Сары қант тамақ ретінде қолдануға жарамайды (түсі қара және дәмі жағымсыз). Оны қайтадан ақ қант қылуға өңдейді, онда оның ерітіндісіне сироп қосады.

Өңдіріске қайтара отыра, ақ сірне қайта өңделеді (сироп).

Меласса құрамында 50 % - қант болады, қалғандары оның қоспалары. Оны ашытқы, спирт, лимон қышқылын және басқада ашытқы өнімдерін алуға пайдаланады. Кейінгі кезде тарту жолымен қантты да алады.

Дата добавления: 2015-10-24