|
Читайте также: |
10 тақырып. Өзіндік құнды шығындарды толық үлестіру бойынша (абзорпшн - костинг) және айнымалы шығындар бойынша калькуляциялау
Дәріс мақсаты: Екі әдіс ерекшеліктері мен айырмашылықтарын оқып үйрену.
Дәріс сұрақтары:
1. Айнымалы шығындар бойынша калькуляциялау.
2. Өзіндік құнды шығындарды толық үлестіру бойынша калькуляциялау.
1. «Директ-костинг» әдісі бойынша өнімнің өзіндік құнын есептеу кезінде тек қана айнымалы шығындар ескеріледі, ал тұрақты шығындар кезең шығындарына жатқызылады. «Директ-костинг» бойынша калькуляциялау мәліметтері ішкі пайдаланушылар үшін дайындалатын пайда мен зиян туралы есеп дайындау үшін қажет.
Шығындарды өнімнің (орындалған жұмыстың, көрсетілген қызметтің) өзіндік құнына толық енгізу тұрғысынан толық өзіндік құн есебінің жүйесі шығындарды тиімді басқаруға қажетті ақпаратпен толық қамтамасыз етпейді. Сондықтан халықаралық практикада «директ-костинг» шектеулі өзіндік құн есебі жиірек қолданыла бастады.
Бұл жүйені шығын объектілері бойынша толық емес, шектеулі өзіндік құн жоспарланатын және ескерілетін калькуляциялауға баламалы, дәстүрлі отандық әдістердің бірі деп қарауға болады. Бұл жағдайда өзіндік құн тек өзгермелі шығындар бөлігінде ғана ескеріледі және жоспарланады. Шығындардың қалған бөлігі калькуляцияға енгізілмейді, оқтын-оқтын есепті кезең ішіндегі қаржылық қорытындаларға есептен шығарылады. Өзгермелі шығындар бойынша сондай-ақ қорлар, қоймадағы дайын өнім қалдықтары және бітпеген өндіріс бағаланады.
Мұндай әдетті іс жүзінде қолданған алғашқы кезеңдерде өзіндік құнға тек тікелей шығыстар кіргізілетін, ал жанама шығыстардың барлық түрлері тікелей қаржылық қорытындыларға есептен шығарылатын. Сондықтан мұндай жүйе «директ-костинг» (тікелей шығындар есебі жүйесі) деген атқа ие болды. Кейіннен «директ-костинг» өзіндік құн тікелей өзгермелі шығыстар бөлігінде ғана емес, өзгермелі жанама шығындар бөлігінде де есептелетін есептік жүйеге өзгеріп, айналды, айысты. Соған орай атауда біраз шарттылыққа жол берілген.
«Директ-костинг» жүйесінің негізінде салынған басты принцип - өзгермелі және тұрақты шығындарды жеке есептеу мен тұрақты шығындарды есепті кезеңнің зияны деп тану.
Бұл жүйе әрқилы елдерде әр түрлі аталады. Германия мен Австрияда «бірен-саран шығын есебі» немесе жабу сомасы; Ұлыбританияда – «маржиналды шығындар есебі»; Францияда – «маржиналды есеп» термині қолданылады.
«Директ-костинг» жүйесінің бірнеше айрықша ерекшеліктері бар: өндірістік шығындар өзгермелі шығындарға (тікелей) және тұрақты шығындарға бөлінеді; өнімнің өзіндік құнын шектеулі шығындар бойынша калькуляциялау; кірістер туралы есепті жасаудың көп сатылығы.
«Директ-костинг» жүйесі жағдайында операцияларды бухгалтерлік шоттарда көрсету тәртібі мынадай. Тікелей шартты-өзгермелі шығыстар бухгалтерлік есепте 8110 «Негізгі өндіріс» және 8310 «Көмекші өндіріс» шоттарында жиналады. Жанама шартты-өзгермелі шығыстар алдын-ала 8410 «Үстеме шығындар» шотында жинақталады. Жалпы басқару мен шаруашылық шығындары бөлігіндегі шартты-тұрақты шығыстар 7210 «Әкімшілік шығыстар» шотында жүреді. Басқарудың «директ-костинг» технологиясының мәні өндіріс шығындарын калькуляциялау мен өндіріс көлемін шығын және кірістермен байланыстыру арқылы пайданы есептеу тәсілдемесіне негізделеді. Бұл үшін (жеткілікті дәрежеде шартты түрде) жинақталған шығындарды тікелеймен ұқсастырылатын өзгермелілерге және жанамамен ұқсастырылатын тұрақтыларға бөледі. Өндірістік шығыстарды саралау (дифференциялау) пайда, көлемінің өнімді өткізу көлеміне байланыстылығын анықтауға және осы негізде өзіндік құнды басқаруға мүмкіндік береді.
Тікелей шығындарды дайын бұйым түрлері бойынша жинақты қорытады, жанамаларды - жеке шотта жинайды және олар пайда болған есепті кезеңнің жалпы қаржылық нәтижелеріне есептен шығарады. Егер әрбір бұйым бойынша түсім сомасынан өзгермелі шығындарды шығарып тастаса, онда осы бұйым бойынша маржиналды, табыс (брутто-пайда) аламыз. Барлық бұйым бойынша брутто-пайда қосындысында тұрақты шығындардың жалпы шамасын жабуға арналған пайданың жалпы сомасын аламыз.
Өзіндік құнды "директ-костинг" жүйесі бойынша калькуляциялау технологиясы өндірістің кез келген өндіріс көлеміндегі тұрақты шығыстардың өзгермейтін шамасын көздейді.
Осыған орай, бұл жүйенің бір қатар жорамалдары бар: өзіндік құнды "директ-костинг" жүйесі бойынша калькуляциялау тұрақты шығыстардың өндірістің кез келген көлемінде өзгермейтін шамасын алдын-ала қарастырады, сондықтан басқару есебінде негізгі назар тұрақты шығыстарға аударылады. Барлық деңгейдегі менеджерлер оларға бақылауды қамтамасыз етуге тиіс.
"Дирекг-костинг" жүйесінің бірнеше айрықша ерекшеліктері бар:
• өндірістік шығындар өзгермелі шығындарға (тікелей) және тұрақты шығындарға бөлінеді;
• өнімнің өзіндік құнын шектеулі шығындар бойынша калькуляциялау;
• кірістер туралы есепті жасаудың көп сатылығы.
Бұл жүйе өнімді өткізуге бейімделген. Өткізу көлемі үлкен болған сайын, кәсіпорын пайданы көп алады. Дайын өнім мен бітпеген өндірісті тек өзгермелі (тікелей) шығындар бойынша бағалайды, ол кәсіпорынды өткізу көлемінің ұлғайту мүмкіндіктерін іздестіруге түрткі болады.
"Директ-костинг" жүйесі жағдайында операцияларды бухгалтерлік шоттарда көрсету тәртібі мынадай. Тікелей шартты-өзгермелі шығыстар бухгалтерлік есепте "Негізгі өндіріс" және "Қосалқы өндіріс" шоттарында жиналады. Жанама шартты-өзгермелі шығыстар алдын-ала "Қосымша шығыстар", шотында жинақталады, сосын ай сайын "Негізгі өндірістің қосымша шығыстары және "Қосалқы өндірістің қосымша шығыстары" шоттарына көшіріледі. Жалпы басқару мен шаруашылық шығындары бөлігіндегі шартты-тұрақты шығыстар "Жалпы және әкімшілік шығыстар", шотында, ал өткізу шығыстары бөлігінде "Дайын өнімді өткізу бойынша шығыстар" шоттарында көрсетіледі.
Өнімнің, аяқталған өндірістің және қоймаға берілгендердің өзіндік құнының нақты сомасы "Негізгі өндіріс" шотынан "дайын өнім" немесе "Өткізілген дайын өнімнің (тауардың, жұмыстың, көрсетілген қызметтің) өзіндік құны" шоты дебеттеріне көшіріледі.
шоттарында жиналған шартты-тұрақты шығыстар әрбір есепті кезеңнің соңында толығымен "Жиынтық табыс (зиян)" шотынан жиынтық табысты азайту үшін есептен шығарылады.
Маржиналды табыс - өзгермелі шығыстар бойынша есептелген өнімді сатудан түскен түсім мен оның толық емес өзіндік құны арасындағы айырма. Маржиналды табыс құрамына кәсіпорынның пайдасы мен тұрақты шығындары кіреді. Маржиналды табыстан тұрақты шығындарды шегергеннен соң операциялық пайда көрсеткіші жасалады.
2. Өзгермелі шығындар бойынша өнімнің өзіндік құнын калькуляциялаудың маңызды сәті шығындар мен пайданың оңтайлы арақатынасын есептеуге арналған акпаратты жасайтын өндірістің зиянсыздықты талдаумен калькуляциясының байланысы болып табылады.
Өзгермелі шығындар бойынша өзіндік кұнды калькуляциялау бұйым бағасы деңгейіне, бизнестің әр қилы сегментінің өнімділігін ынталандыруға елеулі ықпал етеді.
Стандартты "директ-костинг" – кәсіпорынның түпкілікті мақсатына - таза пайда алуға жету жүйесі.
"Директ-костинг" артықшылықтары:
• өзіндік құнды жарым-жартылай калькуляциялаудың қарапайымдылығы мен объектілігі, өйткені тұрақты шығынды шартты түрде бөлудің қажетгілігі болмай қалады;
• өзіндік құнды әр түрлі кезендердің өзгермелі шығындары, абсолютті және салыстырмалы маржа бойынша салыстыру мүмкіндігі;
• шығаруды ұлғайту үшін тиімділігі мол бұйымды анықтау;
• өзгермелі шығыстарды, өткізу бағаларын және шығарылатын өнім құрылымын өзгерту нәтижесінде пайда өзгерісін бақылау мүмкіндігі;
• тұрақты шығыстардың шамасын жедел бақылау үшін жағдайлар жасау, өйткені толық өзіндік құн есебінде қосымша шығыстардың бөлінбеген сомасының белігі бір кезеңнен екіншісіне көшеді, сондықтан бақылау нашарлайды;
• есептің талдаушылық мүмкіндіктерін кеңейту, өйткені есеп пен талдаудың тығызды бірігу-кірігу процесі жүреді;
• "директ-костинг" жүйесі принциптерін басқару есебінің басқа жүйелерімен үйлестіре қолдану.
Бұл жүйеде мынадай кемшіліктер бар:
• шығындарды тұрақты және өзгермелі деп бөлудегі қиыншылықтар, бұл нәтижелерге әсерін тигізеді;
• кәсіпорынның көпшілігіне толық шығындар шамасы туралы ақпараттың бар болуы, ең алдымен, бұйымның бағасын белгілеу үшін қажеттігі, өйткені ұзақ мерзімді жоспардағы бағада кәсіпорынның барлық шығындарын жабуды қамтамасыз ету қажет. Толық өзіндік құн туралы мәлімет жоқ болса, бұл шартты сақтамаудың тәуекелділігі зор.
Сонымен, «директ-костинг» өзгермелі (не болмаса бірен-саран) шығын категориясына негізделенетін басқару есебі жүйесі. Бұл жүйенің алқылықтары жоқ емес, бірақ толық есеп пен шығындарды бөлу жүйесімен салыстырғанда, біраз артықшылықтары да бар. Олардың бірін тандау, ең алдымен сол немесе басқа жүйені қолданудың іс жүзіндегі пайдасына байланысты болады.
2. Егер өндіріске жұмсалған шығындар есебінің жүйесін өнімнің (жұмыстың, көрсетілген қызметтің) өзіндік құнына шығындарды толық қосу тұрғысынан қараса, онда шығындарды толық, толық емес, шектеулі енгізу жүйесін бөлуге болады.
Толық емес өзіндік кұнды жасау тәсілі "директ-костинг", ал толық өзіндік құнды - "абзорпшн-костинг" деп атайды.
Шығын түрлері бойынша тікелей және жанама шығындар бөлінеді. Тікелей шығындар пайда болған сәтінде нақтылы қандай түр мен өнім көлеміне қатысты екендігі белгілі шығындар. Шикізат пен материалдар, негізгі жұмысшылардың (яғни, осы өнімді дайындаумен тікелей шұғылданатын жұмысшылардың) еңбекақысы осындай шығындарға мысал болып табылады.
Бұл кезенде тікелей шығындардың шығарылатын өнім түрлері бойынша бөлінуін қамтамасыз ету үшін аналитикалық есепті осылайша ұйымдастыру ерекше маңызды. Бұған екі түрлі амалмен - тапсырыстық және бөлістікпен жетеді.
Өнімді негізгі де, қосалқы өндіріс те ("басқа жаққа шығару" деп аталады) шығара алады. Сондықтан тікелей шығындар негізгі өндіріс бойынша да, қосалқы бойынша да, "Негізгі өндіріс" және "Қосалқы өндіріс" бөлікшесініңшоттарында жиналады. Және де екі жағдайда есептің қай түрін қолдану жөнінде катаң талап жоқ. Басқаша айтсақ, қажет болса, негізгі өндіріс бойынша бөлістік әдіс, ал қосалқы бойынша - тапсырыстың және керісіншесі қолданылуы мүмкін. Бұл жердегі ой, қисын (логика) қарапайым: негізгі және қосалқы өндіріс әр түрлі салаларға (мысалы, негізгі өндіріс - машина жасау, қосалқы өндіріс - қазандың) жатуы мүмкін, есеп әдістің де, дәл осы салаға ең қолайлысы қолданылуы керек.
Біздің тәжірибемізде толық өзіндік құнды калькуляциялау дәстүрлі түрде жүргізіледі. Толық өзіндік құн бойынша есепте шығындар тұрақты, өзгермелі, тікелей және жанама делініп бөлінуіне қарамастан, өнімді өндіру мен сатуға байланысты кәсіпорынның барлық шығындары кіреді. Өнімге тікелей жатқызуға болмайтын шығындарды әуелі жауапкершілік орталықтарына бөледі; сосын тандалған бөлу базасын өнімінің өзіндік құнына сайма-сай көшіреді.
Есепте шығындар объектісіне бірден жатқызылуы мүмкін тікелей шығындар:
1) тікелей материалдық шығындар;
2) еңбекті өтеудің тікелей шығындары;
3) еңбекті өтеуден аударымдар.
Тікелей материалдық шығындарда өндіріске жұмсалған негізгі материалдардың нақты өзіндік құны болады.
Өнімнің толық өзіндік құнын есептегенде, оған жанама шығындар кіреді, оларға бұл жағдайда кезеңнің қосымша шығыстарын жатқызады. Есепті кезең ішінде мұндай шығыстар жеке шоттарда жинақталады, есепті кезең сонында бөлудің белгілі бір базасына сәйкес өнімнің нақты өзіндік кұнына кіреді. Негізгі өндірістік жұмысшылардың еңбекақысы, тікелей шығындар сомасы бөлу базасы бола алады.
Өнім өндірудің, жұмысты орындаудың, қызмет көрсетудің толық өіндік құнына байланысты өндірудің, жұмысты орындаудың, кызмет көрсетудің толық өз құнына байланысты шығындардың есебі жүйесінің жағдайларындағы жалпы түрінде, сондай-ақ негізгі өндірісті басқару мен қызмет етуге байланысты қосалқы өндірістің шығыстары; жанама шығындар мен ақаудан болған шығындар "Негізгі өндіріс" шотында көрсетіледі. Тікелей шығындар "Негізгі өндіріс" шоты дебетіне, "Материалдар", "Өндірістік жұмысшылардың еңбегін өтеу", "Еңбекті өтеуден аударымдар", "Қосымша шығыстар" шоттары кредиттерінде есептеледі. Қосалқы өндірістің шығыстары "Қосалқы өндіріс" шоты дебетіне, «Материалдар», "Өндірістік жұмысшалардың еңбегін өтеу", «Еңбекті өтеуден аударымдар», "Қосымша шығыстар" шоттарының кредитінен алынып, жинақталады. «Үстеме шығындар» кредитінде, сәйкесінше және шоттар дебетінде көмекші өндіріске жататын үстеме шығындар есептен шығарылады. Сондай-ақ дайын өнімнің өзіндік құнына мен шоттарында ескерілген кезең шығыстары кіреді.
Өнімнің, жұмыстың, көрсетілетін қызметтің нақты өндірістік өзіндік құны сомасы "Негізгі өндіріс" шоты кредитінен "Дайын өнім" немесе "Өткізілген дайын өнімнің (тауардың, орындалған жұмыстың, көрсетілетін қызметтің) өзіндік құны" шоттарының дебетіне ауыстырылады.
Толық өзіндік құн негізінде кәсіпорын басшысы өнімнің пайдалылығы мен шығындылығы, болашақта оны өндірудің мақсатқа сәйкестілігі туралы тиісті тұжырымдар жасайды.
Толық өзіндік құн бойынша есептеу жүйесінің біздің пікірімізше, бірқатар жақсы жактары мен олқылықтары бар.
Толық өзіндік құн бойынша есептеудің тиімді жақтары:
- Қазакстан Республикасында қолданылып жүрген қаржылық есеп пен салық салу жөніндегі нормативті актілерге сәйкестік;
- аяқталмаған және дайын өнімнің құнын байыпты бағалау.
Есептеудің бұл жүйесінің елеулі олқылықтарына мыналарды жатқызуға болады:
- өнімнің өзіндік кұнына оны өндіруге тікелей қатысты емес (нәтижесінде өнімнің жеке түрлерінің тиімділігін бұрмалау болады) шығындар кіреді;
- жанама шығыстарды есептен шығарған жалпы бөлу базаларын қолдану салдарынан калькуляциялау объектілерінің өзіне тән даралығы жоғалады;
- өнімге сұраныс азайғанда, қоймадағы дайын өнім қорына тұрақты қосымша шығыстар капиталданады;
- өзіндік құнды жоспарлы калькуляциялауда жоспарлы пайда алдын-ала қарастырылады, шын мәнісінде ол зиянның тәуекелділігін жою мақсатында жасалады;
- өндіріс көлеміне байланысты шығындар тәртібінің сипатына назар аудармау салдарынан шығындарды талдау, бақылау және жоспарлау жүргізудің мүмкін еместігі (өйткені тұрақты шығындар есепте өзгермелі шығындар қарастырылады).
Негізгі материалдың шығындар тікелей шығындардың (қосалқы материалдар жанама шығыстар кұрамында ескеріледі) бірінші элементі болып табылады.
ҚЕХС-на сәйкес материалдардың нақты өзіндік құны олардың сатып алу шығындарына негізделіп, анықталады, бұған ресурспен жабдықтаушы ұсынған несиені пайдаланғаны үшін процент төлеу, жабдықтаушы ұйымдар төлеген комиссиялық сыйақылар, тауар биржаларының көрсеткен қызмет кұны, кеден, баж салығы, басқа ұйымдардың күшімен атқарылған тасымалдау мен жеткізу шығыстары кіреді.
Бақылау сұрақтары:
1. «Директ-костинг» жүйесінің негізінде салынған басты принципі қандай?
2. Өзгермелі шығындар анықтамасын тусіндіріп беріңіз.
3. Өзгермелі шығындардың түрлері?
4. Тікелей шартты-өзгермелі шығыстар бухгалтерлік есепте қандай шоттарда жүргізіледі?
5. «Директ-костинг» жүйесінің басқа тәсілдерден қандай ерекшелікте-рімен айрықшаланады?
6. Джонабан Харрис Директ-костинг жүйесін қай жылы құрды және ол бойынша қандай нәтиже шығарды шығарды?
Ұсынылған әдебиеттер тізімі:
1А. К Ержанов, Ә. К Айтанаева, Г. Ш Жұманова, М. С. Баянова, Ә. Е. Иматаева Басқару есебі. Оқу құралы/ Алматы: Экономика, 2009 ж. *
2Назарова В.Л., Жапбарханова М.С., Фурсов Д.А., Фурсова С.Д. Басқару есебі. Оқулық / Алматы: Экономика, 2005ж.*
3Тайғашинова Қ.Т. Басқару есебі. Оқу құралы/ Алматы: LEM, 2011 ж.*
Тайгашинова К. Т. Управленческий учет. Учебное пособие/ Алматы: LEM, 2010 г.*
4Төлегенов Э.Т. “Басқару есебі”. Алматы,2006 ж.
5Алданиязов К.Н. Управленческий учет и анализ (электронный ресурс). Учебное пособие – электронная приклодная программа (50,2 Мб)/ Алматы: Нур-пресс, 2008 г.*
11 тақырып. Зиянсыздықты талдау
Дәріс мақсаты: талдаудың мәні мен маңызын айқындап беру
1.Зиянсыздық нүктесі және мақсатты пайда
2.Қауіпсіздік (кромка) маржасы
3.Операциялық тұтқа
4. “Шығын-өнім көлемі-пайда” талдауы кезіндегі жол берулер.
“Шығын-өнім көлемі-пайда” талдауы мына факторлар арасындағы байланысты анықтайды:
1.Тауар бағасы
2.Өндіріс көлемі
3.Өнімнің бір данасына айнымалы шығындарды
4.Жалпы тұрақты шығындар
5.Сату құрамы
1.Зиянсыздық нүктесі және мақсатты пайда
Маржиналдық табыс табыс пен айнымалы шығындар арасындағы айырма ретігде анықталады.Ол жалпы және бір дана үшін өлшенеді.
Маржиналды табыс коэффициенті маржиналдық табысты табысқа бөлгенге тең болады.
Маржиналдық табыс коэффициенті = Маржиналды табыс/ табыс
Мысал
Компанияны сатудан түскен табыс 300 000 ш.б..Айнымалы шығындар 120 000 ш.б..
Маржиналды табысты табу керек.
Қажет: Маржиналды табыс коэффициентін анықтау.
Шешуі:
Маржиналды табыс коэффициенті = 300 000- 120 000/300 000= 60 %
Зиянсыздық нүктесі компанияның табыс шығынға немесе табыстан айнымалы және тұрақты шығындарды азайту нөлге тең болған жұмыс деңгейін айтады.
Шығынсыздық нүктесі ақшалай және бірліктермен де өлшенеді.
Ақшалай өлшемдегі шығынсыздық нүктесі тұрақты шығындарды маржиналды табыс коэффициентіне бөлгенге тең болады.
Ақшалай өлшемдегі шығынсыздық нүктесі = Тұрақты шығындар/ Маржиналды табыс коэффициенті.
Мысал
Сату бағасы 0,50 ш.б.
Айнымалы шығындар 40 % сату бағасынан
Тұрақты шығындар 12 000 ш.б.
Қажет:
Ақшалай өлшемдегі шығынсыздық нүктесі.
Шешуі:
Ақшалай өлшемдегі шығынсыздық нүктесі = 12 000 ш.б./ (100% - 40%) = 20 000 ш.б.
Келесі формула мақсатты пайда алуға бағытталған ақшалай өлшемдегі табысты анықтауға
мүмкіндік береді.
Табыс = Тұрақты шығындар + мақсатты пайда/Маржиналды табыс коэффициенті
Мысал
Сату бағасы 0,50 ш.б.
Айнымалы шығындар 40 % сату бағасынан
Тұрақты шығындар 12 000 ш.б.
Компания 6 000 ш.б. сомадағы пайданы жоспарлап отыр.
Қажет: Мақсатты пайдаға жетудегі ақшалай өлшемдегі табысты анықтау.
Шешуі:
Ақшалай өлшемдегі шығынсыздық нүктесі = 12 000ш.б. +6 000ш.б./(100% - 40%)=30 000 ш.б.
Бірлік өлшемдегі шығынсыздық нүктесі тұрақты шығындардың бірлік маржиналдық
табысқа қатынасымен анықталады.
Бірлік өлшемдегі шығынсыздық нүктесі = Тұрақты шығындар/Бірлік маржиналдық табыс
Мысал
Сату бағасы 0,50 ш.б.
Айнымалы шығындар 40% сату бағасынан
Тұрақты шығындар 12 000 ш.б.
Қажет: Бірлік өлшемдегі шығынсыздық нүктесін анықтау
Шешуі:
Бірлік шығынсыздық нүктесі=12 000 ш.б./0,50ш.б. ˣ (100%-40%)= 40 000 б.
Келесі формула мақсатты пайда алуға керекті бірлікке келетін табысты анықтау үшін қолданылады.
Табыс=Тұрақты шығындар +Мақсатты пайда / Бірлік маржиналдық табыс
Мысал
Сату бағасы 0,50 ш.б.
Айнымалы шығындар 40% сату бағасынан
Тұрақты шығындар 12 000ш.б.
Компания 6 000 ш.б. сомадағы пайданы жоспарлап отыр.
Қажет:Мақсатты пайдаға жету үшін бірлік үшін табысты анықтау.
Шешу і:Ақшалай өлшемдегі шығынсыздық нүктесі= 12 000 ш.б.+6 000 ш.б./0,50 ш.б. ˣ(100%-40%)= 60 000 бірлік.
2.Қауіпсіздік (кромка) маржасы
Қауіпсіздік маржасы (кромка) шығынсыздық нүктесіне жеткен табыстан сәл
асатын табыспен анықталады.
Компания шығын шеге бастағанға дейін, табыс құлдырай алатын сома деңгейін көрсетеді.Қауіпсіздік маржасы (кромка) ақшалай өлшеммен және пайыздық қатынаспен көрсетіледі.
Дата добавления: 2015-10-24; просмотров: 586 | Нарушение авторских прав
| <== предыдущая страница | | | следующая страница ==> |
| Жоспарлы калькуляция 9 страница | | | Жоспарлы калькуляция 11 страница |