Тұлға және тұлғалық өсу.

Тұлға түсінігіне көптеген анықтамалар берілген. Психологиялық сөздікте: «Тұлға-1. Даралық ретінде, қатынастар және саналы іс-әрекет ретіндегі жеке адам, ол процесс барысында әлеуметтік шынайылықты қайта өндейді және өзгереді». 2. Әлеуметтену процесінде қалыптасатын, индивидті сипаттайтын әлеуметтік мәнді және уинкальды индивидуалды бітістердің тұрақты жүйесі және индивидуалды тәжірибенің және әлеуметтік өзара әрекеттің өнімі болып табылады. Басқа да анықтамалар бар, мысалы: «Тұлға-адамды сипаттайтын дүние танымдық, психологиялық және мінез-құлықтық белгілердің тұрақты жүйесі».

Тұлға туа берілген биологиялық алғы шарттардың және әлеуметтік тәжірибе процесінде (балада ең алдымен үлкендермен қарым-қатынас негізінде) меңгерілгеннің негізінде қалыптасады.

Тұлға құрылымын үшке бөлуге болады:

1) танымдық құраушы-адам өзі туралы, басқалар және әлем туралы елестерін қосады, кемелденген дені сау тұлға ерекшеленеді:

- еркін таңдауды жасайтын және сол үшін жауапкершілікті алып жүретін, өмірлік іс-әрекеттің белсенді субьектісі ретінде өзін бағалайды;

- басқа адамдарды, өмірлік іс-әрекетте уникалды және тепе-тең қатысушылары ретінде қабылдайды;

- әлемді үнемі өзгеріп отыратын ретінде қабылдайды, себебі әрқашанда қызықты жаңа кеңістікте өзінің мүмкіндіктерін жетілдіру үшін.

2) эмоционалды құраушыға кіретіндер:

- өзінің сезімдеріне сену қабілеттілігі және оларды мінез-құлық таңдау негізі ретінде қарастыру яғни адам дұрыс шешім қабылдауға және жүзеге асыруға қабілетті;

- өзін және басқаларды қабылдау, басқа адамдарға деген шынайы қызығушылық;

- шынайы жағдайға сәйкес өткір жағымды және жағымсыз эмоцияларды басынан кешіру қабілеттілігі.

3) мінез-құлықтың құрауыштарына өзіне, басқа адамдарға және әлемге деген қатынасы бойынша әрекеттері кіреді:

- әрекет өзін-өзі тануға, өзін-өзі дамытуға, өзін-өзі жетілдіруге бағытталған;

- басқаларға деген қатынасы бойынша мінез-құлық олардың тұлғасын сыйлауға, жағымды қатыгас жасауға негізделген;

- әлемге деген қатынасы бойынша мінез-құлықты көбейтуге бағытталған, ал кейде оның ресурстарын, өзінің шығармашылық іс-әрекетесебінен қайта қалыптастыруға бағытталған.

Дата добавления: 2015-09-05