Дәріс 4 . Ақпараттық үрдістер-ақпараттық жүйелерінің негіздері.

Индексті айнымалыларымен орындалатын арифметикалық операциялар үшін математикада қалыптасқан заңдылықтар көрсеткіштермен орындалатын арифметикалық операцияларда өзгеріске ұшырайды:

1.Сандық мәндері х болатын және Х индекстер жиыны бар көрсеткіш пен сандық мәндері у болатын және Y жиыны бар көрсеткіштермен х операциясы орындалсын.Сонда Z индекстерінің жиыны Х және У жиындарының бірігуі болып табылады,яғни Z=XӨY.Егер Х және У жиындарының ортақ индекстері болса,онда Z жиынын есептеуде х және у айнымалыларының индекстері сәйкес келуі міндетті болады.

2.Қосу және көбейту олерациялары үшін:

А) егер әртүрлі индекстер бойынша қосу жүзеге асатын болса, онда косу реті карастырылмайды;

Б) егер бір индекстің өзгеру шегі косудың екінші индексіне байланысты болса, онда косу ретінің өзгеруі кезінде әрбір индекстің өзгеру шегі ауысады;

В) егер косу индекстері көрсетілмесе,онда қосынды қосу белгісінің астында 2 рет кездесетін барлық индекстер бойынша жүргізіледі.Қосынды орындалмайтын индекстер еркін индекстер деп аталады.

Көрсеткіштер жүйеге қойылатын талаптарды анықтау кезеңінде қолданушылардың сауалдарын, қолданушылардың сыртқы көзқарастарын және қолданбалы бағдарламаларды құру үшін бастапқы берілгендерді ақпараттық сипаттау құралы ретінде қажет.

Экономикалық меселелердің қойылымы бастапқы,нормативті анықтамалық,шығатын және аралық көрсеткіштер құрылымдарының сипаттамаларын және сонымен қатар, көрсеткіштердің өзара байланыстар графымен толықтырылған шығатын және аралық көрсеткіштерді есептеу формулаларын қамтиды.

АҚБ-құрылымымен орындалатын операциялар кезінде тек АҚБ құрылымы ғана емес,сонымен бірге оның мәндерінің жиыны да өзгереді.

Нормализация (нормаға келтіру) бұл кез келген құрылымды АҚБ-ң екі деңгейлі құрылымды АҚБ-не көшу операциясы.АҚБ мәндерінің жалпы саны құрылымның бастапқы сипаттамадағы барлық АҚБ өлшемдерінің көбейтіндісіне тең.

ПРИХ
Күні	ЖАБД	Номер	Саны	Бағасы	СУММА
15.10.04
15.10.04
15.10.04
10.11.04
10.11.04

Нормаға келтірілген қабылдау ордерінің құрылымы.:

ПРИХ (6)(Күні,ЖАБД, Номер, Саны, Бағасы, СУММА)

Оралу (кайта калпына келтіру)-екі деңгейлі құрылымды АҚБ-ң көп деңгейлі құрылымы бар АҚБ-не өзгеруі:Нормаға келтірілген құрылымды қайта қалпына келтіруі кезінде бастапқы құрылымға оралуға болады,сондықтан нормализация мен оралу – бір біріне кері операциялар болып табылады.

Нормаға келтірілген ПРИХ АҚБ-н қоймалық есеп картасына келесі құрылымда оралтып көрейік:

ҚАРТ(3),(НОМЕР,БАҒАСЫ,ТАБЛ(2).()(Күні,ЖАБД, САНЫ,СУММА))

Номер	Бағасы
КҮНІ	ЖАБД	САНЫ	СУММА
15.10.04
10.11.04

Суретте номер=3521 атрибуты бойынша бір карта бейнеленген. Басқа номерлер бойынша осыған ұқсас карталарды аламыз.

Декомпозиция – бастапқы АҚБ-ң әртүрлі құрылымды бірнеше АҚБ атрибуттарының жиыны мен декомпозиция дейінгі АҚБ атрибуттарының жиыны мен декомпозициядан кейінгі атрибуттар жиыны сәйкес болуы тиіс.Мысалы,ПРИХ АҚБ-и келесі екі АҚБ-не бөлуге болады:

ПРИХ1.(5). (Күні,Жабд,Номер,Саны,Сумма)

Бағалар (3). (Номер,Бағасы)

ПРИХ1
КҮНІ	ЖАБД	НОМЕР	САНЫ	СУММА
15.10.04
15.10.04
15.10.04
10.11.04
10.11.04

Бағалар
Номер	Бағасы

Композиция – әртүрлі құрылымды бірнеше АҚБ-ң бір АҚБ-не өзгеруі. Бұл операция тек нормаға келтірілген АҚБ-тері үшін нақты анықталады. Ол декомпозицияға кері операция болып табылады.

Теріп алу – АҚБ мәндерінен алдын-ала анықталған шарттарды қанағаттандыратын жиынды теріп алу операциясы.

Түзету – келесі операциялардың бірінің орындалуы: АҚБ-не жаңа мәнді қосу: АҚБ-нен бар мәнді алып тастау қандайда бір мәнді жаңа мәнге ауыстыру. Түзетудің күрделі режимдері де болады, мысалы, бірнеше АҚБ-не бір уақытта өзгертулер енгізуі.

Дата добавления: 2015-09-06