Химиялық дидактика ғылым ретінде

Химиялық дидактика – бұл орта және жоғарғы мектептегі химияны оқыту үдерісіндегі білім беру (оқыту, тәрбиелеу және дамыту) туралы интегративті ғылым. Ол химиялық білім берудің мақсатын, мазмұнын, технологиясын, ерекшеліктері мен жүйелілігін ескере отырып оның нәтижесін бағалау әдістемесін анықтайды. Химия дидактикасының басқа жеке химияның әдістемесінен айырмашылығы барлық білім беретін оқу орындары үшін химиялық білім берудің жалпы жүйелілігін ашады.

Заманауи мектептегі химиялық білім беру үдерісі химиялық дидактиканың объекті болып саланады.

Химиялық білім беру әдіснамасы, теория және тәжірибесі химиялық дидактиканың пәні болып табылады. Олар мынадай үш сұрақтың шешімімен байланысты:

1. Химияны не үшін оқу және оқыту керек?

2. Нені оқу және оқыту керек?

3. Қалай оқу және оқыту керек?

Пәнмен байланыстыра отырып химиялық дидактиканың негізгі міндеттерін құрастыруға болады:

1) Химиялық білім берудің мақсаты мен міндетін анықтау;

2) Химиялық білім берудің мазмұнын анықтау;

3) Химиялық білім беру үдерісінің жүйелілігін анықтау және жүзеге асыру,

4) Білім беру үдерісінің шарттарын, құралдарын, формаларын, әдістерін, технологияларының мазмұнын жасау;

5) Химиялық білім беру үрдісінің нәтижелерін және сапасын бағалау, студенттердің химия пәнін игеру үдерісінсін оқыту және жетілдіру.

Дидактиканың негізгі функциясы химиялық білім беру оқыту мен техниканың үздік жолдарын, студенттер химиялық білімді, тілді, химия ғылымының әдістерін, нақты дағдылар, шығармашылық іс-әрекет тәжірибесін меңгеру әдістерін табу және іске асыру болып табылады.

Химиялық дидактиканың ғылым ретіндегі маңызы ол химиялық білім беру үдерісінің жүйелілігін анықтау, яғни білімсіз химиялық білім берудің оңтайлы әдістемесін және теориясын анықтау мүмкін емес, сонымен қатар қатысушыларға химияны оқытуда, тәрбиелеу және дамытуда айтарлықтай табысқа жету.

Химия дидактикасының ең тиімді әдістемесі дұрыс химиялық білім дидактикалық тәжірибесін, химияны оқытудың қазіргі жай-күйін түсіндіру үшін және оны одан әрі дамыту перспективаларын болжау қабілеті, интегративті әдістемесі, оның функциясы интегративті тәсілді жетекші жүзеге асыру инфрақұрылым болып табылады. Интеграциялық тәсіл - әдістемелік тәсіл, бір мезгілде бұрын шашыранды және әртүрлі компоненттерін тұтас бірігуі. Мұндай компоненттер ретінде химиялық білім берудің мақсаттары, мазмұны, құралдары, технологиялары, әдістері, нысандары, шарттары, сондай-ақ әдістемелік тәсілдер, жетекші идеялар, заңдар бола алады. Интеграциялық тәсіл – бұл жүйелі және кешенді тәсілдердің бар жақсы қасиеттерін бірлестірген әдіснамалық тәсіл. Интеграциялық тәсілдің әдіснамасын интеграциялық әдіснамадан ажырата білу керек.

Химия дидактикасында қолданылатын ғылыми зерттеу әдістерін мынадай түрде топтастыруға болады:

жалпы ғылыми (әдеби бастауларды тарихи-логикалық және теориялық талдау, жүйелендіру, моделдеу);

жалпы педагогикалық (педагогикалық тәжірибе, анкета жүргізу, педагогикалық бақылау, мұғалымдермен және оқушылармен сұхбаттасу);

арнайы (мектептегі химиялық білімді жүзеге асыру үшін химия ғылымынын мазмұнын қайта құрылымдау, химиялық білім беру мазмұнынның сараланған критерилерін жасау, инвариантты және варивтивті оқу материалдарын саралау, демонстрациялық және лабораториялық химиялық тәжірибелерді жаңғырту және қайта жасау, көрнекі құралдарды жетілдіру және жаңасын жасау, жаңа химиялық құрылғыларды жасау, химиядан факультативті арнайы курстар мен сыныптан тыс сабақтар үшін өзіндік жұмысқа арналған дидактикалық материалдар).

Химия дидактикасы ғалым ретінде басқа көптеген ғылымдармен (биология6 математика, информатика, физика, экология және т.б.) тығыз байланысты, әсіресе (1-сызба) педагонһгикалық (П), психологиялық (Пс), химиялық (Х) ғылымдармен және химиялық дидактиканың жеке әдістерімен (ХОӘ) тығыз байланыста. Химия дидактикасының (Д) тетраэдрлық моделі химия дидактикасының маңыздылығын ғылыми білімнің (Д, П, Пс, Х) төрт негізгі жүйесін интегралдау үдерісінде көрнекі түрде бейнелейді. Бұлардың әрқайсысы арнайы қызметтер (білім беру, тәрбиелеу, дамыту және пәндік-ақпараттық) атқарады.

1-сызба

Дата добавления: 2015-10-13