Что означают следующие слова? Pacmovado; travivi; organizanto; ekridi; priridi; monteto; sciencisto; mastrino; eldonejo; florejo; florujo; skribilujo; Rusujo; ĉiuflanka; aliflanke;

Pacmovado; travivi; organizanto; ekridi; priridi; monteto; sciencisto; mastrino; eldonejo; florejo; florujo; skribilujo; Rusujo; ĉiuflanka; aliflanke; kontraŭstari; multpromesa; plibeligi; travojaĝi; transloĝiĝi; malsaĝaĵo; montarano; diskutata; manskribita; malsanema; ekonomiema; enamiĝema; kuŝemulo; misskribo; misa; duonmalfermi; renovigi; samtempulo; alkonduki; apudmara; ĉiama; ekstere; enpensiĝinte; interhelpo; deflankiĝi; nedezirinde; daŭrigota; antaŭkalkulo; senpere; pravigi sin; subkompreni; diverskolora; neĝblanka; desurmonte; neforsendita letero; ĉefkuiristo; rektlinia; kolormuziko; scienca kunlaboranto; lumturo.

10.2. Переведите сочетания:

sur la monto; dum prelego; post diskuto; antaŭ la komenciĝo; vivi en paco; pleniĝi per akvo; ekde hieraŭ; dank' al via rimarko; peti pardonon de la kamarado (= peti la kamaradon pri pardono); sub feliĉa stelo; kun bedaŭro; okaze de la evento; trans la montoj; ĉirkaŭ la tagmezo; sperta pri la radiotekniko; okupiĝi pri la scienco; esperi pri plibono; memore pri nia interkonatiĝo; temperaturo super nulo; serĉi tra la arbaro; jaroj da feliĉo; ĝis kiam?; ami el tuta sia koro; sidi sen moviĝi; flanko ĉe flanko; forveturi por ĉiam; doni monon kontraŭ aĉetaĵo; inda je atento; ema al vojaĝoj; veni en vagonaro; urbeto apud Taŝkento; loĝi ĉi tie ekde la 1965-a jaro.

10.3. Переведите фразы:

Vi sekrete vorton diros, ĝi tra l' tuta mondo iros. Via belo min senigis de trankvil'. Por ke lingvo estu tutmonda, ne sufiĉas nomi ĝin tia (L. Zamenhof). Mi vin nomas mia stelo. Li memoris ŝin tia, kia li volis ŝin memori. En bona manĝujo eĉ la manĝaĵo ŝajnas pli bona. Homo sen patrujo ne havas amikojn. Rumanujo estas tre bela turisma lando. En la 1983-a jaro en Budapeŝto, ĉefurbo de Hungario, okazis internacia kongreso de esperantistoj kun preskaŭ 5000 partoprenintoj. La vorto «morgaŭ» estas elpensita por homoj nedecidemaj kaj por infanoj (I. S. Turgenev). Laboro donas panon, mallaboremo – malsanon. Emo al ĝojo kaj al espero estas vera feliĉo (D. Hume/Hjum). Ĉio ĉi estus ridinda, se ne estus tiel malgaja (M. J. Lermontov). Kio estas dirinda, estas aŭskultinda. La homo indas tiom da homoj, kiom da lingvoj li konas (Karlo la Kvina). Pli bone estas demandi dekfoje, ol misiri unufoje. Ne serĉu la tagmezon je la kvara horo! Kiu serĉas, tiu trovas. Ni lernu ne per niaj eraroj, sed per ies eraroj! Julio kaj aŭgusto ne daŭras ĉiam. Pli bone bedaŭri pri tio, kio estas farita, ol pri tio, kio ne estas farita. Utiligu la tempon estantan, antaŭvidu estontan, memoru estintan! Estas multe pli facile erari plene, ol duone (J. W. Goethe/Gj o te). Kiu ĉiam ridegas, estas malsaĝa, kiu neniam ridegas, estas malfeliĉa. Kiam tio, kion ni longe atendadas, fine alvenas, ĝi ŝajnas al ni neatenditaĵo (M. Twain/Tvejn). Espero estas bona matenmanĝo, sed malbona vespermanĝo (F. Bacon/B e kon). Kiu kuras tro rapide, ne kuras longe. Plej bone ridas, kiu laste ridas. Kiam la viroj estas kune, ili aŭskultas unu la alian; kiam la virinoj estas kune, ili rigardas unu la alian. Per Esperanto por la mondpaco!

10.4. Переведите, обращая внимание на творительный падеж:

Кто не имел в жизни трудностей, никогда не будет настоящим человеком. Надо жить так, чтобы каждый прожитый день казался новым (С. Т. Коненков). Называться человеком легко, быть человеком труднее. Нет ничего печальнее жизни женщин, которые умели быть только красивыми (Б. Фонтенель).

10.5. Переведите на эсперанто:

Московская гостиница «Россия» – одна из самых больших в мире. Она находится в центре города, вблизи Кремля. И хотя в ней несколько тысяч комнат, здесь всегда тихо. Вы можете сделать многое, не выходя из гостиницы: позвонить по телефону в любой город мира, познакомиться с телевизионными новостями, купить газеты и журналы, значки и сувениры, посмотреть кинофильм и послушать концерт. Через огромные окна 21-го этажа вы увидите всю Москву. В гостинице «Россия» можно услышать речь на всех языках, и тогда вы замечаете, что в мире, к сожалению, слишком много языков.

Изобразите беседу с зарубежным эсперантистом или составьте диалог по одной из ситуаций: а) вы случайно встретили зарубежных эсперантистов, вы знакомитесь друг с другом, рассказываете им о ваших занятиях эсперанто, о работе вашего клуба эсперантистов, интересуетесь их страной; б) вы побывали за рубежом, встречались там с эсперантистами и рассказываете об этом в ролях.

Обратили ли вы внимание, что вы уже прошли половину уроков? К настоящему моменту вы изучили 636 часто употребляющихся корневых слов. Может быть, вы не все помните? Проверьте себя по вашему словарю. Пусть вас не смущает, если некоторые из них ещё не удержались в памяти. Гораздо важнее знать все служебные слова – предлоги, союзы, непроизводные наречия, частицы, местоимения, числительные, соотносительные слова, а также суффиксы и приставки. Впрочем, они повторяются в каждом уроке и почти в каждом его разделе, так что не запомнить их будет невозможно. На новом лексическом и словообразовательном материале практикуйте уже описанную игру: от заданного корня образовать максимум производных и сложных слов, имеющих значение. Попытайтесь найти их русские эквиваленты.

Приложения

Языковая игра «Цепочка сложных слов»

Составить цепочку слов, образованных с помощью корнесложения, так чтобы слово начиналось с корня, которым кончается предыдущее слово. Например, skribopapero – papermono – monbileto – biletkontrolo – kontrollaboro – laborplano...

Урок 11

Лексика

agi 'действовать', 'поступать', aperi 'появиться', aŭtuno 'осень', avenuo 'проспект', 'широкая улица', batali 'сражаться', 'бороться', 'биться', 'драться' (batalo 'бой', 'сражение', 'борьба'; batalanto 'боец', 'воин', 'борец'; kunbatalanto 'соратник'), bruli 'гореть', ĉielo 'небо', dekstra 'правый', fajro 'огонь', fali 'упасть', festi 'праздновать', folio 'лист', freŝa 'свежий', industrio 'промышленность', inviti 'пригласить', kafo 'кофе', klara 'ясный', kuraĝa 'смелый', 'храбрый', lago 'озеро', militi 'воевать', monumento 'памятник', 'монумент', morti 'умереть', odori 'пахнуть', ofta 'частый', oro 'золото', palaco 'дворец', paŝi 'шагать', 'ходить', placo 'площадь', plaĝo 'пляж', precipe 'особенно', 'главным образом', prepari 'готовить', profunda 'глубокий', promeni 'гулять', punkto 'точка', regiono 'область', renkonti 'встретить' (renkontiĝo 'встреча', 'слет'), restoracio 'ресторан', rivero 'река', rondo 'круг', salono 'зал', skioj 'лыжи', standardo 'знамя', suferi 'страдать', valoro 'ценность', 'стоимость', 'значение', viziti 'посетить', voki 'звать', 'призвать'.

Без перевода: bukedo, ekspluati, materialo, muzeo.

Грамматика

11-1. Наречие plu 'далее', 'более', 'больше' указывает на продолжительность действия или состояния, тогда как наречие pli указывает на более высокую степень качества: Ni iru plu! 'Пойдём дальше!'; kaj tiel plu 'и так далее' (но: Mi pli multe iris, ol veturis 'Я больше ходил, чем ездил'); Ĝis tie kaj ne plu! 'До этого места и не больше!'; Mi plu sportas 'Я продолжаю заниматься спортом'; Mi ne plu sportas 'Я больше не занимаюсь спортом' (раньше занимался, а теперь нет); Mi plu ne sportas 'Я продолжаю не заниматься спортом'.

11-2. Предлоги: krom 'кроме'; preter 'мимо'; pro 'за', 'из-за', 'ради', 'по причине': Krom esti bela, ŝi estas ankaŭ bonkora 'Кроме того, что она красива, она также добра'; preter rivero 'мимо реки'; preterrigardi eraron 'проглядеть ошибку'; Dankon pro la memorigo! 'Спасибо за напоминание!'

11-3. Переход из одного состояния в другое, как и направление движения к цели, обозначается окончанием -n: Transformi parolon en faron estas multe pli malfacile, ol transformi faron en parolon (M. Gorjkij) 'Превратить слово в дело гораздо труднее, чем дело в слово'.

11-4. При опущенном в предложении существительном притяжательное местоимение употребляется с артиклем: Via kafo estas pli bona, ol la mia 'Твой кофе лучше, чем мой'; La saĝo de ĉiuj homoj, kune prenitaj, ne helpos al tiu, kiu ne havas la sian. Прилагательное тоже может употребляться самостоятельно, когда определяемое существительное подразумевается. В этом случае прилагательное часто (но не обязательно!) употребляется с артиклем или притяжательным местоимением: kara mia! 'дорогой мой!'; Ne la bela estas amata, sed la amata estas bela 'Не красивая любима, а любимая красива'; La nova estas la bone forgesita malnova 'Новое – это хорошо забытое старое'.

Словообразование

11-5. Суффикс -ec- образует слова, обозначающие абстрактное состояние, свойство, качество: aktiveco 'активность'; heroeco 'героизм'; facileco 'легкость'; patrineco 'материнство'; saĝeco 'мудрость'; verŝajneco 'вероятность'; miseco 'ошибочность'; unueca 'единый' (т. е. представляющий собой единство); eco 'свойство'; rememori la pasintecon 'вспомнить прошлое'; La estonteco estas nia 'Будущее принадлежит нам'; Niaj plej grandaj malamikoj en maljuneco estas mallaboremo kaj neniofarado 'Наши самые большие враги в старости – лень и безделие'.

11-6. Суффикс -ism- образует слова, означающие «учение, течение в обществе, направление в искусстве, науке»; marksismo, esperantismo; La internaciismo kontraŭstaras al la naciismo 'Интернационализм противостоит национализму'.

11-7. Суффикс -ebl- означает «возможность»: komprenebla 'возможный для понимания', 'понятный'; kompreneble 'понятно', 'разумеется'; manĝebla 'съедобный'; trinkebla 'питьевой'; nedisigebla 'нерасторжимый'; neforigebla 'неустранимый'; eble 'возможно'; espereble 'возможно', 'можно надеяться'; portebla radioricevilo 'портативный радиоприемник'; eble jes, eble ne 'может быть, да, может быть, нет'; Bonvolu pardoni min: mi volis fari plejeble bone 'Извините меня, пожалуйста: я хотел сделать как можно лучше'; La tempo trairis nerimarkeble 'Время прошло незаметно'; Tio estas nepardonebla 'Это непростительно'.

11-8. Суффикс -aĉ- означает «презрение»: ridaĉi 'фыркать'; rigardaĉi 'глазеть', 'таращить глаза'; kritikaĉi 'критиканствовать'; mortaĉi 'подохнуть'; ĉevalaĉo 'кляча'; aĉega 'прескверный'; Kiam kurĉevalo maljuniĝas, ĝi fariĝas ĉevalaĉo. Ĉiu aĉaĵo trovas sian ŝatanton.

11-9. Суффикс -um- не имеет точного значения; он употребляется в тех случаях, когда другие суффиксы не подходят по смыслу: proksimuma 'приблизительный'; plenumi 'выполнить', 'исполнить'; malvarmumi 'простудиться'; foliumi 'листать'; vortumi 'выразить словами', 'сформулировать'; bone vortumita ideo 'хорошо сформулированная мысль'. Он употребляется и в качестве корня, чтобы обозначить слово, которое в момент речи не приходит в голову: Donu al mi tiun umon! 'Дай мне ту штуковину!' (забыл, как она называется); Kial vi umas tiel longe? 'Почему ты возишься так долго?'

Tra la urbo

— Karaj geamikoj, partoprenantoj de la Renkontiĝo de esperantistoj de Volgo kaj Uralo, ni invitas vin rigardi nian internaciisman urbon Ufa. Nun ni staras apud la monumento de amikeco inter la rusa kaj baŝkira popoloj.

— Ŝajnas, estas ankoraŭ aliaj monumentoj, ĉu ne?

— Kompreneble. Estas monumento al V. I. Lenin en avenuo de Oktobro. Sur la plej alta punkto de la urbo staras Salavat, kuraĝa kunbatalanto de Pugaĉov, kiu militis por liberigo de la popolo, suferinta pro ekspluatado.

— Mi aŭdis, ke Ufa havas riĉan historion.

— Tute ĝuste. Ni vizitos hodiaŭ la historian kaj regionstudan muzeon. En ĝiaj salonoj vi povos vidi multe da valoraj dokumentaj materialoj. Krom tio, ni vizitos la centran parkon, en kiu ĉiam brulas fajro memore al lokaj herooj kaj agantoj, kies nomoj estas senmortaj.

— Kio troviĝas tie ĉi?

— La ĉefa placo. En la Sovetia tempo ĉi tie preterpaŝadis laborantoj kun ruĝaj standardoj okaze de grandaj festoj. Nun oni ripozas familie ĉe la placo kaj en la apuda parko, kiu iom post iom transiras en arbaron.

— Ĉu Ufa estas industria urbo?

— Jes, el iama urbeto ĝi transformiĝis en industrian urbegon. La peza industrio aperis ĉi tie dum la Granda Patruja milito kaj de tiam ĝi multe evoluis.

— Kio pri la kulturo kaj ĉiutagaj necesaĵoj?

— Same kiel en ĉiuj nuntempaj grandaj urboj, ankaŭ en la nia troviĝas ĉiupaŝe multaj vidindaĵoj: teatroj, kinejoj, kulturpalacoj, magazenoj, hoteloj, restoracioj, kafejoj ktp (kaj tiel plu). Sur la loko de malnovaj domaĉoj staras novaj, komfortaj domegoj. Bonvolu rigardi dekstren: nun ni preterveturas la Nacian bibliotekon, kiu havas riĉan kolekton de libroj, interalie, ankaŭ en Esperanto.

— Ĉu en la urbo estas multe da lernejoj?

— Proksimume cent tridek lernejoj. Ankaŭ aro da superaj lernejoj kaj teknikaj mezaj lernejoj. Jen maldekstre vi vidas la Baŝkirian universitaton. Kaj proksime de ĝi troviĝas la televida centro. Ne forgesu, ke morgaŭ vespere okazos televida elsendo pri nia Esperanto-renkontiĝo.

— Kie ripozas la ufanoj?

— La urbo troviĝas ĉe tri sufiĉe profundaj riveroj kun bonaj plaĝoj, kie multaj homoj ŝatas pasigi la tempon. La urbanoj ofte promenadas kaj skiadas en la parkoj kaj arbaroj, kiuj troviĝas en la urbo mem. Unu el la plej belaj loĝdistriktoj de la urbo eĉ havas la nomon Arbar-parka. Ekster la urbo multas lagoj kun refreŝiga, travidebla akvo, agrablaj ripozejoj. Precipe bele estas komence de la aŭtuno, kiam falas orkoloraj folioj kaj la ĉielo estas ankoraŭ klara. Oni povas porti hejmen ĉarmajn bukedojn de bonodoraj floroj. Eble, ankaŭ vi sukcesos fari tion hodiaŭ.

— Ni dankas vin pro via interesa rakonto.

— Mi ĝojas, ke ĝi plaĉis al vi. Kaj fine mi alvokas vin bone prepariĝi al la hodiaŭa interkona vespero, dum kiu vi povos pligrandigi vian rondon de amikoj.

Задания

Дата добавления: 2015-07-24