Что означают следующие слова? Dormeti; manĝegi; respublikano; multobligi; duonigi; varmigi; nuligi; ĉirkaŭigi; pligrandigi; altabliĝi; ekzameniĝi;

Dormeti; manĝegi; respublikano; multobligi; duonigi; varmigi; nuligi; ĉirkaŭigi; pligrandigi; altabliĝi; ekzameniĝi; esperantistiĝi; edziniĝi; ellitiĝi; deĉevaliĝi; intervidiĝo; muzikilo; elektrovarmigilo; respeguli; interrigardi; fotiĝo; gasakvo; porinfana magazeno; manĝejo; lekciejo; rozejo; tenisejo; malsanulejo; malvera; alinacia; antaŭa; ĝisiri; kunmeti; postparolo; travivi; vespermanĝo; montrofenestro; senbiletulo; senelirejo; pri-ama romano; malforta; neforta; senforta; taglibro; senedzinulo.

6.2. Переведите сочетания:

manĝi sen apetito; sen fino; li sidis sen rigardi min; iri tra la ĉambro; je la naŭa horo; je tri jaroj pli juna; malpliigi je duono; sur balkono; junulino kun teko; inter la fenestroj; ĝis la mateno; ĉe la pordo; antaŭ dormo; bildo de hundo; en la lernejon; paroli en la nomo de la direktoro; kelke da floroj; el tio ĉi ni vidas jenon; rigardi per televido (= televidi); fari la laboron dum kelkaj horoj; veni post naŭ tagoj; iri por akvo; instrui matematikon al infanoj (= instrui infanojn pri matematiko); labori ĉirkaŭ ok horojn; rigardi al la tabulo; libro pri geografio; iri al la laborejo; esti horloĝe akurata.

6.3. Переведите фразы:

Ĉu esti aŭ ne esti? (Ŝekspiro). Prefere malĝoja fino, ol malĝojo sen fino. Prefere ellerni facilan lingvon bone, ol malfacilan malbone. Ni manĝas por vivi, sed ne vivas por manĝi (Kvintiliano). Saĝulo ŝatas lerni, malsaĝulo ŝatas instrui. Ne instruu min vivi! (I. Ilf kaj J. Petrov). Lernu juna – vi scios maljuna. Amu domon novan kaj amikon malnovan. Lerni neniam estas malfrue. Pli bone malfrue, ol neniam (Titus Livius). Eĉ la plej longa tago havas finon. Ne la jaroj maljunigas, sed la vivo. Kiu ne petas, tiu ne ricevas. Kio fariĝis, tio jam ne refariĝos. Scio estas ilo, sed ne celo (L. N. Tolstoj). Ĉio havas sian «sed» kaj «se». La vespero montros, kia estis la tago. Kiu scipovas paroli, scias ankaŭ, kiam necesas paroli (Plutarĥo). La vivo estas mallonga, necesas rapidi (N. I. Vavilov). La filo ne iĝos bona nur tial, ke la patro estas bona. Malbonaj libroj povas malbonigi nin same, kiel malbonaj kamaradoj (G. Fielding/F i lding). Li estas nuloble nul. Se vi demandas, faru saĝajn demandojn. Diru al mi, kio estas via amiko, kaj mi diros, kio estas vi (M. Cervantes/Serv a ntes). Dum ni vivas, ni vivu! Kiu diras «a», tiu diru ankaŭ «b». Mi ne povas doni al vi tiom, kiom vi volas. Infanoj estas floroj de la vivo (A. M. Gorjkij). La amo estas pli agrabla, ol la geedziĝo, ĉar la romanoj estas pli interesaj, ol la historio (S. Chamfort/Ŝamf o r). Tio ne povas esti, ĉar tio povas esti neniam (A. P. Ĉeĥov). Ankaŭ morgaŭ estos tago. Unue kontrolu, poste parolu. Edzigu filon, kiam vi volas, – edzinigu filinon, kiam vi povas. Faru antaŭe kion vi devas, poste kion vi volas.

6.4. Переведите на эсперанто:

Несколько дней назад мои друзья Феликс и Раиса получили двухкомнатную квартиру с балконом на восьмом этаже. Поэтому вчера мы (я) с Феликсом ходили в мебельный магазин. Мы купили новый книжный шкаф и диван-кровать. Мы хотели купить большой красивый телевизор, но Феликс сказал, что он дорогой и он купит его потом. А пока мы ещё купили белый буфет для кухни и электрический звонок для входной двери. Мы вернулись домой очень поздно.

6.5. Расскажите о вашей квартире или о квартире, в какой вы хотели бы жить, или составьте диалог по одной из ситуаций: а) обсудите с товарищами, какая мебель самая практичная и удобная; б) поделитесь своим мнением по поводу удобств новых микрорайонов; согласны ли с ним ваши товарищи?; в) ваш друг получил новую квартиру и приглашает вас на новоселье; вы осматриваете его квартиру, обсуждаете расстановку мебели, предлагаете свои варианты размещения мебели в квартире.

Вероятно, вам уже пришла в голову мысль, что было бы легче и интереснее изучать язык не одному, а вдвоём или втроём (например, с членами семьи, однокурсниками, соседями, сослуживцами). Что ж, попытайтесь осуществить вашу идею. Вместе вы могли бы проверять знания друг друга, поправлять ошибки, отмечать особенности языка, вести несложные беседы: ведь ваш лексический запас уже довольно значителен: он составляет 405 корневых слов, не считая производных и сложных слов, имен собственных, а также ходовых выражений.

Приложения

Языковая игра «Производные слова»

С помощью какого-нибудь суффикса, приставки или предлога в роли приставки образуйте как можно больше значимых слов, например: mallonga, malami, maldormo...

Урок 7

Лексика

broso 'щётка', ĉarma 'прелестный', dento 'зуб', deziri 'желать', diablo 'чёрт', fojo 'раз', forgesi 'забыть', grava 'важный', homo 'человек', kampo 'поле', kapo 'голова', kombi 'причесать', koni 'знать', 'быть знакомым' (rekoni 'узнать', 'признать'), kopeko 'копейка', kosti 'стоить', koverto 'конверт', kuri 'бежать', lando 'страна', lasta 'последний', lavi 'мыть', levi 'поднять', loko 'место', mono 'деньги', nokto 'ночь', objekto 'предмет', 'вещь', parto 'часть', pasaĝero 'пассажир', pensi 'думать', 'подумать', 'полагать', 'мыслить', pezi 'весить', 'иметь вес', piedo 'нога', 'ступня', porti 'нести', preni 'брать', 'взять', proksima 'близкий', resti 'остаться', rikolto 'урожай', ruĝa 'красный', salti 'прыгнуть', studi 'изучать', 'учить (что-либо)', 'учиться', 'исследовать', sufiĉa 'достаточный', sukceso 'успех' (sukcesi 'иметь успех'; 'успеть', 'суметь'), tramo 'трамвай', trovi 'найти', vesto 'одежда', viro 'мужчина'.

Грамматика

7-1. В отличие от русского языка, где возвратное местоимение «себя» в роли дополнения может быть связано с подлежащим любого лица, в эсперанто для каждого лица подлежащего употребляется в роли дополнения соответствующее личное или возвратное местоимение: mi lavas min 'я мою себя', 'я моюсь'; vi lavas vin 'ты моешь себя', 'ты моешься'; 'вы моете себя', 'вы моетесь'; li lavas sin 'он моет себя', 'он моется'; li lavas lin 'он моет его' (т. е. другого человека); ni lavas nin 'мы моем себя', 'мы моемся'; ili lavas sin 'они моют себя', 'они моются'; ili lavas ilin 'они моют их' (т. е. других людей).

В некоторых сложных словах, ставших традиционными, sin, sia могут употребляться для любого лица: sindona 'преданный', 'самоотверженный'; siatempe 'в своё время'.

Местоимение si употребляется либо в винительном падеже, либо с предлогом, а самостоятельного употребления не имеет: Li estas la plej kara por si 'Он для себя дороже всех'.

7-2. Частица ne стоит непосредственно перед отрицаемым словом: Ne mi ricevis la respondon 'Не я получил ответ' (а кто-то другой); Mi ne ricevis respondon 'Я не получил ответа'; Mi ricevis ne respondon 'Я получил не ответ' (а туманное обещание).

7-3. В русском языке наречие и краткое прилагательное среднего рода часто совпадают по форме. В эсперанто наречие и прилагательное всегда отличаются друг от друга окончаниями: 'Я знаю его хорошо (как?)' Mi konas lin bone; 'Это хорошо (каково?)' Tio estas bona.

7-4. Наречия: apenaŭ 'едва', 'еле'; tuj 'сейчас', 'тотчас', 'сразу', 'немедленно'; nepre 'непременно', 'обязательно'; ĉiam 'всегда': Mi apenaŭ endormiĝis; Kiu donas tuj, donas duoble 'Кто даёт сразу, даёт вдвойне'; Laboro nur tiam estas ĝojiga, kiam estas nepre necesa (L. N. Tolstoj); La plej malkara ne ĉiam estas la plej malbona 'Самое дешёвое – не всегда самое плохое'.

7-5. Предлог sub 'под': Ili sidis sub palmo.

7-6. Винительный падеж:

а) указывает, что слово в предложении является прямым дополнением, т. е. объектом действия: Mi amas vin;

б) указывает направление движения к цели, причём предлоги al и en при слове в винительном падеже могут опускаться: iri en la hejmon (= iri la hejmon); eniri en tramon (= eniri tramon); veni al domo (= veni domon). Наречие, употребляющееся в этом значении, также приобретает окончание -n: kuri hejmen, alveno Moskven.

Предлоги, указывающие направление движения к цели (al, ĝis, tra), не требуют винительного падежа. Предлоги, указывающие направление движения не к цели (de, el) или вообще не указывающие направление движения (например, dum, kun, per, por, pri, sen, da, je), никогда не требуют винительного падежа.

Некоторые предлоги (например, en, sur, sub, inter, antaŭ, post, ĉe) требуют после себя именительного падежа, если они обозначают место, или винительного падежа, если обозначают направление движения к цели: en la domo 'в доме', en la domon 'в дом'; sur la tablo 'на столе', sur la tablon 'на стол'; sub la lito 'под кроватью', sub la liton 'под кровать' и т. п.;

в) употребляется в конструкциях, которые в предложениях выступают как обстоятельства, выражая меру времени (kuŝi du horojn, malsani du monatojn), меру расстояния (iri du kilometrojn), меру стоимости (kosti du rublojn), меру веса (pezi du kilogramojn);

г) иногда может заменять предлоги, если при этом смысл остается ясным; примеры, связанные с обозначением направления движения к цели, даны выше; кроме того: Mi venos la kvinan de majo (= en la kvina de majo); Mi dankas (demandas, instruas, rigardas) vin (= al vi); Mi dormis (instruis, iris, kuris, laboris, lernis, parolis, restis) sep horojn (= dum sep horoj), la tutan tagon (= dum la tuta tago); Mi forgesis (petis, ĝojis, certis, dankis) vian alvenon (= pri via alveno); Li kuris tri kilometrojn (= tra tri kilometroj); Li estas kvardek jarojn aĝa (= aĝa je kvardek jaroj), kelkajn monatojn (= je kelkaj monatoj) pli aĝa ol mi; Mi venis du horojn pli frue (= je du horoj pli frue).

Гораздо менее удачны формы: mi venos sabaton (= en sabato, sabate) ['в субботу'], mia filino loĝas Moskvon (= en Moskvo, Moskve), mi kuŝas liton (= en la lito, enlite), mi sidas seĝon (= sur seĝo, surseĝe), responde vian demandon (= al via demando).

Формы с винительным падежом короче и динамичнее, формы с предлогом – точнее и употребляются в более официальном стиле.

При обозначении времени в часах предлог je не заменяется винительным падежом: Mi venas je la sepa horo vespere.

Следует избегать скопления слов в винительном падеже при одном глаголе: Mi rigardis filmon dum du horoj (а не * Mi rigardis filmon du horojn); Mi sciigis ŝin pri tio или Mi sciigis tion al ŝi (а не * Mi sciigis ŝin tion).

Если имя собственное оканчивается на гласный, то в винительном падеже к нему добавляется окончание -n, если на согласный, то -on: Mi trovis en la ĉambro Borison, Arkadij-on kaj Zoja-n.

7-7. При однородных формах глагола подлежащее обычно не повторяется: Mi levis min, matenmanĝis, prenis la lernolibrojn kaj eliris el la hejmo.

Словоупотребление

7-8. Слово mono 'деньги' обычно употребляется в единственном числе: Ne tiel bone estas havi monon, kiel malbone estas ne havi ĝin.

7-9. Дни недели: lundo 'понедельник', mardo 'вторник', merkredo 'среда', ĵaŭdo 'четверг', vendredo 'пятница', sabato 'суббота', dimanĉo 'воскресенье'. С названиями дней недели определённый артикль la обычно не употребляется.

Matene en tramo

— Bonan matenon, Nikolao! Kial vi estas tiel ruĝa?

— Ĉar mi postkuris la tramon kaj apenaŭ sukcesis ensalti ĝin lastmomente.

— Ĉu vi levis vin malfrue?

— Jes. Hieraŭ mi studis lernolibron ĝisnokte, tial enlitiĝis tre malfrue. Kaj hodiaŭ mi malfermas la okulojn – diablo prenu! Restas nur kvaronhoro! Mi tuj surpiediĝis, subakvigis la kapon, lavis min kaj samtempe rapide brosis la dentojn, vestis min kaj elkuris el la hejmo sen kombi la harojn, eĉ monon por la matenmanĝo forgesis.

— Nu, ne gravas! Mi kunprenis sufiĉe da mono: matenmanĝo en nia studenta bufedejo kostas ne pli ol 50 kopekojn. Interalie, mi ricevis ankoraŭfoje alilandan leteron en Esperanto.

— El kiu lando?

— Pensu nur – ĝi venis el la malproksimega Aŭstralio! El alia parto de la mondo!

— Ĉu? Vere, tre malproksima loko!

— En la koverto troviĝis priskribo de Melburno kaj ĉarma bildkarto: multaj homoj – viroj kaj junulinoj – rikoltas sur kampo.

— Kie estas la letero?

— Hejme. Mi montros ĝin al vi, se vi havas deziron.

— Mi ĉiam deziras koni interesajn objektojn. Kiam vi alportos tiun ĉi leteron?

— Marde aŭ merkrede aŭ alitempe.

— Tio estas bona. Mi antaŭdankas vin. Sed mi ĝis nun ne ricevis respondon el Japanio. Mi interesiĝis ĉe mia leter-amiko pri japaniaj televidiloj – necesas rekoni, ke ili estas tre bonaj kaj pezas malmulte.

— Mi pensas, ke li nepre respondos – tuj kiam li havos necesajn informojn.

— Jen la universitato. Sed antaŭ ni multas pasaĝeroj. Tial ni proksimiĝu al la elirejo kaj rapidu eltramiĝi!

Задания

Дата добавления: 2015-07-24