Озғалысқа берілген есептер.

Қозғалысқа берілген есептерді шешуде оқушының мыналарды жақсы меңгеруінің маңызы зор.

1.Жол,жылдамдық,уақыт арасындағы байланысты;

2.Қозғалыстағы денелердің ара қашықтығы,қозғалыс уақыты,бағыты және жылдамдығына байланысты төмендегідей қатынастарды:

2.1 Ара қашықтығы белгілі бір санға тең болатын екі пунктен бір уақытта бір біріне қарама-қарсы шыққан денелердің жылдамдығын табу.

х км/сағ у км/сағ (х+у)км/сағ жақындау жылдамдығы

2.2 Бір жерден бір уақытта шығып,қарама қарсы екі жаққа карай қозғалған денелердің алыстау жылдамдығын табу.

х км/сағ у км/сағ (х+у)км/сағ алыстау жылдамдығы

2.3 Ара қашықтығы белгілі бір санға тең болатын екі пунктен бір уақытта шығып,бір бағытта қозғалатын денелердің жақындау(егер соңғысының жылдамдығы алдыңғысынан артық болса),алыстау(егер соңғысының жылдамдығы алдыңғысынан кем болса) жылдамдықтарын табу.

х км/сағ у км/сағ (х+у)км/сағ жақындау жылдамдығы,егер х>y

х км/сағ у км/сағ (х+у)км/сағ алыстау жылдамдығы,егер х<у болса

Есептің шарты оқылғаннан соң,есепте берілген шамалар,нені табу қажет екенін,бұдан кейін іс әрекеттің неше рет өзгеретінін анықтап,содан соң кестеде неше жол және неше баған болуы қажет екені шешіледі.[6, с. 55].

Мысалы:Бір-бірімен ара қашықтығы 50 км болатын А және В пунктерінен бір біріне қарама қарсы екі жаяу шықты. 5сағат өткен соң олар кездесті де,А-дан шыққан жаяу ары қарай жолын әуелдегіден 1км/сағ кем жылдамдықпен, ал В-дан шыққан жаяу әуелгіден 1 км/сағ артық жылдамдықпен жалғастырды. Кездескеннен кейін А-дан шыққан жаяу В-ға,В-дан шыққан жаяудың А-ға жеткен уақытынан 2 сағат бұрын жеткені белгілі болса,оның әуелгі жылдамдығы неге тең?

500км

х км/сағ (10-х) км/сағ

(10-х) км/сағх-1 км/сағ

Есепте бір рет өзгеретін,екі түрлі екі іс-әрекет туралы айтқан, кездескенге дейінгі 1- жаяу мен 2-жаяудың іс –әрекеттері және кездескеннен кейінгі 1-жаяу 2-жаяудың іс әрекеттері. Жаяулардың кездескенге дейінгі жылдамдықтары мен кездескеннен кейінгі жылдамдықтары әр түрлі,сондықтан 1-түрлі алғашқы 2 іс-әрекет келесі 2-ші жолға жеке жазылады,демек кестеде бұған 4 жол түсініктемелер үшін 1 жол барлығы 5 жол болуы керек. Шамалар 3-уі жол,жылдамдық,уақыт,сондықтан кестеде 3 баған және түсініктеме үшін 1 баған,оған қоса кездескенге дейінгі және кездескеннен кейінгі іс-әрекеттерді бөліп көрсету үшін 1 баған арналады. Яғни кестеде барлығы 5 жол, 5 баған болуы керек.

Шамалар арасындағы байланыс:

S=v t. V= . T= .

Есептің шарты бойынша 1-жаяудың жылдамдығын табу қажет,демек оны х км/сағ деп белгілесек,екінші жаяудың жылдамдығын 500:5-10 (км/сағ) жақындау жылдамдығынан х-ті шегеру арқылы табуға болады,яғни 2-жаяудың жылдамдығы (10-х) км/сағ.

Кездескенге дейінгі іс-әрекетте екі жаяудың жүрген жолдары ауысады,яғни 1-жаяудың кездескенге дейінгі жолын 2-жаяудың кездескеннен кейін жүреді де,ал 2-жаяудың кездескенге дейінгі жүрген жолын 1-жаяу кездескеннен кейін жүреді және мұнда жол мен жылдамдық белгілі болады. t= формуласы бойынша уақыт табылады.

Сонымен есептің моделі төмендегідей құрылады:

жағдайлар	Іс-әрекеті	Жылдамдық (км/сағ)	Уақыт(сағат)	Жол(км)
Кездескенге дейін	1-жаяудың	х
2-жаяудың	10-х
Кездескеннен кейін	1-жаяудың
2-жаяудың	11-х

1-жаяу 2- жаяумен кездескеннен кейінгі жолға 2-жаяудың кездескеннен кейінгі жолға жұмсаған уақытынан 2 сағ аз жұмсағаны белгілі,демек:

- =2Жауабы:2 км/сағ

Теңдеу құру кезінде кестенің ең соңғы толтырылған бағандағы өрнектерді шамалар айтылып,кесте толтыруға пайдаланылмаған шама арасындағы байланыс пайдаланылады.

Дата добавления: 2015-11-26