Атлас. Гісторыя Беларусі са старажытных часоў да сярэдзіны XIII ст.

1. Зледзяненні Еўропы. Рассяленне першабытных людзей у Еўропе

2. Засяленне людзьмі тэрыторыі Беларусі ў каменным веке. 26-24 – пачатак 2-га тысячагоддзя да н.э.

3. Рассяленне індаеўрапейскіх плямёнаў у Еўропе. Каля 3 тыс. – 2 тыс. г. да н.э.

4. Насельніцтва на тэрыторыі Беларусі ў канцы каменнага і ў бронзавым веку. XXV–VIII ст. да н.э.

5. Насельніцтва на тэрыторыі Беларусі ў жалезным веку. VIII cт. да н.э. – V ст. н.э.

6. Балцкае насельніцтва ва Усходняй Еўропе. VI–IX cт.

7. Рассяленне старажытных славян у Еўропе. VI–IX ст.

8. Аб’яднанні славян на тэрыторыі Беларусі. IX–X ст.

9. Першыя славянскія дзяржавы ў Еўропе. VII–IX ст.

10. Старажытнаруская дзяржава. IX – X ст.

11. Полацкае княства ў IX–XI ст.

12. Полацкая зямля ў ХІІ – сярэдзіне ХІІІ ст.

13. Тураўская зямля ў канцы X – пачатку XIII ст.

14. Землі Беларусі ў XII – першай палове XIII ст.

15. Гаспадарка. Гандлёвыя шляхі. Гарады. X–XIII ст.

16. Культура і рэлігія. X–XIII ст.

17. Крыжацкая навала ў Прыбалтыку. Барацьба Ордэна з Полацкам. Першая палова XIII ст.

18. Мангола-татарскае нашэсце ва Усходнюю Еўропу і землі Беларусі. 1237–1243 гг.

[1] Гiсторыя Беларусi, XVI – XVIII стст. [Карты]: атлас / Спецыяльны змест атласа распрацаваны В.М. Цемушавым і У.М. Храмавым. – Мінск: Выдавецкі цэнтр Беларускага дзяржаўнага універсітэта, 2005. – 27 с.

[2] Формозов А.А. Русские археологи в период тоталитаризма: Историографические очерки. 2-е изд., доп. – М.: Знак, 2006. – С. 91–92.

[3] Там же. С. 91. Формозов А.А. Человек и наука: Из записей археолога. – М.: Знак, 2005. – С. 33–35.

[4] Археалогія Беларусі: энцыклапедыя. У 2 т. Т. 1. А–К. – Мінск: Беларус. Энцыкл. імя П. Броўкі, 2009. – С. 129.

[5] Формозов А.А. Человек и наука: Из записей археолога. С. 34–35.

[6] См.: Гісторыя Беларусі старажытных часоў: Атлас: Вучэб. дапам. для 5-га кл. агульнаадукац. устаноў / Спец. змест распрац. І.А. Аўдзееў, У.С. Кошалеў, А.В. Перзашкевіч. – Мінск: РУП “Белкартаграфія”, 2002. – 12 с.: іл., карт. Гісторыя Беларусі ў сярэднія вякі: Атлас: Вучэбны дапаможнік для 6 класа агульнаадукацыйных устаноў з беларускай і рускай мовамі навучання / Спец. змест распрац. І.А. Аўдзееў, Э.М. Загарульскі, А.В. Перзашкевіч. – Мінск: РУП “Белкартаграфія”, 2008. – 24 с.: іл., карт.

[7] См.: Загорульский Э.М. Древняя история Белоруссии. Очерки этнической истории и материальной культуры (до IX в.). Минск: Изд-во БГУ, 1977. – С. 24. Калечыц А.Г., Коласаў А.У., Абухоўскі В.С. Палеалітычныя помнікі Беларусі: (культурна-храналагічная ідэнтыфікацыя крыніц).– Мінск: Беларус. навука, 2010. – С. 22. Археалогія Беларусі: энцыклапедыя. У 2 т. Т. 2. Л–Я / Рэдкал.: Т.У. Бялова (гал. рэд.) [і і нш.]. – Мінск: Беларус. Энцыул. імя П. Броўскі, 2011. – С. 109.

[8] Археалогія Беларусі: энцыклапедыя. У 2 т. Т. 2. – С. 131.

[9] Томас Г. Древний человек / Пер. с франц. А. Мединской. – М.: ООО «Издательство Астрель»: ООО «Издательство АСТ», 2002. – С. 147.

[10] Клёсов А.А., Тюняев А.А. Происхождение человека (по данным археологии, антропологии и ДНК-генеалогии) – М.: Белые альвы, 2010. – С. 104, 95.

[11] Вишняцкий Л.Б. Введение в преисторию. Проблема антропогенеза и становление культуры: Курс лекций. Изд. 2-е, испр. и доп. – Кишинев: Высшая Антропологическая Школа, 2005. – С. 131.

[12] См.: Гістарычны атлас Беларусі. Том 1. Беларусь ад старажытных часоў да канца XVIII ст. Варшава: EFEKT, 2008. – С. 30–31.

[13] Калечыц А.Г. Першыя людзі на зямлі Беларусі: дапаможнік. Мінск: Беларус. навука, 2007. – С. 48–50.

[14] См.: http://en.wikipedia.org/wiki/Ice_age

[15] Нацыянальны атлас Беларусі. – Мінск, 2002. – С. 263.

[16] Если же сравнить с более ранним изданием школьного атласа А.И. Авдеева и О.В. Перзашкевича, то, кроме Осовца, добавлены Камень и Красносельский. Гісторыя Беларусі старажытных часоў: Атлас: Вучэб. дапам. для 5-га кл. агульнаадукац. устаноў / Спец. змест распрац. І.А. Аўдзееў, У.С. Кошалеў, А.В. Перзашкевіч. – Мінск: РУП “Белкартаграфія”, 2002. – С. 4.

[17] Археалогія Беларусі: энцыклапедыя. У 2 т. Т. 1. – С. 97–98, 102, 470. Археалогія Беларусі: энцыклапедыя. У 2 т. Т. 2. Мінск: Беларус. Энцыкл. імя П. Броўкі, 2009. – С. 98, 404.

[18] Археалогія Беларусі: энцыклапедыя. У 2 т. Т. 1. С. 89.

[19] Археалогія Беларусі: энцыклапедыя. У 2 т. Т. 1. С. 274–275.

[20] Археалогія Беларусі: энцыклапедыя. У 2 т. Т. 1. С. 391.

[21] Археалогія Беларусі: энцыклапедыя. У 2 т. Т. 1. С. 65–66, 360, 411.

[22] Археалогія Беларусі: энцыклапедыя. У 2 т. Т. 1. С.448.

[23] Археалогія Беларусі: энцыклапедыя. У 2 т. Т. 1. С. 465.

[24] Штыхаў Г.В., Цемушаў С.М., Ракуць В.У. Гісторыя Беларусі са старажытных часоў да сярэдзіны XIII ст.: вучэб. дапам. для 6-га кл. агульнаадукац. устаноў з беларус. мовай навучання. – Мінск: Выд. цэнтр БДУ, 2009. – С. 21.

[25] Ср.: Вялікі гістарычны атлас Беларусі. – Т. 1. – Мінск: “Белкартаграфія”, 2009 – Карты на С. 23, 24.

[26] Такая же хронология в энциклопедии археологии Беларуси: Археалогія Беларусі: энцыклапедыя. У 2 т. Т. 1. С. 373.

[27] Шнирельман В.А. Возникновение производящего хозяйства: Проблема первичных и вторичных очагов. М.: Наука, Главная редакция восточной Литературы, 1989. – Карта 13. Этапы распространения производящего хозяйства в Европе на с. 166.

[28] Археалогія Беларусі: энцыклапедыя. У 2 т. Т. 1. С. 192.

[29] Археалогія Беларусі: энцыклапедыя. У 2 т. Т. 1. С. 348–349.

[30] Археалогія Беларусі: энцыклапедыя. У 2 т. Т. 2. С. 259–260.

[31] Археалогія Беларусі: энцыклапедыя. У 2 т. Т. 2. С. 384.

[32] Нацыянальны атлас Беларусі. С. 263.

[33] Археалогія Беларусі: энцыклапедыя. У 2 т. Т. 1. – С. 373.

[34] См. новейшее доказательство придунайской прародины индоевропейцев: Клейн Л.С. Время кентавров. Степная прародина греков и ариев. – СПб.: Евразия, 2010. – С. 109–110.

[35] Сафронов В.А. Индоевропейские прародины. – Горький: Волго-Вятское кн. изд-во, 1989. – С. 12–27.

[36] Гамкрелидзе Т.В., Иванов Вяч. Вс. Индоевропейский язык и индоевропейцы. Реконструкция и историко-типологический анализ праязыка и протокультуры. Т. I. Тбилиси: Изд-во Тбилисского университета, 1984. – 428 с.

[37] Зинкявичюс З., Лухтанас А., Чеснис Г. Откуда родом литовцы. Вильнюс, 2006. – С. 27.

[38] Трубачев О.Н. Этногенез и культура древнейших славян: Лингвистические исследования. – Изд. 2-е, доп. М.: Наука, 2003. – С. 72.

[39] См., например, Вялікі гістарычны атлас Беларусі. Т. 1. – С. 33.

[40] Археалогія Беларусі: энцыклапедыя. У 2 т. Т. 1. С. 110.

[41] Археалогія Беларусі: энцыклапедыя. У 2 т. Т. 2. С. 12.

[42] Археалогія Беларусі: энцыклапедыя. У 2 т. Т. 2. С. 396, 433

[43] Балты // Вялікае княства Літоўскае: энцыклапедыя. Т. 3. Дадатак. А–Я. Мінск: Беларус. Энцыкл. імя П. Броўкі, 2010. – С. 51–52. Археалогія Беларусі: энцыклапедыя. У 2 т. Т. 1. – С. 84.

[44] См. напр.: Финно-угры и балты в эпоху средневековья. М.: Наука, 1987. – С. 418. Зинкявичюс З., Лухтанас А., Чеснис Г. Откуда родом литовцы. Вильнюс, 2006. – С. 48.

[45] Беларуская міфалогія: Энцыклапед. слоўн. / С. Санько [і і нш.]; склад. І. Клімковіч. – 2-е выд., дап. – Мінск: Беларусь, 2006. – С. 499–500.

[46] Штыхаў Г.В., Цемушаў С.М., Ракуць В.У. Гісторыя Беларусі са старажытных часоў да сярэдзіны XIII ст.: вучэб. дапам. для 6-га кл. агульнаадукац. устаноў з беларус. мовай навучання. – Мінск: Выд. цэнтр БДУ, 2009. – 143 с. – С. 47.

[47] Гісторыя Беларусі ў сярэднія вякі: Атлас: Вучэбны дапаможнік для 6 класа агульнаадукацыйных устаноў з беларускай і рускай мовамі навучання / Спец. змест распрац. І.А. Аўдзееў, Э.М. Загарульскі, А.В. Перзашкевіч. – Мінск: РУП “Белкартаграфія”, 2008. – С. 2.

[48] Зализняк А.А. Древненовгородский диалект. – М.: Наука, 1995. – С 36–46, 134–145.

[49] Горюнова В.М. О раннекруговой керамике на Северо-Западе Руси // Северная Русь и ее соседи в эпоху раннего средневековья. Л., 1982. Носов Е.Н. Новгородское (Рюриково) Городище. Л., 1990. – С. 164–166.

[50] Петрухин В.Я. Древняя Русь: Народ. Князья. Религия // Из истории русской культуры. – Т. I (Древняя Русь). – М.: Языки русской культуры, 2000. – С. 47. Эту точку зрения отстаивал В.В. Седов.

[51] Седов В.В. Древнерусская народность: Историко-археологическое исследование. – М.: Языки русской культуры, 1999. – С. 243.

[52] Вялікі гістарычны атлас Беларусі. – Т. 1. – С. 29.

[53] Археалогія Беларусі: энцыклапедыя. У 2 т. Т. 1. С. 88.

[54] Штыхаў Г.В. Крывічы: Па матэрыялах раскопак курганоў у Паўночнай Беларусі / Пад рэд. М.А. Ткачова. – Мінск: Навука і тэхніка, 1992. – С. 41, 50, 105, 126–136. Археалогія Беларусі: энцыклапедыя. У 2 т. Т. 1. С. 291–292.

[55] Археалогія Беларусі: энцыклапедыя. У 2 т. Т. 2. С. 343.

[56] Археалогія Беларусі: энцыклапедыя. У 2 т. Т. 2. С. 138.

[57] Нацыянальны атлас Беларусі. – С. 264.

[58] Атлас гісторыі Беларусі ад старажытнасці да нашых дзён: Дадат да 6-томнай “Энцыклапедыі гісторыі Беларусі” / Склад.: Г.Р. Шыкунова, Л.У. Языковіч. – Мінск: БелЭн, 2004. – С. 10.

[59] Штыхаў Г.В., Цемушаў С.М., Ракуць В.У. Гісторыя Беларусі са старажытных часоў да сярэдзіны XIII ст.: вучэб. дапам. для 6-га кл. агульнаадукац. устаноў з беларус. мовай навучання. – Мінск: Выд. цэнтр БДУ, 2009. – С. 50.

[60] Ochmański J. Litewska granica etniczna na wschodzie od epoki plemiennej do XVI wieku. – Poznań, 1981. – S. 16–25.

[61] Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 2 т. Т. 1: Абаленскі–Кадэнцыя. – Мінск: БелЭн, 2005. – С. 266.

[62] Краўцэвіч А. Праблема лакалізацыі сярэднявечнай Літвы // http://kamunikat.fontel.net/www/czasopisy/bzh/08/08art_kraucevicz.htm

[63] Петров В.П. Подсечное земледелие. – Киев: Наукова думка, 1968. – С. 12–13.

[64] Греков Б.Д. Крестьянство на Руси с древнейших времен до XVII в. Кн. 1. Изд. 2-е, испр. и доп. –М.: Изд-во АН СССР, 1952. – С. 57.

[65] Штыхаў Г.В., Цемушаў С.М., Ракуць В.У. Гісторыя Беларусі са старажытных часоў да сярэдзіны XIII ст.: вучэб. дапам. для 6-га кл. агульнаадукац. устаноў з беларус. мовай навучання. – Мінск: Выд. цэнтр БДУ, 2009. – С. 59–60.

[66] Краснов Ю.А. Древние и средневековые пахотные орудия Восточной Европы. – М.: Наука, 1987. – С. 173.

[67] Колчин Б.А., Хорошев А.С., Янин В.Л. Усадьба новгородского художника XII в. М.: Наука, 1981. – Рисунок на обложке и на с. 74.

[68] Дубов И.В. Великий Волжский путь. – Л.: Изд-во Ленинградского ун-та, 1989. – Карты на с. 24, 174, 181.

[69] Седов В.В. Седов В.В. Славяне: Историко-археологическое исследование. М.: Языки славянской культуры, 2002. – С. 531–551. Седов В.В. Древнерусская народность. С. 183–204.

[70] Повесть временных лет. – С. 14.

[71] Повесть временных лет. – С. 38, 31.

[72] Новгородская первая летопись старшего и младшего и старшего изводов. – М.; Л.: Изд-во АН СССР, 1950. – С. 181.

[73] Сахаров А.Н. Дипломатия Святослава. Изд. 2-е, доп. М.: Междунар. отнош., 1991. – С. 93.

[74] Повесть временных лет. – С. 31.

[75] Сахаров А.Н. Дипломатия Святослава. Изд. 2-е, доп. М.: Междунар. отнош., 1991. – С. 129–132.

[76] Алексеев Л.В. Западные земли домонгольской Руси: очерки истории, археологии, культуры: в 2 кн. – Кн. 1. – М: Наука, 2006. – С. 124.

[77] Алексеев Л.В. Западные земли домонгольской Руси: очерки истории, археологии, культуры: в 2 кн. – Кн. 1. С. 172. Зайцев А.К. Черниговское княжество X–XIII в.: избранные труды. – М.: Квадрига, 2009. – С. 99.

[78] Горский А.А. Русь: от славянского Расселения до Московского царства. – М.: Языки славянской культуры, 2004. – С. 130–146.

[79] Цемушаў С.М. Барысаў: 900 год у эпіцэнтры гісторыі // Літаратура і мастацтва. – № 36 (4479). – 5 верасня 2008 г. – С. 9.

[80] Алексеев Л.В. Западные земли домонгольской Руси: очерки истории, археологии, культуры: в 2 кн. – Кн. 1. – С. 249–250.

[81] Вялікі гістарычны атлас Беларусі. С. 52.

[82] Щапов Я.Н. Государство и церковь Древней Руси X–XIII вв. – М.: Наука, 1989. – С. 55.

[83] Щапов Я.Н. Государство и церковь Древней Руси X–XIII вв. – С. 51–52.

[84] Щапов Я.Н. Государство и церковь Древней Руси X–XIII вв. – С. 52.

[85] Повесть временных лет. – С. 49.

[86] Щапов Я.Н. Государство и церковь Древней Руси X–XIII вв. – С. 48.

[87] Поппэ А.В. Русские митрополии константинопольской патриархии в XI столетии // Византийский временник. 1968. – Т. XXVIII. – С. 97–108.

[88] Порекомендуем: Русанова И.П., Тимощук Б.А. Языческие святилища древних славян. – 2-е изд., испр. – М.: Изд-во «Ладога-100», 2007. – Карта на с. 230.

[89] Назаренко А.В. Древняя Русь на международных путях: Междисциплинарные очерки культурных, торговых, политических связей IX–XII вв. – М.: Языки русской культуры, 2001. – С. 638.

Дата добавления: 2015-10-30