Ирнећ юмартлыгы – олы максат џђм казаныш

Вакыт њтђ тора, институт еллары да артта кала. Шул чорда Карабикол авылыннан беренче кеше буларак югары белем алган егет юлламаны Бљгелмђ районыныћ “Заря” колхозына ала. Анда ул баш агроном булып эшли башлый.

Язгы чђчњ вакытында, урак љстендђ агроном басудан кайтып керми. Ђ кышлары ашлама хакында кайгыртып, чђчњлек материалларыныћ дљрес сакланышын тђэмин итеп њтђ. Кђгазь эше дђ кышкы чорга туры килђ. Яшь белгеч белемен басу эшлђрен башкарганда кулланса, њзе дђ љйрђнњдђн, тђќрибђ туплаудан туктамый. “Заря”да њткђн дњрт елы Рђхимќанны телђсђ нинди хуќалыкта эшлђрдђй кешегђ ђверелдерђ.

Тормыш дђрьясы адђм баласын њз дулкынында бик сирђк очракта гына чайкалдырмый каладыр. Самара љлкђсеннђн њз татарларыбыз яшђгђн тљбђккђ књчеп, кара алтын чыгаруда катнашкан туганнары Рђхимќанга да, бер тирђдђ яшик, дигђн кићђш бирђ. Хђер, нефть, нефть чыгаручы дигђн сњзлђрнећ Гайнуллинныћ књћелендђ урын алганлыгын књреп њткђн идек инде. Шућа књрђ, ул туганнарыныћ кићђшен бик телђп кабул итђ. Шуныћ љстенђ, аћа Ђлмђттђ урын да белешкђн булалар инде. Биредђге ќђнлек совхозына да агроном кирђк икђн. Ђйе, игенчелек белђн ќђнлекчелек арасындагы элемтђ беренче карашка гына књзгђ ташланмый. Юкса, нинди ќан иясе ђле њсемлеклђрсез, бљртекле культураларсыз яшђсен икђн. Ќђнлеклђр рационында да урын алырдай њлђннђр ќитђрлек. Менђ шуларны игњ белђн шљгыльлђнђ Гайнуллин. Ђмма озак тоткарланырга туры килми аћа ќђнлек совхозында. “Кара алтын” чыгаручылар љчен махсус оештырылган “Нефтяник”ка да агроном кирђк икђн. Монда инде тормыш агышы бљтенлђй башкачарак. Дућгызлар, бройлер тавыкларыныћ саны мећнђрча баш белђн хисаплана. Аларны азык белђн тђэмин итњ љчен њсемлекчелек тармагыннан яхшы ућыш алу талђп ителђ. Нефтьчелђр љчен кыяр, помидор, яшел суган, кђбестђ, борыч, кишер, чљгендер кебек культуралар да агроном кулын сорый.

Џич тђ икелђнмичђ, баш агроном урынына килђ Рђхимќан. Килђ џђм баш-аягы белђн эшкђ чума. Хђер, “Татнефть” берлђшмђсенећ алтын куллы эшчелђрен ит-сљт ризыклары, дистђлђгђн тљр яшелчђ белђн тђэмин итњ љчен кљнне тљнгђ ялгап эшлђмђсђћ, билгелђнгђн планнар њтђлмђс тђ иде. Ђ бу очракта таякныћ юан башы баш агроном љстенђ тљшђчђге билгеле. Њз вазифаларын ђнђ шундый ќаваплылык тоеп њтђмђсђ, Рђхимќан Гайнуллин хезмђт юлында тагын бер баскычка књтђрелђ алмаган булыр иде.

Янђ Рђхимќанныћ тљп шљгыленђ кайтыйк ђле. Хикмђт шунда: яшелчђ культураларын игњ мђйданы 60 гектар, теплица – 3 гектар тђшкил итсђ дђ, кђбестђ, чљгендер, кишер, кыяр, помидор, яшел суган, петрушка, укроп кебек ризыкларныћ љлгереп ќитњ белђн љстђлдђ урын алуына ирешњ авыр бирелђ. Дљресрђге, аларны ќиткереп булмый. Шуныћ љчен теплицаны ел тђњлеге эшлђтергђ кирђк. Џђм берлђшмђ ќитђкчелеге 1969 елда Рђхимќан Мђхмњт улын теплица управляющие итеп билгели. 1967 елда оештырылган теплица 1995 елга кадђр совхозныћ бер бњлекчђсе буларак эшлђп килђ. Бу еллар эчендђ яћа љлгергђн яшелчђлђр књп љстђллђрне бизи, салкын џаваларда, яћгыр-ќилгђ карамый эшлђрен дђвам иткђн эшчелђргђ куаныч љсти, дђрт-дђрманнарын арттыра. Ђ бу эшнећ башында, аћлашылганча, теплица коллективы белђн ќитђкчелек итњче Рђхимќан Гайнуллин тора. Аныћ њз вазифасын ќиренђ ќиткереп њтђвен “Татнефть” берлђшмђсенећ шул вакыттагы генераль директоры Ђ.К. Мљхђммђтќђнов, профком рђисе А.Т. Юхимнећ имзалары белђн расланган Мактау грамотасы дђлилли. Аныћ эчтђлегенђ књз салсаћ, тњбђндђге юлларны књрђсећ: “Социалистик ярышта югары хезмђт нђтиќђлђренђ ирешкђн, азык-тљлек программасын њтђњгђ шђхси љлеш керткђн љчен џђм Авыл хуќалыгы эшчђннђре кљне ућае белђн бњлек управляющие Рђхимќан Мђхмњт улы Гайнуллин Мактау грамотасы белђн бњлђклђнђ”.

1987 елныћ гыйнвар аенда “Ђлмђтнефть” нефть-газ чыгару идарђсе тарафыннан 50 яше тулу ућае белђн бирелгђн Мактау грамотасында да “Нефтяник” совхозыныћ бњлек управляющие Р.М. Гайнуллинныћ бик яхшы эшлђгђне, ќђмђгать эшендђ актив катнашканы ассызыклап ђйтелђ.

1992 елныћ октябрендђ “Нефтяник” совхозы составында теплица хуќалыгы оештырылуга 25 ел тула. Мђгълњм булганча, андый юбилейлар ќирле хакимият, берлђшмђ џђм совхоз ќитђкчелеге тарафыннан югары дђрђќђдђ билгелђп њтелђ. Бу ќђџђттђн њткђрелгђн чараларда истђлек язулары – Мактау грамоталары – тапшыру књптђннђн инде гадђткђ кергђн књренеш. Ђлбђттђ инде, аларга лаек дип табылган очракта. Менђ Ђлмђт районы џђм шђџђре хакимияте тарафыннан 1992 елныћ 25 ноябре белђн тамгаланган Мактау грамотасы. Хакимият башлыгы Илдус ђфђнде Гђрђев имзалаган бу документта ућышлы эшлђгђне, югары џљнђри сыйфатларга ия булганы љчен Рђхимќан Мђхмњт улы Гайнуллинныћ шушы Мактау грамотасы белђн бњлђклђнње ђйтелђ.

Язмабыз героеныћ шђхси архивында шушындый ук Грамота белђн коллективныћ бер тљркем ђгъзалары бњлђклђнње турындагы хакимият карары да саклана. Анда теплица эшчелђреннђн Рђйсђ Ђсђдулла кызы Яббарова, Тђслия Сабир кызы Фђретдинова, Гљлсинђ Гобђйдулла кызы Сабирова, бригадир Фђњзия Зљфђр кызы Шђвђлиева – барлыгы 11 кешенећ исем-фамилиясе аталган.

1995 елда Мактама теплица хуќалыгы ачык тљстђге акционерлык ќђмгыятенђ ђверелђ. Бу инде мљстђкыйль рђвештђ эшлђњче оешма дигђн сњз. Мљстђкыйль оешманыћ ќитђкчесе дђ исемен њзгђртђ – директор дип атала.

Аћлашылганча, мљстђкыйль хуќалык њз эшчђнлеген љстђн тљшерелгђн планнар нигезендђ тњгел, беренче чиратта њз мђнфђгатьлђреннђн чыгып эш итђ. Еллар дђвамында дилбегђне нык тотып килгђн тђќрибђле ќитђкче яћа шартларда да сынатмый. Моныћ шулай икђнлеген “Татнефть” акционерлык ќђмгыяте 1996 елныћ март аенда башкалабыз Казанда њткђргђн бђйрђм мисалында да књрергђ мљмкин. Шул елныћ 16 мартында “Татнефть” ААЌ Њзђк стадион мђйданында њзенећ бђйрђмен њткђрђ. Казан шђџђре администрациясе белђн килешенеп њткђрелгђн бу чарада халыкка тауарлар тђкъдим итњ љстенђ, мђдђният хезмђте дђ књрсђтелђ.

Нефтьчелђр казанлыларга 52 тонна ит, 10 тонна колбаса ризыклары, 20 тонна бђрђћге, 11 тонна яшелчђ, 16 тонна карабодай ярмасы, бик књп књлђмдђ кондитер џђм икмђк ризыклары, сљт продукциясе, бљртекле культуралар, йорт џђм бакча кирђк-яраклары алып килђлђр. Шђџђр халкына 1 млн сумлык тауар сатыла. Шаулап-гљрлђп њткђн бу бђйрђмдђ Мактама теплица хуќалыгы да сизелерлек эз калдыра.

Казан шђџђр хакимияте башлыгы Камил Исхаковныћ теплица коллективына ирештергђн Рђхмђт хатында менђ мондый юллар урын алган:

“Хљрмђтле Рђхимќан Мђхмњт улы!

Казанлылар республикабыз нефтьчелђренећ тормышы џђм ирешкђн ућышлары белђн якыннанрак таныша алу мљмкинлеген югары бђялђделђр.

Татарстан башкаласы Сезгђ џђм Сезнећ коллективыгызга 1996 елныћ 16 мартында шђџђребездђ “Татнефть” акционерлык ќђмгыяте кљне бђйрђмен оештырганы џђм њткђргђне љчен ихлас књћелдђн рђхмђт белдерђ.

Сез сђњдђ ярминкђлђрен ућышлы оештырдыгыз, спорт џђм мђдђният чаралары, кунакчыллыгыгыз џђм юмартлыгыгыз белђн шђџђр халкын чын књћелдђн сљендердегез.

Сезгђ нык сђламђтлек, хезмђтегездђ яћадан-яћа ућышлар, озын гомер, иминлек џђм бђхет телђргђ рљхсђт итегез”.

Кунакчыллыгыгыз џђм юмартлыгыгыз дигђн сњзлђр, мљгаен, нефтьчелђрнећ љлкђннђр џђм аз керемле кешелђр љчен хђйрия ашлары оештыру чагылгандыр. Ул кљнне мећнђн артык казанлы шундый ашлар белђн тукланган, димђк, мактамалылар њстергђн яшелчђлђрнећ дђ тђ тђмен татыган.

Мђгълњм булганча, њткђн гасырныћ туксанынчы елларында илдђ сђяси вђзгыять бик нык њзгђрде. Моћа кадђр “коммунизм” тљзергђ хыялланган ил њз рулен капитализмга таба борды. Ачык тљстђге акционерлык ќђмгыятьлђре тљзелњ дђ шуныћ нђтиќђсендђ килеп чыкты. Яћа иќтимагый строй талђплђре исђ – исем алыштырдыћ да, шуныћ белђн эш бетте, тњгел. Анда конкуренция дигђн тљшенчђ килеп керђ. Гади итеп ђйткђндђ, ќитештергђн тауарыћ заман талђплђренђ ќавап бирергђ тиеш. Юкса, кљндђшлђр сине таптап китђчђк. Яшелчђ њстерњ, аны сату белђн шљгыльлђнгђн кешелђр љчен беренче чираттагы замана талђбе – экологик яктан чиста продукция ќитештерњдђн гыйбарђт. Ђ моћа органик ашламаларны књбрђк, минераль ашламаларны азрак кулланганда ирешергђ мљмкин. Ђйтик, ђзер яшелчђлђрдђ норма буенча нитратлар 400 мг артмаска тиеш, ђ мактамалылар аны 80-90 миллиграммнан арттырмыйлар. Димђк, экология ќђџђтеннђн синећ яшелчђлђрећ сыйфатлырак, ашарга тђмлерђк булып њсђ. Димђк, сатып алучылар аны телђбрђк ала. Директор Гайнуллин ќитђкчелегендђге теплица хуќалыгы ђнђ шул азот, фосфор, калий кебек минераль ашламаларны кимрђк, тирес, компост, башка тљрле черемђлђр кулланып, экологик чиста продукция алуга ирешђ. Яшелчђ кулланучылар мактамалыларныћ кыярларын, помидорларын џ.б. тљрле яшелчђлђрен бик яратып ала, ќае чыккан саен ућай фикерлђрен ђйтергђ тырышалар. Яшелчђлђрне базарга алып чыгучылар, ђлбђттђ инде, мактамалылар адресына ђйтелгђн сњзлђрне мыекка чорныйлар џђм њзлђренећ тауарларын сатканда: “Бу Мактама помидоры, бу Мактама кыяры”, – дип ђйтђ башлыйлар. Хђтта ки, Бљгелмђдђ, Баулыда, Лениногорскида булсынмы, Тљркия яисђ Узбђкстан помидорларын сатканда да “Бу – Мактаманыкы”, – дип књз дђ йоммыйча алдыйлар икђн.

Дата добавления: 2015-08-20