Гузаронидани санљишњои камералї ва сайёр ва ба расмият даровардани онњо

Маќомоти андоз метавонад аз рўи салоњдиди худ санљишњои комералї ва сайёрї андоздињандагон, супорандагони бољњо ва агентњои андозро гузаронанд. Илова бар он, онњо њуќуќ доранд филиалњо ва намояндањои онњоро мавриди санљиш ќарор дињанд, новобаста аз гузаронидани санљиши худи андоздињандагон (супорандагони бољњо) ва агентњои андоз.

Лекин ќонунгузорї дар бораи андозњо ва бољњо ба ќадре фаъолияти назоратии маќомоти андозро мањдуд мекунад. Чунонки, зери санљиши андоз танњо 3 соли фаъолияти пеш аз соли гузаронидани санљиш сипаришудаи андоздињанда, супорандаи бољњо ва агенти андоз фаро гирифта метавонад. Аз љониби маќомоти андоз гузаронидани санљишњои сайёри такрорї аз рўи њамон як андозњои пардохтшуданї ё андозњое, ки андоздињанда (супорандаи бољ) барои давраи андози санљидашуда пардохт кардааст, манъ аст. Мавридњое истисно мешаванд, ки чунин санљишњо ба сабаби таљдиди ё барњам хурдани ташкилоти андоздињанда (ташкилоти бољсупоранда) ё аз љониби маќомоти болоии андоз дар шакли назорат бар фаъолияти маќоми андозе, ки санљишро гузаронидааст, анљом дода шаванд[83].

Њангоми гузаронидани назорати андоз инчунин расонидани зарари ѓайриќонунї ба андоздињанда, супорандаи бољ, агенти андоз ё намояндањои онњо, ё ба амволе, ки дар моликият, истифодабарї ва ихтиёри онњо ќарор дорад, роњ дода намешавад. Зарарњое, ки бо амали ѓайриќонунии маќомоти андоз ё шахсони мансабдори онњо њангоми гузарондани андоз расидаанд, бояд дар њаљми пурра љуброн шаванд, аз љумла фоидаи аздаст рафта (даромади ба даст наомада).

Санљиши камералии андоз дар мањали љойгирии маќоми андоз дар асоси декларатсияи андоз ва санадњои пешнињодкардаи андоздињанда, ки далели њисоббарорї ва пардохти андоз мебошанд, ва инчунин санадњои дигар дар бораи фаъолияти андоздињанда, ки дар ихтиёри маќоми андоз ќарор доранд, гузаронда мешавад. Мўњлати чунин санљиш набояд аз 3 моњ аз рўзи аз љониби андоздињанда пешнињод шудани декларатсияи андоз ва санадњое, ки далели њисоббарорї ва пардохти андоз мебошанд, зиёдтар бошад. Агар њангоми санљиш дар пур кардани санадњо иштибоњњо ё ихтилофот миёни маълумотњое, ки дар санадњои пешнињодшуда дарљ шудаанд, ошкор шаванд, дар ин бора андоздињандаро огоњ мекунанд ва талаб карда мешавад, ки дар мўњлати муќаррар ислоњоти марбута ворид кунад. Њангоми гузаронидани санљиши камералї маќоми андоз њаќ дорад аз андоздињанда маълумоти иловагї кунад, баёнот ва санадњои тасдиќкунандаи дурустии њисоббарорї ва сариваќтии пардохти андозро гирад. Дар сурати ошкор шудани вайрон кардани ќонун дар бораи андозњо ва бољњо аз рўи натиљањои санљиши камералї акт тартиб дода мешавад.

Санљиши сайёри андози андоздињанда, супорандаи бољ, агенти андоз, филиал ё намояндагии он дар асоси ќарори роњбари (муовини ў) маќоми андоз гузаронда мешавад. Тартиби таъини санљишњои сайёри андоз бо фармон муайян карда мешавад. Мутобиќи он ќарори мазкур бояд дар бар гирад:

- номи маќоми андоз;

- раќами ќарор ва таърихи содиршудани он;

- номи андоздињанда (супорандаи бољ) ё санљиши таъин карда мешавад (дар сурати таъин кардани санљиши сайёри андози филиал ё намояндагии ташкилоти андоздињанда ба иловаи номи ташкилоти номи филиал ё намояндагї зикр карда мешавад);

- раќами шиносии андоздињанда;

- муддати фаъолияти молию хољагидории андоздињанда (супорандаи бољ) ё агенти андоз, ва ё филиал ё намояндагї, ки санљиши он гузаронда мешавад;

- масъалањои санљиш (намудњои андоз, ки аз рўи онњо санљиши гузаронда мешавад);

- ному насаб, мансаб, рутбањои дараљавии (унвонњои махсус) шахсоне, ки дар њайати гурўњи санљанда шомиланд, аз љумла кормандони маќомоти андоз, маќомоти њифзи њуќуќ ва назораткунандаи дигар (дар сурати љалб кардани ин гуна шахсон ба санљишњои андоз тибќи тартиби муќаррар);

- имзои шахсе, ки ќарорро содир кардааст, бо зикри ному насаб мансаб ва рутбаи дараљавии ў.

Санљиши сайёри андоз нисбати як андоздињанда (супорандаи бољ, агенти андоз) метавонад аз рўи як ё чандин андоз гузаронда шавад. Санљиши сайёри андоз наметавонад зиёда аз 2 моњ идома ёбад, лекин дар мавридњои истисної маќоми болоии андоз метавонад муддати санљиши сайёри андозро то 3-моњ зиёд намояд. Њангоми гузаронидани санљишњои сайёри ташкилотњое, ки филиалњо ва намояндагињо доранд, мўњлати гузаронидани санљиш 1 моњ барои санљидани њар як филиал ё намояндагї зиёд карда мешавад. Мўњлати гузаронидани санљиш ваќти амалан дар территорияи андоздињандаи санљидашуданї ќарор ёфтани тафтишкунандагонро дар бар мегирад. Дар мўњлати зикршуда даврањои байни супурдани талабнома дар бораи пешнињод кардани санадњо ва ба таври амалї пешнињод шудани онњо ба њисоб гирифта намешаванд.

Баъди анљом ёфтани санљиши сайёри андоз тафтишкунанда гувоњиномаи дахлдор тартиб медињад, ки дар он ашёи санљиш ва мўњлати гузаронидани он сабт меёбанд. Баъдан на дертар аз 2 моњ баъди тартиб додани гувоњинома дар бораи санљиши гузаронидашуда аз љониби шахсони масъули ваколатдори маќомоти андоз бояд тибќи наќли муќаррар акти санљиши сайёри андоз тартиб дода шавад. Мутобиќи ќарор «Дар бора тартиби тањия кардани акти санљиши сайёри андоз ва иљрои павранда дар бораи вайрон кардани ќонун дар бораи андозњо ва бољњо» акти мазкур бояд баёни муназзами далелњои ба сурати санадї тасдиќшудаи ќонуншиканињои андоз, ки дар љараёни санљиш ошкор шуданд, ё шифа ба набудани чунин ќонуншиканињо, инчунин хулосањо ва пешнињодњои тафтишкунандагон оид ба бартараф кардани ќонуншиканињои ошкоршуда ва бакор бурдани муљозот дар бораи вайрон кардани ќонун дар бораи андозњо ва бољњоро дар бар гирад. Акти санљиши сайёри андоз бояд дар њомили коѓазї, ба забони тољикї тартибдода шавад ва раќамгузории мунъакиси сањифањо дошта бошад, дар он доѓ гузоштан, пок кардан ва ислоњоти дигаре кардан манъ аст, ба истиснои ислоњоте, ки бо имзои шахсони актро имзокарда ќайду шарт ва тасдиќ карда шудаанд. Тамоми нишондињандањои арзишї, ки бо асъори хориљї ифода шудаанд, тибќи тартиби амалкунанда бояд дар акти санљиши сайёри андоз бо зикри њамзамони эквиваленти сомонии онњо аз рўи курсе, ки Бонки миллии ЉТ барои асъори хориљии дахлдор дар баробари сомонї муайян кардааст, инъикос шаванд.

Акти санљиши сайёрї андоз бояд аз се ќисм иборат бошад: муќаддимавї, тавзењї ва љамъбастї[84].

Ќисмати муќадимавии акти санљиши сайёри андоз маълумоти умумиро дар бораи санљиши гузаронидашуданї ва андоздињандаи санљидашуданї дар бар мегирад. Дар ќисмати муќадиммавии акти мундариљанд:

- Раќами акти санљиш (ба акт њангоми сабти он дар маќоми андоз гузошта мешавад);

- Номи пурра ва мухтасари ташкилоти санљидашуданї мутобиќи санадњои таъсисёбї, ё номи хонаводагї, ном ва номи падари соњибкори инфиродї;

- Раќами шиносии андоздињанда;

- Номи мањали баргузории санљиш (нуќтаи ањолинишин, ки дар территорияи он санљиш гузаронда шуд);

- Таърихи акти санљиш (зери таърихи зикршуда таърихи ба имзо расидани акт аз љониби шахсоне, ки санљишро гузарондаанд, фањмида мешавад);

- Ному насаб, мансаб, рутбањои дараљавии шахсоне, ки санљишро гузаронданд бо зикри номи маќоми андозе, ки онњо онро муаррифи мекунанд дар сурати барои гузарондани санљиши андоз љалб кардани кормандони маќомоти политсияи андоз дар ќисмати муќаддимавии акт ному насаб, мансаб, рутбањои махсуси ин шахсон, ва инчунин номи маќоми политсияи андоз, ки онњо онро муаррифї мекунанд, зикр карда мешавад;

- таърих ва раќами ќарори роњбари (муовини роњбар) маќоми андоз барои гузаронидани санљиши сайёри (такрории сайёр) андоз;

- ишора ба масъалањои санљиш;

- муддате, ки дар тулии он санљиши гузаронда шудааст;

- таърихи оѓоз ва анљоми санљиш;

- ному насабњои њамаи роњбарон, сармуњосибњои ташкилот, ё шахсоне, ки вазифањои онњоро дар давраи санљиш иљро мекунанд;

- адреси мањали љойгирии ташкилот (љои истиќомати доимии соњибкори инфиродї) ва инчунин љойњои анљом додани фаъолияти хољагидории ў;

- маълумот дар бораи мављуд будани намудњои фаъолияти литсензияшуданї (раќам ва таърихи додани литсензия, номи маќоме, ки литсензияро додаст, мўњлати оѓоз ва анљоми эътибори литсензия);

- маълумот дар бораи ба сурати амалї аз љониби ташкилот (соњибкори инфиродї) намудњои фаъолияти молию хољагидорї б анљом расиданї, аз љумла дар бораи намудњои фаъолияте, ки аз љониби ќонунгузории амалкунанда манъ карда шудаанд ё бидуни мављуд бидуни литсензияи зарурї анљом дода шудаанд;

- маълумот дар бораи методи гузарондани санљиш аз рўи дараљаи он он фарогирии санадњои муќаддамотї (саросар, интихобї) бо зикри он ки кадом ќисматњои санадњо саросар, ва кадоми онњо интихобї санљида щуд буданд;

- маълумот дар бораи санљишњои мутаќобили андоз, дар бораи истењсолоти гирифтани (мусодира кардан) санадњо ва ашёњо, гузарондани экспертизњо, инвентаризатсияи амволи андоздињанда, боздиди территорияњо ва биноњои он ва фаъолиятњои дигар, ки њангоми анљом додани санљиши андоз гузаронда шудаанд.

Ќисмати тавзењии акти санљиши сайёри андоз байёни муназзами далелњои ба сурати санадї тасдиќшудаи ќонуншиканињои андозро, ки дар љараёни санљиш ошкор шудаанд, ё ишора ба набудани чунин далелњо ва њолатњои ба ин далелњо марбутро, ки барои ќабули ќарори дуруст аз рўи натиљањои санљиш ањамият доранд, дар бар мегирад. Дар мавриди дар љараёни санљиш ошкор кардани далелњои вайрон кардани ќонунгузории амалкунанда, ки ба ќонуншиканињои андоз таалуќ надоранд, масалан, вайрон кардани тартиби корбурдаи амалиятњои кассањо ва шароити кор бо пули наќд, вайрон кардани ќонунгузории асъор, далелњои зикршуда низ бояд дар ќисмати тавзењи акт инъикос шаванд.

Мундариљаи ќисмати тавзењи акти санљиши сайёри андоз бояд ба талаботи беѓаразї, асоснокї, пуррагї, мукаммалї, хоної, кўтоњгўї, дастрасї ва мураттабї љавобгў бошад.

Далелњои дар акт инъикосшудани бояд натиљаи санљиши нуктасанљона гузаронидашуда бошанд, нодурустии амалиро ѓайриимкон созанд, пуррагии хулосаро дар барои номувофиќ будани аъмоли (фаъолиятро, бефаъолиятињо) андоздињанда бо ќонунгузорї дар бораи андозњо ва бољњо таъмин кунанд. Аз рўи њар як далели ќонуншиканињои андози дар акт инъикосшуда бояд ба таври равшан баён шаванд:

- намуди ќонуншикании андоз, роњ ва њолатњои содир шудани он, давраи андоз, ки ќонуншикании зикршуда ба он таалуќ дорад;

- арзёбии ихтилофоти миќдорї ва љамъї миёни маълумотњои марбут ба њисоббарорї ва пардохти андоз, ки ташкилот (соњибкори инфиродї) дар декларатсияи андоз баён кардааст ва маълумотњои амалие, ки дар љараёни санљиш муайян карда шудаанд;

- истинодњо санадњои муќаддамотии муњосибавї (бо зикри дар мавриди зарурї амалиётњои муњосибавї аз рўи њисобњо ва тартиби инъикоси амалиётњои дахлдор дар регистрњои муњосибавии њисобгирї) ва далелњои дигаре, ки воќеияти мављуд будани ќонуншиканиро тасдиќ мекунанд;

- муайян кардани ќонуншикании содиршуда бо истинод ба меъёрњои марбути ќонунгузорї дар бораи андозњо ва бољњо, ки онњоро андоздињанда риоя накардааст;

- истинодњо ба хулосаи коршиносон (дар сурати гузаронидани экспертиза), протоколњои бозпурсии шоњидон, ва инчунин протоколњои дигар, ки њангоми анљом додани фаъолиятњои зарурї барои амалї кардани назорат тартиб дода шудаанд.

Акт набояд гумонњои хусусии тафтишкунандагонро, ки далелњои ќонеъкунанда надоранд, ки далелњои ќонеъкунанда надоранд, дар бар дошта бошад[85]. Њар як факти ќонуншикании андози дар љараёни санљиш муайяншуда бояд ба таври пурра ва њамаљониба тафтиш карда шавад. Дар акт баён кардани њолатњои аз љониби андоздињанда роњ додани ќонуншиканї бояд ба натиљањои санљиши њамаи санадњо, ки бо факти баёншуданї иртибот доранд, ва инчунин ба натиљањои гузрондани њамаи фаъолиятњои дигари барои анљом додани назорати андоз зарур асос ёфта бошанд.

Дар сурати агар то лањзаи супурдани акти санљиши андоз андоздињанда тибќи тартиби муќаррар дар декларатсияи андоз иловањо ва таѓйирот ворид карда бошад, ва инчунин маблаѓи камикунанда ва љаримаро пардохта бошад, онгоњ иловагињои зикршуда ва таѓйирот бояд аз тарафи маќоми андоз њангоми тањия кардани акти санљиши сайёри андоз ба назар гирифта шаванд. Њамзамон дар акти санљиш лозим аст таърихи ба маќоми андоз пешнињод кардани ариза дар бораи иловањо ва таѓйироти декларатсияи андоз, моњияти иловањо ва таѓйироти ворид карда шуда, даврае, ки онњо ба он таалуќ доранд, ва инчунин маълумот дар барои пардохти маблаѓњо ва љаримањои мутаалиќ ба пардохт зикр карда шаванд.

Формулабандињои дар акт мављудбуда бояд тафсири духўра надошта бошанд, баён бояд кўтоњ, равшан, возењ, пойгирона ва аз рўи имкон барои шахсоне, ки дониши махсус дар соњаи њисобдорї надоранд, ќобили фањм бошад.

Ќонуншиканињои дар љараёни санљиш ошкоршуда бояд дар акт ба фаслњо бандњо ва зербандњо мутобиќ бо хосияти ќонуншиканињо ва намудњои андоз, ки барои напардохтани (пурра напардохтан) онњо њамин ќонуншиканињо аз лињози даврањои дахлдори андоз таъсир расондаанд, гурўњбандї карда шаванд. Фактњои ќонуншиканињои якхелаи умумї метавонанд дар ахборот, љадвалњо ва материалњои дигар, ки ба акт пайваст мешаванд (замимањо), гурўњбандї карда шаванд.

Ќисмати љамъбастии акти санљиши сайёри андоз (хулоса) маълумотро дар бораи маблаѓњои умумї, ки њангоми гузаронидани санљиши андозњои пардохтнашуда (пурра пардохтнашуда) дар таниљаи кам кардани манбаи андозбандшуданї ё њисоббарории нодурусти андоз аз рўи љамъбасти давраи андоз ва (ё) андозњои дар њаљми зиёд њисобкарда шуда бо таќсими аз рўи намудњои андоз ва даврањои андоз ошкор шудаанд, ва инчунин маълумоти љамъбастиро дар бораи далелњои дигари ќонуншикании андоз ва ќонуншиканињои дигар. Ки санљиш муайян кардааст, дар бар мегирад. Дар ќисмати љамъбасти инчунин пешнињодњои мушаххаси тафтишкунандагон оид ба бартараф кардани ќонуншиканињои муайян карда шуда ва љуброни пурраи зарари ба давлат расида оварда мешаванд. Илова бар ин хулосањои тафтишкунандагон дар бораи дар аъмали андоздињанда мављуд будани аломатњои ќонуншиканињои андоз баён карда мешавад.

Акти санљиши сайёри андоз дар ду нусха тартиб дода мешавад, ки яке аз онњо дар нигоњдории маќоми андоз гузошта мешавад, ва нусхаи дигар ба роњбари (шахси иљрокунандаи вазифаи ў) ташкилоти санљидашуданї ё ба соњибкори инфиродї супурда мешавад. Њангоми аз тарафи маќоми андоз ошкор шудани њолатњое, ки имкони гумон кардани вайронкунии ќонунгузорї дар бораи андоз ва бољњоро, ки нишнаи љиноят дорад мављуд аст, акти санљиш дар се нусха тартиб дода мешавад. Дар мавриди мазкур нусхаи сеюми акт ба асноде, ки ба маќомот барои њалли масъалаи кушодани парвандаи љиної фиристода мешаванд, замима мешавад. Маълумот дар акти санљиши сайёри андоз дарљшуда, ки ба сирри андоз таалуќ доранд, набояд аз љониби маќомоти андоз ва кормандони онњо фош гарданд, ва инчунин ба маќомоти дигар дода шаванд, ба истиснои њолатњое, ки дар ќонунњои ЉТ пешбинї шудаанд.

Ба акти санљиши сайёри андоз бояд замима шаванд:

- ќарори роњбари (муовини роњбар) маќоми андоз дар бораи гузарондани санљиши сайёрї андоз (ба акте, ки ба андоздињанда дода мешавад, копияи ќарори мазкур замима мешавад);

- копияи дархост ба андоздињанда оид ба пешнињод кардани санадњои барои санљиш зарур;

- њисобњои сањењшуда аз рўи намудњои андоз, ки ба сабаби ошкор кардани ќонуншиканињои андоз (ба истиснои њолатњое, ки њисобњои мазкур дар матни акт оварда шудаанд) тартиб дода шудаанд ва аз љониби тафтишкунандагон, роњбари (шахси иљрокунандаи вазифаи ў) ташкилот ва соњибкори инфиродї ба имзо расидаанд;

- актњои инвентаризацияи амволи ташкилот (соњибкори инфиродї) (ин замима дар мавриде оварда мешавад, агар њангоми санљиш инвентаризация гузаронда шуда бошад);

- асноди санљишњои мутаќобила (дар мавриди гузарондани онњо);

- хулосаи коршинос (дар мавриди гузарондани экспертиза);

- протоколњои бозпурсии шоњидон, боздиди (тафтиш) биноњои истењсолї, анборњо, фурўшгоњњо ва биноњои дигар, аз љониби андоздињанда барои гирифтани нигоњдории объектњои андозбандї ва ѓайра марбутанд ва инчунин протоколњое, ки њангоми иљро шудани фаъолиятњои дигар барои анљом додани назорати андоз (дар мавриди иљро шудани фаъолиятњои дахлдор) тартиб дода шудаанд, ва инчунин ќарорњо оид ба таъин кардани экспертиза ва истењсолоти гирифтани санадњо ва ашё (дар сурати таъин кардани онњо истењсолот);

- гувоњинома дар бораи санљиш гузарондашуда, ки баъди анљом он тартиб дода шудааст.

Ба акти санљиши сайёри андоз ин чунин метавонанд замима шаванд:

- копияњои (дар њолатњои истењсолоти гирифтан ё мусодира кардани санадњо – нусхањои асли андоздињанда) санадњое, ки мављуд будани далелњои вайрон кардани ќонунгузор дар бораи андозњо ва бољњоро тасдиќ мекунанд;

- гувоњинома дар бораи мављуд будани њисобњои дигари дар бонкњо (муассисањои кредитии дигар), ки аз љониби тафтишкунандагон ва роњбарони ташкилоти санљидашуданї ё соњибкори инфиродї ё ин ки намояндагони онњо имзо шудааст;

- гувоњинома дар бораи њаљми сармояи асосї дар лањзаи таъсиси (аз нав сабт шудан) ташкилот ва дар таърихи оѓоз санљиш, ва инчунин пуррагии ташаккул ёфтани он;

- гувоњинома дар бораи њайати муассисон бо зикри сањмдории ЉТ, субъектњои ЉТ, созмонњои (иттињодияњо) љамъиятию динї, фондњои хайрия ва фондњои дигар, шахсони њуќуќї ва воќеии хориљї ва ѓайра, ки аз љониби тафтишкунандагон ва роњбари ташкилоти санљидашудани (намояндаи ў) ба имзо расидааст;

- гувоњинома дар бораи мањали љойгирии филиалњо ва ќисмњои људошудаи дигар, намояндагињо (адресњо, раќамњои шиносоии андоздињанда), љои биноњои истењсолї ва анборњо, нуќтањои савдо, ки берун аз территорияи асосии ташкилот воќеъ шудаанд, мављуд будани минтаќањои замин дар моликияти андоздињанда, ки аз љониби тафтишкунанда ва роњбари ташкилоти санљидашуданї ё соњибкори инфиродї, ё ин ки намояндањои онњо имзо шудааст.

Акти санљиши сайёри андоз бояд аз љониби шахсони масъули ваколатдори маќоми андоз, ки дар санљиш иштирок кардаанд, ва инчунин роњбари ташкилоти санљидашуданї ё соњибкори инфиродї имзо шавад[86]. Дар сурати аз имзо кардани худдорї кардани роњбари ташкилоти андоздињанда, соњибкори инфиродї (намояндањои онњо) аз љониби шахси масъули маќоми андоз, ки гурўњи тафтишотиро сарварї мекунад, дар сањифаи охирини акт низ сабти дахлдор карда мешавад.

Акти санљиши сайёри андози ба ин тарз тањияшуда ба роњбари ташкилоти андоздињанда, соњибкори инфиродї (намояндањои онњо) супорида мешавад, ки дар ин бора дар сањифаи охирини нусхаи акти барои нигоњдорї дар ихтиёри маќом гузошташуда сабти дахлдор бо имзои роњбари ташкилоти андоздињанда ё соњибкори инфиродї, ки актро гирифтааст, бо зикри ному насабаш карда мешавад. Дар њолатњое, ки шахсони дар боло зикршуда аз гирифтани акти санљиши андоз худдорї кунанд, ин низ бояд дар акт инъикос шавад. акти санљиши андозро метавон аз тариќи почта бо номи супоришї ба андоздињанда фиристод, дар ин маврид таърихи супурдан рузи 6-уми баъди фиристодани он њисоб мешавад. Дар ин маврид ба нусхаи акти барои нигоњдорї дар ихтиёрї маќоми андоз ќарор ёфта санадњое, ки далели аз тариќи почта фиристодан ва тариќи дигари ба андоздињанда супурдани актро тасдиќ мекунанд, замима мешаванд.

Баъди анљом ёфтани санљиши сайёри андоз акти санљиш на дертар аз рўи ояндаи баъди ба маќоми андоз омадани тафтишкунандагон бояд дар журнали махсус сабт шавад, ки сањифањои он шуморабандї, ресмонбандї ва бо муњри маќоми андоз тасдиќ шаванд.

Дата добавления: 2015-11-16