Шаруашылығы.

Кангюй мемлекеті алып жатқан жер табиғи — климаттық және ландшафтық географиялық көрсеткіштері жөнінен мейлінше алуан түрлі болған. Мұнда тау аңғарларындағы құнарлы тау беткейлері, өзендердің аңғарлары, кең байтақ дал кеңістіктері, шөлейттер мен шөлдер де бар еді. Нақты шағын аймақтардың әрқайсысындағы тұрғындардың шаруашылық қызметінің негізгі бағытын ба географиялық орта анықтады. Оның үстіне түрлі аудандар адамның игеру дәрежесімен, шаруашылық қызметке тартылуы мен, шаруашылықтың белгілі бір түрінің даму дәрежесімен ерекшеленді. Хорезмде, арал өңірінде, Зеравшан аңғарында. Ташкент алқабында ертедегі және алдыңғы антик дәуірінде отырықшылық дамып ежелгі қоныстар мен қалалар қалыптасты. Көшпелі (жартылай көшпелі) мал шаруашылығы мен суармалы егіншілікпен айналысқан тұрғындар мемлекеттік құрылым шеңберінде жарасымды біріктірілді. Бұл қоныстар тұрғындардың шаруашылық қызметі қарапайым суландыру негізіндегі егіншілік болды. Бірақ біздің заманымыздағы алғашқы ғасырлардың өзінде-ақ мысалы: Шыршық өзенінің оң жағалауында ірі Зах паналы (20 шақырым) қазылды, ал сол жағалауында ханарлық паналы тартылды.

Жеті асар алқабында тұрақты емес, тасыған өзендерді, су жайылған тоғандарды, көп еңбек жұмсау керек етпейтін шағын суландыру жүйелерін пайдаланып көлдете жайып суару түрі басым болды. Көк-Мардан алқабындағы суландыру жүйесіне қосымша зерттеу. Арыстың ескі суммаларында бөгет салынған тармақтары суландыру үшін пайдаланғанын көрсетті. Олардан егістіктер мен бақшаларға су ағатын арықтар тартылған жергілікті жерді зерттегенде және ескерткіштермен олардың төңірегін аэрофотосуреттерін ажыратып қарағанда арықтардың іздері, плотиналар мен бөгеттердің қалдықтары аңғарылады. Кангюйлердің қазылған қоныстарының бәрінен дәнді дақылдар (арпа, тары, бидай) қалдықтары бақша дақылдары (қарбыз, қауын) мен жеміс жидектер (алма, жүзім, өрік және т.б.) дән сүйектері табылған.

Тұрғын үйлер жанындағы зат сақтайтын ұрадан қор сақтауға арналған қыш көзелер мен ыдыстар табылған. Кангюйлердің сүйектері көп кездеседі. Олардың ішінде ең көбі, қойдың, сиырдың, ешкінің, жылқының сүйектері. Палеозоологтар елін, таутеке, арқар, киік, марал, қабан сияқты жабайы жануарлар сүйектерінде бөліп көрсетеді. Үйрек, қаз, бірқазан сияқты суда жүзетін және балық аулаған. Оған мысал: балық сүйегінен жасалған ине, біз.

Қазақстан аумағындағы көшпелі мал шаруашылығына өте ертеден бастап, қазіргі кезге дейін жайылымдардың маусымдары бойынша бөлінуі тән екенін және көшіп-қону жолдарының меридиан бойынша болатыны ескере келіп, пангюйдің қысқы астанасы сырдария бойындағы аймақта болса, жазғы жайылымы мен билеушінің ордасы алыста Орталық қазақстанда болуы мүмкін деп жорамалдауға әбден орынды болады.

Дата добавления: 2015-09-03