|
Читайте также: |
Зифа Кадырова
(повесть)
Укучылар тарафыннан бик җылы кабул ителгән «Сагынырсың—мин булмам», «Язмыш сынавы» китаплары янәшәсенә авторның тагын бер яңа әсәре өстәлде. Гомер буе кемне дә булса көтеп яшәргә мәҗбүр Фатыйма, каты авырудан һәм хыянәт ачысыннан сыгылып төшәргә ашыкмаган Рушания, чәчләренә чал төшкәнче тәүге мәхәббәтен уйлап яшәгән Асылгәрәй - алар барысы да укучыны үз дөньясына дәшә...
Ялгыз үскән бер төнбоек Тирбәлә суда.
Төнбоек та сине сагына, Сине юксына.
1953 нче елның көзендә, беренче кар төшүгә, Инзир елгасы ярына урнашкан колхозларга ярдәмгә бер машина солдат килеп төште. Әллә ни аптырыйсы да юк: Урал тау итәкләре хәрбиләр, солдатлар белән тулып ята. Бигрәк тә Инзир, Белорет буйлары. Сирәк кенә булса да, хәрбиләрне язын-көзен колхозларга ярдәмгә алып килгәлиләр, чөнки аларны да шушы колхозлар ите, мае, бәрәңгесе, сөте белән туйдырып торалар. Тик хәзер көз азагы, кыш башы. Уралда кыш иртә килә. Әле ноябрь башы гына булуга карамастан, инде кар ятарга да өлгерде. Бәрәңге ала торган вакыт та түгел, нишләп йөриләр соң болар? Солдатларның килүе колхоз председателе өчен сөенеч тә, көенеч тә. Ул җитәкче түгел, кызлар көтүчесенә әйләнә, колхоз эшләре дә кырык якта кырылып ята. Солдат күргән кызлар да яшь тай урынына уйнаклый башлый. Солдатлар кызларны харап итеп куйса, аңа ата-аналары алдында да җавап тотарга туры киләчәк. Колхоз председателе Саттар агай бөтен нәрсәне фермадагы маллар белән бәйләргә өйрәнгән, шуңа күрә дә тезелеп баскан бер көтү солдатка карап, башын селкеп куйды: «Ай- һай, бу яшь тайлар ярамыйга карамаслар, бөтен киртәңне җимереп үтеп китәрләр. Аларсыз да булмый, быел кыш үтә салкын килмәкче, абзар-кураларны ныгытырга кирәк, тирә- якта бүре дә күбәйде». Бу юлы Саттар агай үзе барып сорады ярдәмне, сорамас иде - кызлар да теңкәсенә тиеп беттеләр: «Кайчан абзарны җылытасың, бөтен тишектән өрә, шул тишекләрдән иртән килүгә кар себереп тула, маллар калтырашып тора», - диделәр алар. Бигрәк тә бозау караучы яшь кыз Фатыйманың күзенә күренер хәл юк, юлына аркылы төшә: «Кайчан абзарны рәтләтәсең, озакламый бүреләр бозауларны ташый башлый», - дип ябыша. Саттар абзый кызга текәлеп карамаска тырыша. Озын буйлы, сөйкемле дә соң бу Фатыйма! Эх, яшьрәк чагы булсамы! Юкса, аңа ирләре сугыштан кайтмый калган яшь солдаткалар да җитәрлек булды, хәзер дә кергәләштерә торганнары бар. Гайрәте дә бетеп бара шул инде: әллә эш арыта, әллә чамасыз йөри торгач, ирләр җегәрлеге кимеп бара. Яшь кызлар күрдеме, йөрәге тагын соңгы көчен җыеп, талпынып, тыпырчына башлый. Фатыйма берне сөйли, Саттар агай икенчене уйлый. Үз уйларыннан сискәнеп, «котырта да соң шайтан», дип, борылып китеп бара.
Суыклар башланганчы, абзарларны җылытып калырга дип, хәрбиләр белән үзе барып сөйләшеп кайтты. Менә, килеп тә җиткәннәр. Кайда яшьләр, шунда тормыш кайный. Әйтерсең, көтеп кенә торганнар - авыл халкы сырып та алды. Бигрәк тә яшь кыз-хатыннар чыр-чу килделәр, шатлыклары эчләренә сыймады. Саттар агай бик көнләшә иде. Солдатлар килгәч, аны күрүче дә юк, ул үзен колхозның карт нәсел үгезе хәленә калгандай хис итте; ул да, мескен, яшь үгезләргә җир тырмап үкергән була, ә барып көрәшергә яшь чактагы кебек җегәре дә, рәте дә юк. Шул карт үгездәй җир тырмап үкерәсе генә кала.
- Нәрсә җыелдыгыз, солдат күргәнегез юкмы әллә? - дип кычкырды Саттар бар көченә, этә-этә солдатлар янына үтеп.
- Кем монда старший? Әйдә, минем арттан, әнә тегендә, мал абзарлары янына, - дип үзе алдан атлады.
Яшь кыз-кыркын чыр-чу килеп, арлы-бирле чабулады. Бозаулары белән кайнашкан Фатыйма гына бу яңалыктан читтә калды: кызыл балчык белән ат тизәгеннән измә ясап, салкын өргән тишекләрне сылап маташа иде. Яңа туган бозаулар яшь бала белән бер: хәзер генә салкын тияргә тора, эчләре китеп чирли башласа, һич саклап калырмын димә инде. Яшь бозаулар яңа әниләренең әле битен, әле яулык очын ялап карадылар, башыннан иске генә яулыгын да сыпырып төшерделәр. Бөтенесе аның тирә-ягына өелделәр. Фатыймага алар белән рәхәт, үз итеп сөйләште. «Кая, шаярмагыз әле», - дип, үзе эткән була, үзе йомшак кына итеп көлә. Фатыйма, тасларын күтәреп, сөйләнә-сөйләнә читлек ишегенә юнәлде. Ике атлауга, каршысында сөялеп, үзен күзәтеп торган озын гәүдәле солдатны күреп, урынында катып калды. «Өнемме-төшемме, кайдан чыккан ди монда солдат», дип аптырады; үзенә текәлгән искитмәле матур күзләргә сихерләнгәндәй карап тик торды. Каршыдагы серле күзләрдән аерылу мөмкин түгел иде; егет тә берсүзсез Фатыймадан күзен алмады. Ишектә Саттар агай күренеп, нидер кычкырмаса, алар шулай күпме торырлар иде... Солдат Фатыймадан күзен алмыйча гына Саттар агай ягына борылды.
- Фатыйма, төзәт-төзәт диеп теңкәмә тигән идең. Менә, солдатлар ярдәмгә килделәр, бөтен кирәк-ярагыңны төзәттереп кал.
- Председатель каршысында басып торган баһадир гәүдәле солдатка астан өскә карап торды. - Кара аны, үзеңне юнәтә күрмәсен, бигрәк олпат бәндә, кайда, нәрсә ашап үскәндер бу хәтлем, - дип, тагын бер кат баштанаяк күздән кичереп чыкты. - Нәрсә катып калдың, итәк-чабуыңны җыеп йөр дим. Әйдә, күрсәтәм нишләргә икәнен, - дип солдатны үзенә ияртеп алып чыгып китте.
Фатыйма һаман бер урында катып тора бирде, күз карашы белән генә озатып калды. Аның әле шушы яшенә җитеп, мондый матур таза гәүдәле, шулай нык басып йөргән кешене күргәне юк иде. Фатыйма үзе дә кечкенәләрдән түгел, авылда кызлар арасында иң озыны. Егетләр дә аңа бераз ирдәүкә дип карыйлар, шуңамы, урап узалар. Кечкенә буйлы шаян егет Әхтәмне исәпкә алмаганда. Аның исә уены-чыны бергә. Былтыр колхозга галәмәт зур нәсел үгезе алып кайттылар, карап торуга ук куркыныч. Әхтәм, коты алынып, «Саттар агай, ник алып кайттың тау чаклы бу үгезне? Үзебезнең колхозныкыларга ни булган иде?» дип аптырады.
- Нәсел үзгәртергә, энем, нәсел. Басып кына үтермәсен инде.
Әхтәм үзенекендә торды.
- Нигә, безнең нәселгә ни булган?
- Вактан вак туа, эредән эре туа. Менә, мәсәлән, син өйләндең ди Фатыймага - шундый зур-зур малайлар туа; өйләндең ди үзең кебек бөкегә - үзең беләсең ни туасын.
Менә шуннан соң Әхтәм: «Фатыйма, мин сиңа әйләнәм, нәсел үзгәртергә кирәк, эредән эре үсә, ди. Син карама буена, кара беләгенә. Бәләкәй булсам да, бик гайрәтле мин, күтәреп кенә йөртермен», - дигән була. Әллә уены, әллә чыны - аңламассың. Хәер, моны болай да берәү дә чынга алмый инде. Фатыйма көлә: «Әй, Әхтәм, синең үзеңне күтәреп йөртергә кирәк бит». Әхтәм дә бирешми.
- Алай да ярый, күз алдыңа гына китер, кунактан кайтканда култык астына кыстырасың да кайтып китәсең, сиңа да җайлы, миңа да рәхәт, - дип көлә. Очрашкан саен Әхтәм сүзне шул якка бора, яшьләр кичке уенга җыелган җирдә Фатыйма күренсә, «әнә, минем кәләш килә», дип сөрән сала. Бөтенесе шаркылдап көләргә тотыналар, үсә төш, кая үреләсең, диләр.
- Билләһи, өйләнсәм дә, Фатыймага гына әйләнәм, озын- озын малайлар үстерәбез, шулай бит, Фатыйма җаный, - дип, күз кыса егет. Моны бөтенесе дә Әхтәмнең шаянлыгыннан күрәләр. Фатыйма да үпкәләми, аңа балага караган кебек карый, елмая да үз юлы белән китеп бара.
Фатыймага җәйдә унтугыз тулды. Аның әле шул яшенә
җитеп, күңеленә ятышлы кеше күргәне юк. Гашыйк булуны да кызлар сөйләгәннән ишетеп кенә белә, ә бүген менә йөрәгенә ук кереп кадалгандай булды, селкенә дә алмыйча тик торды, бите ут янды. Тирә-ягында бозаулар этешә- төртешә аягын таптап бетерделәр, һәркайсы кулын яларга тырышты. Ишектә кабат Саттар агай күренде. Фатыйманың һаман бер урында катып торуын күреп:
- Нәрсә катып торасың, кара аны, кисәтеп куям, итәк- чабуыгызны җыеп йөрегез, солдат күрдем дип башыгызны югалтмагыз. - Саттар агай ничек керсә, шулай сөйләнә- сөйләнә чыгып китте.
«Солдатның аның бердән, файдасы, икенчедән, зыяны; хатын-кызның чәче озын, акылы кыска, хәзер башларын югалтырга гына торалар». Саттар агай көн буе сыер фермасының бер башыннан икенче башына чабулады, аңа һәр почмакта савымчы кызлар солдатлар белән кочышып торалар кебек тоелды.
Солдатлар килгәннең икенче көнендә үк дөньялар үзгәрде, авыл гүләде. Әйтерсең, сыер фермасында чәчкә бәйрәме: кызлар әниләренең кунакка гына бәйли торган яулыкларын фермага эшкә ябынып киләләр, кайберсе сандык төбеннән чәлдереп алып килә дә, солдатлар күренгәч кенә ябынып куя. Саттар агайның аның саен ачуы кабара: саклап кара син бу яшь байталларны, у-у-х, шайтан алгырлары. Аның каравы, элек эшкә куып җәфа чиксә, хәзер үзләре узышкандай тырышып эшлиләр, үз биләмәләрен чистарталар, хәтта төшке ашка да кайтмый башладылар. Янбашлары тизәккә каткан сыерларына чаклы юып чистарттылар. Яшь киленнәр дә бик тырышмакчылар иде дә, яшь кияүләр бик тиз уяндылар, хатыннарын кайтарып, алар урынына үзләре җигелделәр. Саттар агай бот чапты: «Ай-һай, боларга председәтел дә кирәкми, солдатлар гына китерәсе икән, үземә дә берәр солдат шинеле сорап алмый булмас». Авыл гөрләде, дөньяның асты өскә килде. Тик Фатыйма гына аңлый алмады: нәрсә үзгәрде соң бу дөньяда? Күзләре гел теге олпат гәүдәле солдатны эзләде, үз-үзен аңлый алмый зиһене таралып, югалып калды. Кызлар, киресенчә, чыр-чу килделәр, төртештеләр-көлештеләр, солдатлар ягына карап, күз кысыштылар. Алар да, әллә егетләр күргән куанычтан, җиңел-җилпегә охшап калдылар, гашыйклар чире шул булса, бу бик куркыныч чир иде. Фатыйма да ни көләргә, ни еларга белмәде. Урамга чыгып күкләргә бакты, күкләр беркайчан булмаганча зәңгәрсу. Көн дә күргән меңьяшәр Урал таулары да башкача, тагын да биегрәк, тагын да зәңгәрсу булып тоелды. Көн дә күреп үскән авылы да элеккечә түгел, яңарып, матураеп киткәндәй; тирә-як урманнар да үзенә күрә ниндидер серле тоелды. Фатыйма боларны нишләп моңынчы бер дә күрмәгән? Нәрсә булды соң бу дөньяга? Кызлар көн дә күлмәк алыштырдылар, ә аның күлмәге дә шул берәү генә, өстенә зур алъяпкыч бәйләп, саклап кына кия иде. Авылда алар, бәлки, иң зур, иң хәерче гаилә булгандыр: кечкенә генә өйдә сигез бала, әбисе, әти-әнисе. Җитмәсә, әтисе сугыштан чатан кайтты. Әби-бабайдан калган иске йорт та, төртсәң, аварга тора. Хәерчелек өйнең тышыннан кычкырып тора иде. Әтисе Садрый абзый болай да эшкә бик җигелеп бармады, еш кына исерек булганга, кайчан кайсы баласы туганын да хәтерләмәде. Ә балалар шыбыр-шыбыр туа торды.
- Садрый абзый, ничә балаң бар? - дисәләр, бармакларын күтәреп карап тора-тора да:
- Белмим, Хәсибәдән сорагыз, - ди. Балалар күбәю генә түгел, алар үсәләр дә бит, инде зур сәкегә дә сыймыйлар. Садрый абзый беркөнне әллә күбрәк салган булган:
- Хәсибә, үзебезнекеләр генә җитмәгән, кеше балалары да кереп тулган, утырыр урын да юк, - ди икән. Йомыш белән кергән күрше хатыны эче катып сөйләгән. Сәкедә урын беткәч, җир идәннең бер почмагына салам кертеп түшәделәр: олыраклар шунда урнашты, кечкенәләр сәкедә. Ашарга да такы-токы гына. Фатыйма күп вакытын фермада уздыра, энесе Гаптери дә шунда эшли. Фатыймага өйдәге балалар ни дә, фермадагы бозаулар ни, барысы да бала. Өйдә йокларга урын тыгыз, монда үзенә бер сәндерә ясап алды, күп вакыт кунып та кала. Салкын көннәрдә, бозаулар өшемәсен дип, төне буе мич ягып чыга. Иртәнге якта сөтне җылытып, бәләкәй бидоннарга салып, имезлек кидереп, имезергә дә кирәк.
Беркөнне иртән шулай кайнашканда, салкын пар белән бергә ишектә олы гәүдә күренде. Үзеннән ике адымда гына басып торган солдатны күргәч, йөрәге жу итте дә кулындагы бидоны төшеп китте, тагын күзгә-күз текәлеп каттылар. Фатыймага үз йөрәгенең тибеше сарай стеналарына дөп-дөп барып бәрелә дә, каршысында торган солдат та ишетәдер кебек. Солдат, иелеп, бидонны идәннән күтәрде, күзләрен кызның күзләреннән алмады. Ул нидер әйтте, тик Фатыйма селкенгән иреннәрне генә күрде, сүзләрен ишетмәде.
- Фатыйма, нәрсә катып торасың, сөтең идәнгә түгелгән бит, - дип кычкырган Саттар агайга беренче күргәндәй итеп карады. Аннан аңына килеп, нәрсәгә тотынырга белми үрсәләнде: янында басып торган солдатның карашы күкләргә алып менә иде.
Саттар агай, озын булгач ишетмәс, дип уйлапмы, солдатка карап, тагын кычкырды:
— Балтаң кая, нишләп торасың?
Солдат кулындагы балтасын күтәреп күрсәтте дә нидер әйтте. Тик аның сүзләрен ни Фатыйма, ни Саттар агай аңламады. Фатыйма егеттән күзен алмады. Саттар агай яшьләрнең арасына кереп уртага басты да тагын кулын болгап нидер кычкырырга тотынды, тик яшьләр аның башы аркылы бер-берсенә карап тора бирде. Саттар агай ярсыганнан ярсый барды; шулчак солдат карашын аңа күчерде дә тишәрдәй итеп текәлеп карады, председатель хәтта тотлыгып калды. Солдат балтасын күрсәтеп, әйдә, дип, Саттар агайның җилкәсенә көрәктәй кулын салды. Алар чыгып киткәч тә әле Фатыйма аңкы-тиңке килеп торды. «Иа Раббым, бу ни хәл, нишләп мин болай коелып төшәм соң, аяк астыннан җир убыла? Энекәй генәм, нинди матур күзләр, нинди гәүдә!» Яшь кызның битенә тагын ут капты. Кичке савым башлангач, Фатыйма, көянтә-чиләген күтәреп, күрше абзарга сөткә китте. Урамда солдатлар тезелешеп машинага таба атлый иде, араларындагы иң озыны туктап артка борылды. Фатыйма да туктап калды, солдат елмайгандай тоелды; аннан ул кызу-кызу атлап башкаларны куып китте. Фатыйманың да йөрәгенә ниндидер җылылык кереп урнашты, аның да ирененә елмаю кунды. Ишек төбендә җыелган яшь кызлар чырык-чырык көлештеләр. Шунда гына Фатыйма кызларның өстенә игътибар итте: күбесенең башында матур яулык, кайберләре хәтта яңа күлмәк тә кигәннәр, ә аның салып юарга алмашы да юк иде. Сөткә каткан алъяпкычына күз салгач, эче пошып елыйсы килеп китте. «Эх, торам шунда күземне тондырып, ни уйлады икән, күлмәген дә юып кия белми, дидеме икән?» Ул, эш беткәч, күлмәгенең итәген өстендә килеш кенә юды да әйләнә- әйләнә мич каршында киптерде. Иртән бозаулар эчергәндә күлмәк итәгенең очы сөткә кереп тагын пычранды, йөгереп барып тагын югандай итте дә тизрәк кипсен дип, мич өстенә салды. Дуылдап янган ут итәк очына кабуын күрми дә калды, сүндергәч, итәгенә карады да елап җибәрде: «И-и, бердәнбер
күлмәгем!» Фатыйма ишектән кеше керүен дә ишетмәде, янына ук килеп баскан солдатны да күрмәде. Күлмәк итәген күтәреп елап торганда, «Ни булды?» дигәнне ишетеп, итәген дә төшерергә онытып, яшьле күзләрен егеткә текәде. Егет кыздан көлмәде, ул Фатыйма кулындагы итәк чабуын күреп, эшнең нидә икәнен аңлады бугай, итәк чабуын төшерде дә бармак очы белән генә Фатыйманың күз яшен сөртеп алды. Егетнең кагылуы аның бөтенләй ушын алды, йөрәге тагын бар дөньяга ишетелерлек итеп дөпелдәп тибәргә тотынды, күзаллары караңгыланып киткәндәй булды.
- Син Фатьма, мин Михман, - диде бер үзенә, бер аңа төртеп. - Мин Кавказдан.
Фатыйма, аңладым, дигәндәй башын селкеде, тик башында бүтән уйлар кайнады. Михман - нинди матур исем! Моңынчы беркайчан ишеткән исем түгел. Хәзер аңлашыла: аның йөрәгенә Михман кереп урнашкан, олы бер өермә булып килеп кергән. Михман зур гына бозау сараен кабат күздән кичерде дә балтасын тотып сарай буйлап китеп барды. Кулы эш белгән кешегә әйтү дә, күрсәтү дә кирәкми, нәрсәдер сүтте, нәрсәдер какты. Фатыйма да ушына килеп үз эше белән кайнаша башлады, вакыт-вакыт туктап, бер-берсенә текәлеп карап тордылар да тагын ут капкандай йөгерә-йөгерә эшкә ябыштылар. Михман ишек төбендәге кечкенә эскәмиягә карап торды да, төртеп нидер сорады. Фатыйма, «юк-юк, сүтмә, мин анда йоклыйм», дип ике кулын баш астына салып күрсәтте. Ә ул бераз уйланып торды да шак-шок килеп сүтте дә атты. Фатыйма беразга аптырап калды, аннан кул селтәде дә үз эше белән чыгып китте. Теләсә нишләсен, тик озаграк аның янында торсын. Үз уйларыннан кызаруын сизеп, «солдатлар озакка килмиләр шул», дип уйлап куйды. Солдат гел мич кырында кайнашты, ярты көн үтүгә, мич артына биек, киң генә итеп сәндерә ясап куйды, өстенә йомшак итеп печән түшәде. Исе-акылы китеп карап торган Фатыймага матур итеп елмайды. Кыз бер сәндерәгә, бер солдатка карады, әйтерсең, ярты караңгы бозау абзарына кояш үзе керде. Саттар агай да ярты сәгать саен йөгереп керә дә, «Ай-яй, сарайны рәтләр урында, монда сәндерә ясап ята», дип, бот чаба да тагын чыгып китә. Солдатның гына беркемдә эше юк, әйтерсең, чукрак - үз эше белән булаша бирә. Көннең үткәне сизелми дә калды, солдатлар машинага төялеп кайтып киттеләр. Фатыймага, әйтерсең, ике канат тактылар, сәндерәсенә бер менде, бер төшге, ниндидер шатлык тынычланырга ирек бирмәде, гел елмтясы гына килеп торды. Көн буе чабып аруга да карамастан, күзенә йокы кермәде, иртәгә солдатлар килгәнче таза булып торсын, дип, читлекләрне чистартып юарга, акларга тотынды. Төн уртасына тиклем бозау абзарында дөнья җимертеп эшләде, кайтып йөрергә соң инде, дип, яңа сәндерәсенә менеп йокларга ятты. Чын ирләр кулы тигән с әндерә йомшак һәм җылы, әйтерсең лә шул чибәр солдатның көрәктәй кул җылысы торып калган, ул татлы йокласын, дип, бөтен болын чәчкәләрен түшәгән. Фатыйма үзе дә сизмәстән, колачын җәеп, бармакларын шул кипкән хуш исле печәнгә батырды, моңынчы аңламаган, таныш булмаган хис аның башын әйләндерде. Алда туасы көннәр аңа тагын да әллә ниләр вәгъдә итә сыман.
Туасы таң тагын туды, көткән машина тагын килде. Дөнья уяна, тормыш кайный. Яшьлекне авызлыклап кара син, бик тыелырга тырышсаң да, шат ялтыраган күзләр сине сата. Солдатларның кычкырышкан, ары-бире чабышкан тавышлары ишетелде. Фатыйма тынсыз калып шул тавышларны тыңлады, вакыт-вакыт ишеккә күз ташлап, таныш кешесен көтте. Ишектә беренче таң нурлары белән салкын болыт өермәсен ияртеп, озын төз гәүдә дә күренде. Фатыйманың йөрәге тагын тузынып тибәргә тотынды. Үзенә якын килеп баскан егеткә күтәрелеп карарга йөрәге җитмәде. Михмаш өстенә кигән солдат бушлаты куеныннан бер төргәк тартып чыгарды да Фатыймага сузды. Фатыйма аптырап, бер солдатка, бер төргәккә карады.
— Альал, мин бирәм, син матур кыз, матур күлмәк кирәк, - диде дә елмаеп, төргәкне кулына салды. Сүзләрнең мәгънәсе Фатыйманың зиһененә тиз генә барып та җитмәде. Кәгазь төргәкне нишләтергә белмичә тик торды. Михман матур итеп бер елмайды да ишеккә таба борылды. Фатыйма акрын гына төргәкне сүтеп җибәрде.
- Ай, әнекәем, бу ни бу? - Төргәк эчендә ут янып торган чәчкәле тукыма, аның шушы яшенә җитеп, мондый матур киемне: кию түгел, тотып та караганы юк. - Энекәй генәм, эчендә җаны гына юк! - дип, ул хәтта аның чәчкәләренә кагыльирга да куркып торды.
Яшь кызның сөенечен егет читтән генә күзәтте, кеше сөендерү үзе бер бәхет. Фатыйма борылып караганда, егет тә аңа елмаеп карап тора иде. Фатыйма тукыманы күкрәгенә кысты да күзләрен йомды. Егетнең дә битенә ут капты, хисләрен көчкә тыеп, ишектән чыгып югалды. Фатыйма да аңына килергә тырышты, кеше күреп калмасын тагын, дип, бүләген кая яшерергә белмәде. Иртән әнисенең дә кереп чыга торган гадәте бар. Фатыйма тиз-тиз генә төргәкне төрде дә сәндерәнең уртасына, печән астына тыгып, яшереп куйды. Кызлар белсәләр, көнләшеп үләрләр. Аның бу серне берәрсе белән уртаклашасы килә дә бит, алай сер саклардай дус кызы юк шул. Әллә бик озын булгангамы, аның белән дуслашырга теләгән кызлар табылмады. Фатыйма һәрвакыт ялгыз иде. Тик бүгенге хәлне бөтен кешеләр белән, бөтен галәм белән уртаклашасы килә. Кемнәр аңласын Фатыйманың бәхетен, шатлыгын, көтмәгәндә Ходай биргән байлыгын?! Әбисе аңа һәрвакыт: «Ходай сиңа көтмәгәндә шатлык-байлыклар бирсен, балам, шуны сора», ди иде. Кабул булды әбисенең теләге, рәхмәт төшкере.
Фатыйма кая басканын белми, очып кына йөрде, бөтен эшен җырлап кына эшләде, көчкә кич җиткәнне көтеп алды. Тиз-тиз генә эшен бетерде дә авылдагы бердәнбер тегүче - елга аръягында яшәүче Айбикә инәйләргә таба йөгерде. Бөтен авыл халкы шушында ыштан- күлмәк тектерә, бигрәк тә яшь кызлар эзне суытмыйлар. Фатыймага да чират җитте менә, бик күптән хыяллана иде ул үзенә бер күлмәк тектереп кияргә. Менә аның урамына да бәйрәм килде. Фатыйма, кабаланып, атылып дигәндәй килеп керде, әйтерсең, монда аның килүен күптән көтеп торалар. Кызның дулкынлануы хәтта йөзенә чыккан иде, күзләре ялтырый, бит очлары ут яна. Кичке чәйне чәйләп утырган Айбикә инәй белән Барый абзый берьюлы ишеккә борылдылар, алар инде кешеләрнең көннең теләсә кайсы вакытында йөрүенә күнеккән, шулай да Фатыйманы күргәч, берсүзсез булып, бермәлгә тын калдылар. Аның монда беренче керүе иде. Фатыймага өйнең эче искитмәле, якты булып тоелды. Ул кызыксынып, бөтен өй эчен күздән кичерде.
Дата добавления: 2015-11-26; просмотров: 1099 | Нарушение авторских прав