Лупа, микроскоп, көру трубалары

Негізгі бөлімінің бірі оптикалық система болып келген приборлар оптикалық приборлар д.а. Кейбір оптикалық приборлар (мыс, фотоаппарат, проекциялық аппарат т.т.) нәрсенің кескінін арнап орнатылған экран бетіне түсіреді. Ал кейбіреулері (мыс, лупа, микроскоп, телескоп, дүрбі, т.б.) көзбен қосылып біртұтас оптикалық система түзеді., осындай күрделі система беретін нәрсенің кескіні көздің тор қабықшасына түседі. Мұндай приборлар көзге ұсталатын приборлар немесе визуаль приборлар д.а.

Лупа. Ұсақ нәрсені үлкетіп көру үшін қолданылатын жинағыш линза лупа д.а. Бақыланатын нәрсе линза мен оның фокус жазықтығы аралығына қойылады. Сонда нәрсенің кескіні жорымал, үлкен және тура болады.

Сурет. Лупа

1- суретте кішкене АВ стрелка түрінде алынған нәрсені лупамен қарағандағы жарық сәулелер жолдары көрсетілген. Мұнда А нүктесінен шыққан сәулелер әуелі лупадан өткенде сынады, одан соң көзге еніп, оның сындырғыш орталарынан өтіп, тағы да сынып, ақыры тор қабықшаның А₁ нүктесіне келіп тоғысады. А нүктесі А₁ нүктесінің шын кескіні. Егер лупа жоқ болып, көз тиісті қашықтықтағы үлкейген А₁В₁ нәрсені тікелей көрген болса, яғни А нүктесі А₁ нүктесі орнында тұрса, бұл жағдайда да оның кескіні сол А₁ нүктесінде болған болар еді. Сөйтіп лупадан өтіп сынған сәулелер көзге түскенде А₁В₁ жорамал кескін нақты нәрседей болып түседі.

Лупаның γ бұрыштық ұлғайтуы шамамен анық көру аралығының линзаның алдыңғы фокус аралығы f-қа қатынасына тең болады:

γ = (1)

Қалыпты көз үшін D=250 мм, лупа ретінде қолданылатын линзалардың фокус аралығы f=100-10 мм болады. Сонда лупаның ұлғайтуы 2,5 еседен 25 есеге дейін болды. Лупа аберрацияларын жөндеу үшін көбінесе ол екі линзадан жасалады.

Микроскоп. Жақындағы ұсақ нәрселерді өте үлкейтіп көру үшін түрліше микроскоптар қолданылады. Әрбір микроскоптың оптикалық системасы объектив және окуляр делінетін 2 бөліктен құралады. Қарапайым микроскоптардың бұл бөліктері жеке линзалардан жасалады, ал осы күнгі микроскоптардың объективтері мен окулялары центрленген күрделі – оптикалық системалар болып келеді.

Дата добавления: 2015-10-29