15 страница. Абай – ұлы ақын, ойшыл, жаңа жазба әдебиетінің негізін салушы

Абай – ұлы ақын, ойшыл, жаңа жазба әдебиетінің негізін салушы. Ол Семей облысындағы Шыңғыстау өңірінде атақты би Құнанбайдың отбасында дүниеге келген. Әкесі Құнанбай баласының тәрбиесіне, білім алуына үлкен көңіл бөлген. Ол Абайды алдымен медресеге, кейін орыс мектебіне оқуға береді. Он үш жасында Абайды әкесі ауылына қайтарып, ел билеуге баулыды.

Абай өте дарынды, білімді бала болған, Үш айдың ішінде орыс тілін үйреніп, орыс классиктерінің шығармаларын өз еркімен оқиды. Кейін олардың бірқатарын қазақ тіліне аударады. Мысалы, Ю.Лермонтовтың «Теректің сыйы», Пушкиннен «Татьянаның әні», И.Крыловтың «Құмырсқа мен шегіртке» шығармаларын т.б. аударған.

Әжесі Зере мен анасы Ұлжан Абайдың тәрбиесінде үлкен рөл атқарған. Олардың айтқан әңгіме, ертегілерін кішкентай Абай бар ынтамен тыңдап өскен.

Абайдың табиғатқа арналған ғажап өлеңдері бар. Олар: «Жаз», «Күз», «Қыс», «Жазғытұрым» деп аталатын жылдың төрт мезгілін суреттейтін өлеңдері. Махаббат тақырыбына арналған өлеңдері де бар. Мысалы, «Көзімнің қарасы», «Айттым сәлем Қаламқас», т.б. Проза түрінде жазылған 45 қара сөзі бар. Бұл қара сөздері діни мазмұнда, философиялық тұрғыда жазылған.

Біз Абайды данышпан ақын, философ, қайраткер ретінде танимыз. Оның өз халқына арнаған орасан еңбегі үшін қазақ елі оны айрықша ардақтаған.

1-тапсырма. Мәтінді түсініп оқып, өз сөзіңізбен әңгімелеп беріңіз.

2-тапсырма. Сөйлемдерді орыс тілінен қазақ тіліне аударыңыз.

Ы.Алтынсарин (выдающиеся ученый, просветитель).

Ол 1841 жылы (родился).

Алтынсарин балаларды (к честности, труду, знаниям) шақырды.

Педагогикалық (научно-исследователькая академия) Ы.Алтынсарин есімімен аталады.

Ы.Алтынсаринді қазақ халқы (высоко ценит).

Ыбырайды атасы (воспитал).

3-тапсырма. Әріптерді соңынан басына дейін оқып, жасырылған Ыбырай Алтынсариннің өлеңін табыңыз.

ЛЕК, РАЛАЛАБ, ҚЫЛЫҚО

ЫДНАҒЫҚО ЕГЛІҢӨК

НЕПСАЛЫҚЫ ҚЫЛЫҚОТ.

4-тапсырма. Санау арқылы Ы.Алтынсариннің өлеңінің бірінші шумағын табасыз.

К	О	Л	Е	Қ
Л		Ыбырай Алтынсарин өлеңінің І-ші шумағын табыңыз.
Л			А
Л			Л
Ы						Р
	Ы	Ы	Қ

5-тапсырма. Абайдың нақыл сөздерін жаттап алыңыз.

· Естілердің айтқан сөздерін ескеріп жүрген кісі өзі де есті болады.

· Тегінде адам баласы адам баласынан ақыл, ғылым, ар, мінез деген нәрселермен озады.

· Адамның баласын заман өсіреді.

· Еріншектік – күллі дүниедегі өнердің дұшпаны.

· Ақыл – жан қуаты.

6-тапсырма. Классикалық орыс әдебиеті өкілдері А.Пушкин, Л.Толстой, А.Чехов жөнінде шағын әңгіме дайындаңыздар.

Дата добавления: 2015-11-04