Тау жыныстарының қасиеттерін оқып білу

Тау жыныстарының, минералдардың коллекциясын, оқу әдебиеттерін, дәрістер конспектерін пайдаланып негізгі минералдар мен тау жыныстарының қасиеттерін байқап білу және олардың құрылыста қолдану саласын анықтау керек. Минералдар мөлшері, олардың түрі мен құралымы бойынша тау жынысының түрін, сосын шамамен оның қасиетін анықтауға болады. 2.3-кестенің бос графаларын толтыру керек.

2.1- кесте

Минералдардың қаттылық шкаласы

Қаттылық көрсеткіші	Минерал аты	Минералдар сипаттамалары
	Тальк	Тырнақпен жеңіл сызылады
	Гипс	Тырнақпен сызық қалдырады
	Кальцит	Болат пышақпен жеңіл сызылады
	Балқыма шпат	Азғантай қысыммен болат пышақпен сызылады
	Апатит	Қатты басқанда болат пышақпен сызылады, әйнек сызбайды
	Ортоклаз (дала шпаты)	Аздап әйнек тырнайды, болат пышақ сызық қалтырмайды
	Кварц	Әйнек жеңіл сызады, болат пышақ сызық қалтырмайды
	Топаз	Сондай
	Корунд	Сондай
	Алмаз	Сондай

2.2-кесте

Негізгі жыныс құрайтын минералдар

Рет №	Минералдар атауы	Химия- лық форму-ласы	Тығыз-дығы, г/см^2	Моос шкаласы бойынша қаттылы-ғы	Түсі	Өзгеше ерекшелігі
Кварц тобы
	Кремнезем		2,65
2.	Жылтыр тас		2,30
Алюминий силикаттарының тобы
3.	Корунд		3,80
4.	Диаспор		3,40
5.	Дала шпаттары: а) ортоклаз б) альбит		2,55 2,76
6.	Слюдалар: а) мусковит б) биотит в) вермикулит		2,30 2,30 2,30	2-3 2-3 2-3
7.	Каолинит		2,28-2,59
Темірлі-магнезиалы силикаттардың тобы
8.	Авгит		3,2-3,6	5,5-7,5
9.	Мүйіз қоспа		3,1-3,5	5,5-7,5
10.	Хризотил-асбест		3,2-3,6	5,5-7,5
Карбонаттар тобы
11.	Кальцит		2,7	3,0
12.	Магнезит		2,5-2,9	3,5
13.	Доломит		2,1-2,8	4,0
Сульфаттар тобы
14.	Гипс		2,3	2,0
15.	Ангидрит		2,9	3,0-3,5

Кесте-2.3

Негізгі тау жыныстары

Рет №	Тау жыныстары- ның атауы	Қандай түрге жатады	Түсі, жал- тыра- ғы	Құрылы- мы	Құрамына кіретін минерал- дар	Орташа тығызды-ғы, кг/м^3	Сығуға беріктігі, МПа	Қолдану саласы
1.	Гранит					2600-2700	100-190
2.	Гнейстер					2400-2800	150-200
3.	Құмдақтар					2000-2800	80-200
4.	Диатомит					400-900
5.	Ізбесті тастар					1000-2600	0,4-100
6.	Диабаз					2700-2900	100-300
7.	Каолин балшығы					2100-2300
8.	Трахит					2200-2600	60-70
9.	Базальт					1900-3800	300-500
10.	Лабродорит					2600-2900	100-250
11.	Трепел					350-950
12.	Пемза					400-600	2-3
13.	Порфирлер					2400-2600	130-180
14.	Балшықты тақта тастар					2000-2400	100-240

Өзін-өзі әзірлеуге арналған сұрақтар

1. Тау жынысы деген не?

2. Минерал деген не?

3. Тау жыныстарының, олардың пайда болу жағдайларына байланысты жіктеуін келтіріңізші.

4 Негізгі жыныс құрайтын минералдарды атап беріңізші.

5. Қасиеттері қандай және қай жерде қолданылады келесі ақтару арқылы пайда болған тау жыныстары: гранит, диорит, габбро, базальт, жанар таудан щығатын туф, сиенит.

6. Барлық шөгінді жыныстардың: құм, гипс, ізбесті тас, бор, трепел, диатомит, пайда болу жағдайлары мен қасиеттері және қолдану саласы қандай?

7. Негізгі метаморфиялық тау жыныстарын атап беріңіз, олардың қасиеттерін сипаттаңыз және қандай мақсат үшін оларды қолдануын көрсетіңіз.

8. Жеңіл толтырғыш ретінде және қаптау үшін байланыстырғыш алуға қолданылатын тау жыныстарын атаңыз.

9. Тау жыныстарынан жасалған бұйымдарды желден бұзылудан қандай тәсілдермен қорғайды?

Дата добавления: 2015-09-04