Мәдениет және өркениет

3.15.1 Семинар сабағының сұрақтары:

1 Мәдениетті философиялық тұрғыдан түсіндіру және оның тарихи типтері.

2 Қоғамдық танымдағы мәдениет және өркениет ұғымдарының маңыздылығы.

3 Әлемдік өркениеттегі Қазақстанның орны.

4 Бүгінгі күннің өзекті мәселелері. Дамудың қайшылықтары мен перспективті болашағы.

3.15.2 СОӨЖ тапсырмасы

Бақылау сұрақтары:

1 Мәдениетке қандай танымал анықтамалар мен концепциялар берілген?

2 Мәдениеттің тарихи типтерін атаңыз.

3 Өркениетті зерттеуде қандай әдістемелер бар?

4 Техногендік өркениеттің сипатты белгілерін көрсетіңіз.

5 Батыстық және Шығыстық өркениеттердің өзіндік даму жақтары.

6 Мәдениеттің түрлері, қызметі, маңыздылығы.

7 Өркениет және әлеуметтік даму туралы Морган; Ф.Энгельс; О.Шпенглер; Н.Данилевский; А.Тойнби; Ф.Фукуяма және т.б.

8 Жаһандану мәселелері. Жалпыадамзаттық дағдарыстар, олардың мәні және болашақ.

3.15.3 Реферат тақырыптары:

1 Мәдениет философиясы.

2 Қоғамдық және өзіндік түсініктегі мәдениет.

3 Өркениеттің тарихи түрлері (Тойнби.А.)

4 Өркениет-әлемеуметтік мәдениет ілімі.

5 Техногендік өркениеттің басты ерекшелігі.

6 Шығыс-Батыс -өркениет түрлері: Ұқсастығы және айырмашылығы.

7 Экологиялық мәдениеттің құрылуы.

8 Жаһандану мәселелеріндегі мәдениет.

3.15.4 Негізгі ұғымдар:

Мәдениет, ұлттық мәдениет, коэволюция, даму, синергетика, формация, трансформация, индустриалды қоғам, әлемдік проблемалар, ақпараттық қоғам, ғылыми техникалық революция, индустриалды-инновациялық даму, тоталитаризм, иерархия, бағалау, дін, мораль, өркениет, материалдық мәдениет, рухани мәдениет, әлемдік мәдениет, субмәдениет, контрмәдениет, бұқаралық мәдениет, элитарлық мәдениет, техногендік өркениет, жаһандану, болашақ.

3.15.5 СӨЖ тапсырмасы:

Сөзжұмбақ құрастыру: Мәдениет және өркениет.

15 Кесте. Кестені толтыру.

Мәдениет

16 Кесте. Кестені толтыру «Мәдениеттің қызметтері мен түрлері»

Мәдениеттің қызметтері	Мәдениеттің түрлері

3.15.6 Білім тексеру үшін тестік тапсырмалар.

1 «Мәдениет» қай тілден енген кірме ұғым

А) француз

В) түркі

С) итальян

Д) латын

Е) грек

2 Мәдениет әлемі, бұл –

А) адам қолынан жасалған заттар әлемі

В) тарихтың прогрессивті дамуына ықпал ететін құндылықтар әлемі

С) материалдық, идеалдық, рухани құндылықтар әлемі

Д) екінші табиғат әлемі

Е) адамзат әлемі

3 Адам өзінің іс-әрекеті үрдісінде...

А) тарихи тұлға ретінде

В) мәдени-тарихи жан ретінде

С) индивидтен тұлғаға дамитын әлеуметтік жан ретінде

Д) қоғамның бір мүшесі ретінде

Е) саяси хайуан ретінде

4 Мәдениеттің тұрақты компоненті, қыры

А) менталитет

В) техника

С) дүниетаным

Д) тәжірбие

Е) салт-дәстүр

5 О.Шпенглердің пайымдауынша, өркениет –

А) мәдениеттің синонимі

В) өрлеу, даму, жетістік

С) қоғам көрсеткіші

Д) мәдениеттің өрістеуі, жаңаруы

Е) мәдениеттің құлдырауы, құлауы

6 Мәдениетті символдар, белгілердің жүйесі деп қарастыратын ағым:

A) структурализм

B) семиотика

C) социология

Д) гуманизм

E) функционализм

7 Катарсис ұғымы –

A) Дәстүр

B) Рухани тазару

C) Ритуал

Д) Құндылық

E) Тайпа

8 Прогресті даму –

A) Жаңа сапаның қайтымсыз өзгеріске ұшыраспауы

B) Жаңа сапа қандай бір қатынасында ескіден озса

C) Жаңа сапа қатынасында ескіге жол берсе

Д) Жаңа сапаның жоғары жетістікке жету

E) Жаңа сапа қайтымсыз өзгеріске ұшыраса

9 Мәдениет дегеніміз –

A) Мәдениет – адамның өзіндік болмыс тәсілі, әрі шығармашылық рухының көрініс табуы

B) Мәдениет – құндылықтар жүйесі

C) Мәдениет – материалдық және руханилықтың қосындысы

Д) Мәдениет – рухани мұра

E) Мәдениет – салт-дәстүрлер жиынтығы

10 Мәдениетті табиғаттан айыру міндетін алғаш қойған еуропалық ойшылдардың бірі

А) Шпенглер

В) Руссо

С) Вольтер

Д) Дидро

Е) Шеллинг

11 Дұрыс пайымдауды таңдаңыз

А) өркениет-бір дінге біріктірілген адамдардың жиынтығы

В) өркениет-бұл ғылыми – техникалық прогресс

С) өркениет-әлемдік мемлекеттік бірлестік

Д) өркениет-варварлық пен жабайылық кезеңінен кейін болатын адамзаттық даму деңгейі

Е) өркениет-қоғам мәдениетінің синонимы

12 О.Шпенглер мен А.Тойнби іліміндегі мәдениет ұғымы

А) білім беру дамуының деңгейі

В) тәрбие жүйесі

С) элитарлық жүйе

Д) әлеуметтік бақылау формалары

Е) жергілікті өркениет

13 Коэволюция – бұл

А) Экологиялық дағдарыстың алдын-алу стратегиясын жасауға бағытталған сана

В) заттың құндылығын пайдалылығына қарай анықталатын ілім

С) адамның табиғатқа және табиғаттың адамға өзара бейімделуі

Д) табиғаттағы табиғи процесстердің бұзылуы

Е) регресс

14 Қоғамның материалды және рухани жетістіктерінің жиынтығын білдіретін ұғым.

А) Өркениет

В) Мәдениет

С) Ноосфера

Д) Өнер

Е) Ғылым

15 Адам іс-әрекетінің көрсеткіші мен өмірінің жоғарғы игілігі – ләззат алу деп тұжырымдайтын құндылықтар жүйесі.

А) Фатализм

В) Волюнтаризм

С) Гедонизм

Д) Прагматизм

Е) Фидеизм

16 Утилитаризм іліміндегі жоғарғы құндылық пен адамгершілік негізі.

А) еркіндік

В) пайда

С) ерік

Д) бақыт

Е) өмір

17 Қоғам дамуы алдын ала анықталып қойылған және еркіндік ұғымына орын берілмеген деген идеяны қалай атауға болады?

А) детерминизм

В) догматизм

С) монизм

Д) фатализм

Е) материализм

18 Дінді құқық ретінде қайта құрудың әмбебап формасы.

А) мораль

В) билік

С) бедел

Д) дәстүр

Е) әдет-ғұрып

19 Гэлбрейттің пікірінше, өмірдің жаңа сапасын әлеуметтік дамытушы.

А) зиялы қауым

В) орта топтар

С) элита

Д) технократия

Е) еңбекшілер

20 Дүниеде байқалатын себептіліктер дегеніміз тек Құдай еркіндігімен бүркемеленген сылтау деп түсіндіретін ілім.

А) фатализм

В) детерминизм

С) волюнтаризм

Д) окказионализм

Е) субъективизм

2.15.7 Әдебиеттер тізімі

1 Әбішев Қ., Әбжанов Т.Философия тарихындағы таным теориясы және

метод проблемасы.- Алматы,1990.

2 Балғымбаев А.С. Субъектінің ғылыми танымдағы белсенділігі.- Алматы, 1997.

3 Философия және мәдениеттану.Оқу құралы.- Алматы,1998.

4 Нысанбаев Ә., Әбжанов Т.Ойлау тарихының белестері.- Алматы 1994.

5 Кішібеков Д.,Сыдықов Ұ.Философия.-Алматы, 1994.

6 Философиялық сөздік. – Алматы, 1996 ж.

7 Қ.Әбішев Философия. – Алматы, 1998 ж.

8 Есім Ғарифолла. Сана болмысы.(Саясат пен мәдениет туралы ойлар). – Алматы, 1997 ж.

9 Ә.Нысанбаев., Т.Әбжанов. Ойлау тарихының белестері. – Алматы, 1994ж. 10 К.Юнг. Архетип и символ. – М, 1991 г.

11 Қ.Әбішев., Т.Әбжанов. Философия тарихындағы таным теориясы және әдістемелік мәселелері. – Алматы, 1990 ж.

12 А.С. Балғымбаев. Субъектінің ғылыми танымдағы белсенділігі. – Алматы, 1997 ж.

13 Н.Р. Мұсаева. Тылсым табиғат. – Алматы, 1997 ж.

14 Әлеуметтік философия: Хрестоматия. – Алматы, 1997 ж.

Дата добавления: 2015-08-27