Ежелгі дүние философиясы

3.2.1 Семинар сабағының сұрақтары:

1 Ежелгі Үнді философиясының құрылуы, оның негізгі мектептерінің бағыттары.

2 Ежелгі Қытайдағы философиялық мектептер. Адамгершілік пен қоғамды басқарудағы келелі мәселелер.

3 Космоцентризм және ерте көне грек философиясының бас проблемасы. Милет мектебі. Гераклит диалектикасының қалыптасуы.

3.2.2 СОӨЖ арналған тапсырмалар

Бақылау сұрақтары:

1 Веда дегеніміз не? Олардың құрылымы және тегі.

2 Ежелгі үнді философиясында ортодоксальды және ортодоксальды емес мектептерге бөлу принциптері қандай?

3 Ежелгі қытайлық әлем үлгісінің маңызы неде?

4 Ежелгі қытайдағы негізгі философиялық мектептерді атаңыздар?

5 Антикалық философия ұғымы, мақсаты және әдісі. Антикалық философияның фундаменталдық проблемалары.

6 Натурфилософия деген не?

7 Милет мектебінің өкілдерін атаңыз және олар алғашқы ретінде нені санады?

8 Гераклит диалектикасының маңызы неде болды?

3.2.3 Реферат тақырыптары:

1 Буддизм философиясы және оның рухани байлықты таңдаудағы ықпалы.

2 Конфуцизмдегі, моизмдегі, даосизмдегі және легизмдегі адамгершілік қоғамды басқару проблемалары.

3 Пифагор саны- әлем негізі ретінде.

4 Антикалық философияның генезисі

5 Өмір туралы Парменид философиясындағы ғылымдар.

3.2.4 Негізгі ұғымдар:

Ведалар, атман, брахман, сансара, фа, дао, космоцентризм, архэ, апейрон, логос, нус, инь және янь, моизм, легизм, будда, архат, карма, нирвана, мокша, веда, упанишад, йога, миманса, санкхья.

3.2.5 СӨЖ тапсырмалары:

Келесі тақырыпқа сөзжұмбақ құрастыру: Шығыс және Антик мәдениетіндегі философия.

1 кестені толтыру

1 кесте – Ежелгі Қытайдың философиялық мектептер

Мектеп	Пайда болған уақыты, негізін қалаушы
Даосизм
Конфуцизм
Моизм
Легизм

3.2.6 Білім тексеруге арналған тесттік тапсырмалар:

1 Буддизм бойынша адам өмірінің мәні?

А) азаптан құтылу

В) ақиқатты тану

С) еңбек

Д) қарым-қатынас

Е) қоғамдық өмір

2 Ведалар ұғымының тікелей мағынасы?

А) өнер

В) ақиқиат

С) сана

Д) білім

Е) таным

3 Үнді философиясының екінші кезеңі қалай аталды және қай кезеңдерді қамтыды?

А) ведалық, б.з.б. XV-VI ғ.ғ.

В) ведалық, б.з.б. XV-II ғ.ғ.

С) эпикалық, б.з.д. VI-II ғ.ғ.

Д) эпикалық, б.з. V-XV ғ.ғ.

Е) сутралық, б.з.д. II- б.з.VII ғ.ғ.

4 Джайнизм философиясындағы ахимса принципінің мәні?

А) өтірік айтпау

В) ұрлық жасамау

С) қоғаммен қарым-қатынастан аулақ болу

Д) бүкіл тірі жан иелеріне зиян келтірмеу

Е) аяушылық сезіммен қорқақтықтан бас тарту

5 Ежелгі Үндістанда неше қоғамдық касталар болды?

А) екі

В) төрт

С) алты

Д) сегіз

Е) он

6 Джайнизм ілімінің мақсаты?

А) азаптан құтылудың жолын іздеу

В) бостандыққа талпыну

С) жаңа мемлекетті құру жолын іздестіру

Д) жанды денеден ажырату, оған еркіндік беру

Е) қайырымсыз болу

7 Санкхья философиясы бойынша дүниенің бастамасы не?

А) Дүние екі бастамадан: зат пен жаннан тұрады

В) Дүниенің басты элементі-жан мен рух

С) таным ілімі мен сезім, логикалық ілімдер бастапқы

Д) дүниенің бастамасы атомдарда

Е) этикалық ілімдер

8 Буддизмдегі азаптан босатылу, барлық адамзат күшінің соңғы мақсатын білдіретін термин?

А) нирвана

В) карма

С) сенім

Д) таным

Е) атман

9 Будданың «ізгі ақиқаттарының» ішіндегі жоғы...

А) азаптану

В) азаптанудың себебі

С) азаптанудан босану

Д) азаптанудан босануға апаратын жол

Е) азаптанудан құтылуға болмайды

10 Йога философиясы бойынша дүниенің бастамасы.

А) Дүние екі бастамадан: зат пен жаннан тұрады В) Дүниенің басты элементі-жан мен рух С) таным ілімі мен сезім, логикалық ілімдер бастапқы

Д) дүниенің бастамасы атомдарда Е) этикалық ілімдер

11 «Абыздар кастасының өкілі», «қасиетті мәтіндер», «құдай», «субстанция» деген мағыналарды білдіретін ұғымды көрсетіңіз.

А) Атман

В) Брахман

С) Самхит

Д) Дхарма

Е) Будда

12 Философиялық мазмұны терең, рационалистік сипаты басым болып табылатын ведалардың соңғы және аяқтаушы бөлігі қалай аталады?

А) Самхиттер

В) Брахмандар

С) Араньяктар

Д) Упанишадалар

Е) Махабхарата

13 Буддизмде нақты жаңа қайта туу күші қалай аталады?

A) атман

B) сансара

C) нирвана

D) карма

E) мокша

14 Каста құрамындағы «басы бос қоғам мүшелері».

А) брахман

В) вайши

С) кшатрий

Д) шудра

Е) құл

15 Конфуцийдің этикалық-саяси көзқарастарының мәні неде?

А) қайырымдылық арқылы басқару теориясында

В) жаңа мемлекетті құру жолында

С) шындықтың әлеуметтік мәселелері

Д) билеушінің идеалды образын жасауда

Е) қоғамның әлеуметтік қызметін айқындау

16 Ведалардағы қасиетті жазу немесе гимн қалай аталады?

А) араньяк

В) самхит

С) упанишад

Д) трактат

Е) эпос

17 Үнді философиясындағы индивидуалдық және универсалдық космостық психикалық болмыс ретіндегі «адамды» атаңыз.

А) Брахман

В) Атман

С) Будда

Д) Архат

Е) Дхарма

18 Үнді философиясындағы материалистік сипаттағы бағыт.

А) буддизм

В) джайнизм

С) брахманизм

Д) чарвака-локаята

Е) ведалар

19 Ежелгі Үнді философиясының негізгі мәселесі.

А) субстанциялық мәселе

В) діни және құдайға табынушылық мәселесі

С) білім және ғылыммен айналысуды алға қою мақсаты мәселесі

Д) көп құдайшылдыққа қарсы бағытталу мәселесі

Е) жеке адамның өмірі, оның ішкі дүниесі, басқа адамдармен қатынасы мәселелері

20 Джайнизм философиясындағы «астейя» ұғымының мәні.

А) өтірік айтпау

В) ұрлық жасамау

С) қоғаммен қарым-қатынастан аулақ болу

Д) бүкіл тірі жан иелеріне зиян келтірмеу

Е) аяушылық сезіммен қорқақтықтан бас тарту

3.2.7 Әдебиеттер тізімі

1 Қ.Әбішев. Философия (жоғарғы оқу орындарының студенттеріне арналған). – Алматы, 1998.

2 Есім Ғ. Хакім Абай. – Алматы,1994.

3 Алтай Ж., Қасабеков А., Мұхамбетәлі К.Философия тарихы. – Алматы,

1999.

4 Бейсенов Қ. Философия тарихы. – Алматы, 1992.

5 Қазақстан Республикасының білім туралы заңы». Егеменді Қазақстан»,

1999.11маусым

6 Әлеуметтік философия: Хрестоматия. – Алматы, 1997.

7 Нысанбаев Ә., Әбжанов Т.Ойлау тарихының белестері.- Алматы 1994.

8 Кішібеков Д.,Сыдықов Ұ.Философия.-Алматы, 1994.

Дата добавления: 2015-08-27