V. Асноўныя даты і падзеі ў гісторыі Беларусі

Дата	Падзея
100–40 тыс. гадоў назад	Першае пранікненне чалавека на тэрыторыю Беларусі
Каля 26–23 тыс. гадоў на- зад	Першыя стаянкі чалавека на тэрыторыіі Беларусі
862 г.	Першы летапісны ўспамін аб Полацку
980 г.	Паход князя Уладзіміра святаславіча на Полацк. Першая пісьмовая згадка аб Тураве.
988 г.	Крышчэнне Кіеўскай Русі.
992 г.	заснаванне Полацкай хрысціянскай епархіі.
1003 – 1044 гг.	Княжэнне ў Полацку Брачыслава Ізяславіча.
1005 г.	Утварэнне Тураўскай епархіі.
1054 г.	Падзел хрысціянскай царквы на праваслаўную і каталіцкую.
1044 – 1101 гг.	Княжанне ў Полацку Усяслава Брачыславіча.
3 сакавіка 1067 г.	Бітва на рацэ нямізе. Першы летапісны успамін аб Мінску і оршы.
1101 – 1119 гг.	Княжанне ў Менску Глеба Усяславіча.
Каля 1101/23 – 1167 гг.	жыццё і дзейнасць ефрасінні Полацкай.
Каля 1113 – пасля 1190 гг.	жыццё і дзейнасць Кірылы Тураўскага.
1158 г.	Атрыманне незалежнасці Тураўскім княствам ад Кіева.
1161 г.	стварэнне полацкім майстрам-ювелірам Лазарам Богшам па заказе ефрасінні Полацкай для царк- вы святога спаса Уздвіжанскага крыжа – святыні Полацкай зямлі, знакамітага помніка дэкаратыўна- прыкладнога мастацтва.
1202 г.	стварэнне ў Прыбалтыцы ордэна мечнікаў.
1230-я – 1240-я гг.	Пачаткі ўтварэння ВКЛ са сталіцай у наваградку.
1242 г.	Бітва Аляксандра неўскага з крыжакамі на чудскім возеры.
1249 г.	Разгром Міндоўгам мангола-татарскага войска ля Крутагор’я.
1253 г.	Каранацыя Міндоўга ў наваградку каронай, прыс- ланай папам Інакенціям ІV.
1293–1316 гг.	Княжэнне ў ВКЛ Віценя.
1293 г.	зацвяржэнне “Пагоні” у якасці герба ВКЛ.
1316–1341 гг.	Княжанне Гедыміна ў ВКЛ.

1323 г.	Перанос сталіцы ВКЛ у Вільню.
1345–1377 гг.	Княжанне Альгерда ў ВКЛ.
1362 г.	Перамога войска ВКЛ на чале з Альгердам над татарамі на рацэ сінія Воды.
1377–1392 гг.	Княжанне ягайлы ў ВКЛ.
14 жніўня 1385 г.	Крэўская унія ВКЛ з Польшчай.
1387 г.	Атрыманне Вільняй магдэбургскага права.
1390 г.	Атрыманне Брэстам магдэбургскага права.
1392 г.	Востраўскае пагадненне. самастойнасць ВКЛ у са- юзе з Польшчай.
1392–1430 гг.	Княжанне Вітаўта ў ВКЛ.
1399 г.	Паражэнне войска ВКЛ на чале з Вітаўтам ад та- тар на р. Ворскла.
15 ліпеня 1410 г.	Грунвальдская бітва. Разгром войска Тэўтонскага ордэна аб’яднанымі сіламі ВКЛ і Польшчы.
1440–1492 гг.	Княжанне ў ВКЛ Казіміра ягелончыка.
1468 г.	Выданне судзебніка Казіміра – першага збору законаў на землях ВКЛ.
Каля 1490–1551 гг.	жыццё і дзейнасць Францішка скарыны.
1492–1506 гг.	Княжанне ў ВКЛ Аляксандра.
1499 г.	Атрыманне Менскам магдэбургскага права.
1506–1548 гг.	Княжанне ў ВКЛ жыгімонта І старога.
1508 г.	Паўстанне Міхаіла Глінскага.
8 верасня 1514 г.	Аршанская бітва. Перамога войска ВКЛ на чале з Канстанцінам Астрожскім над войскам маскоўскіх ваявод.
1517 г.	Пачатак выдавецкай дзейнасці Францішка скары- ны ў Празе.
1521–1522 гг.	Выданне Міколай Гусоўскім паэмы “Песня пра зу- бра”.
1529 г.	Першы статут ВКЛ.
1548–1572 гг.	Княжанне ў ВКЛ жыгімонта ІІ Аўгуста.
1553 г.	заснаванне першай на тэрыторыі сучаснай Беларусі пратэстанцкай друкарні ў Брэсце.
1557 г.	“Устава на валокі”. Пачатак аграрнай рэформы ў ВКЛ.
1558–1583 гг.	Лівонская вайна.
1566 г.	Другі статут ВКЛ.
1 ліпеня 1569 г.	Падпісанне Люблінскай уніі. Утварэнне Рэчы Паспалітай.
1569 г.	Пачатак дзейнасці ў ВКЛ ордэна езуітаў.

1570 г.	Адкрыццё ў Вільні езуіцкага калегіума. У 1578 г. ператвораны ў акадэмію, а ў 1579 г. – ва ўніверсітэт.
1582 г.	Пачаткі дзейнасці Галоўнага Трыбунала ВКЛ.
1587–1632 гг.	Кіраванне ў Рэчы Паспалітай жыгімонта Вазы.
1596 г.	Берасцейская царкоўная унія.
1606–1608 гг.	Гарадское паўстанне ў Магілёве пад кіраўніцтвам стахора Мітковіча.
1648–1651 гг.	Паўстанне казакаў пад кіраўніцтвам Багдана хмяльніцкага супраць Рэчы Паспалітай..
1654–1667 гг.	Руска-польская вайна.
1655 г.	Кейданская унія. Усталяванне саюза ВКЛ і швецыі.
1696 г.	Абвяшчэнне польскай мовы як афіцыйнай на зем- лях ВКЛ.
1700–1721 гг.	Паўночная вайна Расіі і швецыі.
1740–1744 гг.	сялянскае паўстанне ў Крычаўскім старостве пад кіраўніцтвам В. Вашчылы.
1772 г.	І падзел Рэчы Паспалітай.
3 мая 1791 г.	Канстытуцыя Рэчы Паспалітай (“закон аб урадзе”).
1793 г.	ІІ падзел Рэчы Паспалітай.
1794–1795 гг.	Паўстанне пад кіраўніцтвам Т. Касцюшкі.
1795 г.	ІІІ падзел Рэчы Паспалітай.
1803–1832 г.	Дзейнасць Віленскага універсітэта.
12 чэрвеня 1812 г.	Пераправа арміі напалеона праз р. нёман. Пачатак руска-французскай вайны.
1830–1831 гг.	шляхецкае нацыянальна-вызваленчае паўстанне ў Польшчы, заходняй Беларусі і Літве з мэтай аднаўлення Рэчы Паспалітай.
1839 г.	Полацкі царкоўны сабор. Ліквідацыя уніяцкай царк- вы на беларускіх землях.
19 лютага 1861 г.	“Маніфест” і “Палажэнні” Аляксандра ІІ аб адмене прыгоннага права ў памешчыцкіх сялян.
1863–1864 гг.	Паўстанне ў Польшчы, Беларусі і Літве. Дзейнасць К. Каліноўскага.
1881 г.	забойства нарадавольцам І. Грынявіцкім імператара Аляксандра ІІ.
1884 г.	Падпольнае выданне народніцкага часопіса “Го- ман” у Пецярбургу.
1898 г.	І з’езд РсДРП у Мінску.
1903 г.	Утварэнне Беларускай сацыялістычнай Грамады (БсГ).

9 студзеня 1905 г.	Расстрэл у Пецярбургу масавага шэсця рабочых. Па- чатак Першай расійскай буржуазна-дэмакратычнай рэвалюцыі.
17 кастрычніка 1905 г.	Маніфест Мікалая ІІ аб Дзяржаўнай Думе.
18 кастрычніка 1905 г.	Курлоўскі расстрэл у Мінску.
1906 г.	Пачатак правядзення сталыпінскай аграрнай рэ- формы.
1906–1915 гг.	Выданне ў Вільні беларускай газеты “наша ніва”.
1910–1913 гг.	Дзейнасць Першай беларускай трупы І. Буйніцкага – прафесійнага нацыянальнага тэатра.
1 жніўня 1914 г.	Пачатак Першай сусветнай вайны.
23 лютага 1917 г.	Пачатак другой (Лютаўскай) буржуазна- дэмакратычнай рэвалюцыі.
25 кастрычніка 1917 г.	Перамога узброенага паўстання пад кіраўніцтвам бальшавікоў у Петраградзе.
26 лістапада 1917 г.	стварэнне Аблвыканкамзаха і снК заходняй вобласці.
15–17 снежня 1917 гг.	скліканне Першага Усебеларускага з’езда.
3 сакавіка 1918 г.	Брэсцкі мір.
25 сакавіка 1918 г.	Абвяшчэнне незалежнасці БнР. ІІІ Устаўная гра- мата.
1 студзеня 1919 г.	Першае абвяшчэнне БссР.
27 лютага 1919 г.	Утварэнне Літоўска-Беларускай ссР (Літбел).
сакавік 1919 – кастрычнік 1920 г.	савецка-польская вайна.
31 ліпеня 1920 г.	Другое абвяшчэнне БссР.
18 сакавіка 1921 г.	Рыжскі мір. Падзел Беларусі.
1921–1928 гг.	Ажыццяўленне новай эканамічнай палітыкі (нэпа).
30 кастрычніка 1921 г.	Пачатак работы Белдзяржуніверсітэта (БДУ).
студзень 1922 г.	Адкрыццё Інстытута беларускай культуры (Інбелкульта).
30 студзеня 1922 г.	Утварэнне сссР у складзе РсФсР, зсФсР, БссР, УссР.
сакавік 1924 г.	Першае ўзбуйненне БссР.
1925 г.	Пачатак індустрыялізацыі.
снежань 1926 г.	Другое ўзбуйненне БссР.
1 верасня 1939 г.	нападзенне Германіі на Польшчу. Пачатак Другой сусветнай вайны.
17 верасня 1939 г.	Пачатак вызваленчага пахода чырвонай Арміі на тэрыторыю заходняй Беларусі.
28 верасня 1939 г.	савецка-германіскі дагавор аб дружбе і мяжы.

Верасень–кастрычнік 1939 г.	Далучэнне заходняй Беларусі да БссР.
10 кастрычніка 1939 г.	Вільня і Віленскае ваяводства былі далучаны да Літвы.
22 чэрвеня 1941 г.	нападзенне Германіі на сссР. Пачатак Вялікай Ай- чыннай вайны.
28 чэрвеня 1941 г.	Акупацыя Мінска.
14 ліпеня 1941 г.	Першае прымяненне пад оршай батарэі рэактыўных мінамётаў БМ-13 (“кацюш”).
3–26 ліпеня 1941 г.	Абарона Магілёва.
Канец жніўня 1941 г.	Акупацыя нямецкай арміяй усёй тэрыторыі Беларусі.
Май 1942 г.	Утварэнне цэнтральнага штаба партызанскага ру- ху (цшПР).
Верасень 1942 г.	Утварэнне Беларускага штаба партызанскага ру- ху (БшПР).
23 верасня 1943 г.	Вызваленне г. Камарына. Пачатак вызвалення тэрыторыі Беларусі.
23 чэрвеня – 28 жніўня 1944 гг.	Беларуская наступальная аперацыя “Баграціон”. Вызваленне тэрыторыі Беларусі.
8 мая 1945 г.	Капітуляцыя Германіі. завяршэнне Вялікай Айчын- най вайны.
2 верасня 1945 г.	Капітуляцыя японіі. заканчэнне Другой сусвет- най вайны.
1947 г.	Адмена картачнай сістэмы ў сссР. Грашовая рэ- форма.
8 студзеня 1954 г.	скасаванне 5 абласцей (Баранавіцкай, Бабруйскай, Пінскай, Палескай, Полацкай).
1954 г.	Уступленне БссР у міжнародную арганізацыю пра- цы (МАП) і ў Арганізацыю па пытаннях асветы, навукі і культуры (ЮнесКА).
1965 г.	Пачатак эканамічнай рэформы.
1977 г.	Пачатак будаўніцтва ў Мінску метрапалітэна.
27 ліпеня 1990 г.	“Дэкларацыя аб дзяржаўным суверэнітэце БссР”.
Красавік 1985 г.	Пачатак ажыццяўлення палітыкі перабудовы ў сссР.
26 красавіка 1986 г.	Аварыя на чарнобыльскай Аэс.
18–21 жніўня 1991 г.	“жнівеньскі путч” у Маскве.
25 жніўня 1991 г.	наданне “Дэкларацыі аб дзяржаўным суверэнітэце БссР” статуса канстытуцыйнага закона.
19 верасня 1991 г.	зацвярджэнне новай назвы краіны – Рэспубліка Бе- ларусь (РБ).

Дата добавления: 2015-08-02