Палітычнае становішча беларускіх зямель у складзе Рэчы Паспалітай у другой палове ХVІ–ХVІІІ стст.

Рэч Паспалітая была канстытуцыйнай, саслоўнай манархіяй. Улада размяркоўвалая паміж двухпалатным парламентам (магнатамі і шляхтай) і каралём. Іншыя саслоўі ніякіх палітычных правоў не мелі. Пасля Любліна ВКЛ вяло жорсткую барацьбу за незалежнасць і тэрытарыяльную цэласнасць. Удалося захаваць рэшткі тэрыторыі былой дзяржавы, а таксама рэшткі дзяржаўнасці і аўтаномію ў межах РП. Дзве краіны захавалі ранейшыя назвы ВКЛ і Польская карона, а таксама свае законы, органы выканаўчай улады, судовыя сістэмы, мясцовае самакіраванне, фінансы, узброенныя сілы і да канца ХVІІ ст. – дзяржаўныя мовы. У апошнім Статуце ВКЛ 1588 г. абвяшчалася самастойнасць ВКЛ, тэрытарыяльная цэласнасць, забаранялася іншаземцам у княстве набываць землі, маёнткі, займаць дзяржаўныя пасады. Пры спрыяльных абставінах магнаты княства змагаліся за поўную самастойнасць, рабілі змовы з мэтай адарваць ВКЛ ад Рэчы Паспалітай. ВКЛ было ліквідавана з прыняццем Кастытуцыі 1791 г. Пад час вайны з Францыяй (1812 г.) у Вільні па загаду Напалеона быў утвораны Часовы ўрад пад назвай “Камісія Вялікага княства Літоўскага” як орган адміністрацыйнага кіравання акупіраванай тэрыторыі Літвы і Беларусі.

У 1596 г. у Брэсце была прынята царкоўная унія каталіцкай і праваслаўнай царквы. Уніяцтва ўяўлала сабой спалучэнне дагматаў каталіцкай царквы і абрадаў праваслаўнай. Уніяты падпарадкоўваліся Ватыкану. Уніяцтва ўяўляла сабой сродак акаталічвання насельніцтва. Беларуская шляхта перайшла ў каталіцызм, а вернікамі сталі сяляне і гарадскія нізы. На працягу свайго існавання ўніяцтва праявіла тэндэнцыю да лацінізацыі – набліжэння да каталіцтва. Прыняцце уніі выклікала сур’ёзныя супярэчнасці ў грамадстве. У 1623 г. адбылося паўстанне гараджан Віцебска, якія забілі ўніяцкага архібіскупа, рэлігійнага фанатыка Іясафата Кунцэвіча. Рэлігійныя супярэчнасці былі адной з прычын барацьбы беларускіх сялян і ўкраінскіх казакаў пад час казацка-сялянскай вайны 1648–1653 гг.

Акаталічванне і паланізацыя беларускага насельніцтва стваралі неспрыяльную абстаноўку ў грамадстве і з’явіліся адной з прычын падзення Рэчы Паспалітай.

Дата добавления: 2015-08-02