|
Читайте также: |
Бұхар Жырау Қалқаманұлы – қазақтың суырып салма ақыны, жырауы. Абылай ханның ақылшысы. Халық арасына кең тараған, үгіт-насихат толғаулардың авторы. Ол – қазақ халқының рухани өмірінде елеулі роль атқарады. Қазіргі Ульянова а.ш.. бірлестігінің жеріндегі Далба тауының етегіне жерленген. Мола мемлекеттік қорғауға алынған. 1989 жылы кесенені орнатуға шешім қабылданды. Бұхар-XVII ғасырдың екінші жартысында өмір сүрген ақын. Бұхар жырау Арғынның бір бұтағы саналатын Қаржас, оның ішінде Алтын торы Қалқаманұлы. Әкесі Қалқаман батыр атанған деседі. Бұхар Баянауылда туып, сол жерде қайтыс болған. Моласы Далба тауының ішінде көрінеді. Бұхар жөніндегі нақтылы тарихи дерек - XVIII ғасырдың екінші жартысында хандық құрған Абылайдың кезінде өмір сүруі. Бір сөзінде Абылайды 11 жасынан бері білемін дегенді айтады. Абылай 1710 жылы туып, 1781 жылы өлген. Ал Абылай өлгенде Бұхар жырау тірі. Өйткені оның өлер алдында Абылайға көңіл сұрап келіп айтқан сөзі күні бүгінге шейін сақталған. Бұхардың көп жасаған адам екендігін бірнеше өлеңдері дәлелдейді. Абылайдың дәуірлеп тұрған кезінде айтқан бір сөзінде:
Күнде мендей жырлайтын,
Тоқсан үште қария
Енді сағын табылмас, -
десе, екінші өзі туралы айтқан бір сөзінде:
«Тоқсан бес» деген - тор екен,
Дүйім жанның қоры екен.
Қарғиын десең, екі жағы ор екен.
Найза бойы жар екен.
Түбі жоқ терең көл екен.
Ел қонбайтын шөл екен.
Келмейтұғын неме екен, -
дейді. Бұхардың өмірі жайлы әзірге белгілі мәліметтер - осы айтылғандар.
Бұхардың бізге жеткен өлеңдері: «Ай, Абылай, Абылай», «Керей, қайда барасың?», «Айналасын жер тұтқан», «Бірінші тілек тілеңіз», «Жал құйрығын қаба деп», «Сен он бір жасыңда», «Қалданменен ұрысып», «Кәрілік туралы» деген еңбектері бар. Орыс патшалығымен соғыспақшы болған Абылайға және оны жақтаушыларға Бұхар жырау қарсы болады. Соғыс ел тыныштығын бұзатын әрекет, хан мен оның шашпауын көтерушілерінің тасқандығынан туған желіктің нәтижесі деп біледі де, ханның да, батырдың да жер-жебіріне жетеді.
Ай, Абылай, Абылай!
Сені мен көргенде,
Тұрымтайдай ұл едің...
Сен қай жерде жүріп жетілдің?
Үйсін Төле бидің
Түйесін баққан құл едің
...Сен, Қанжығалы Бөгенбай
Қамалды бұзып қақ жарған
Қайда батыр ер едің?
Батырдан жолды игі деп
Жортып қана жүр едің.
Жұрт ауызына ілінген
Тоқымы кеппес ұры едің.
Қабанбайдан бұрын найзаңды.
Жауға қашан тіредің
Өтіңменен жарылма!
Өкпеңменен қабынба!
Орыспенен соғысып,
Басына моншақ көтерген,
Жұртыңа жаулық сағынба! -
Дата добавления: 2015-07-25; просмотров: 705 | Нарушение авторских прав
| <== предыдущая страница | | | следующая страница ==> |
| НҮРКЕН ӘБДІРОВ ЕСКЕРТКІШІ | | | АРАҒАНДЫ ЦИРКІ |