МазмҰны

АЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ЖОҒАРҒЫ СОТЫНЫҢ КІТАПХАНАСЫ

СУДЬЯ КІТАБЫ

Астана 2005

Сот жүйесінің қызметкерлеріне арналған тәжірибелік оқу құралы ретінде Қазақстан Республикасының Жоғарғы Соты жанындағы Сот академиясы Ғылыми Кеңесінің 2005 жылғы 1 маусымдағы № 9 шешімімен бекітілген.

Азақстан Республикасы Жоғарғы Сотының Төрағасы, заң ғылымдарының докторы Қ.Ә.Мәмидің жалпы редакциясы бойынша әзірленген.

Авторлар ұжымы:

Сүлейменова Ұ.А. – Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының судьясы, заң ғылымдарының кандидаты, авторлар ұжымының жетекшісі (1-3-тараулар, 1-кітап);

Абдоллаев С.Ж. – Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының судьясы, заң ғылымдарының кандидаты (8-тарау, 1-кітап; 4-тарау, 2-кітап);

Бектұрова Г.Н. -баспасөз хатшысы, Қазақстан Республикасы Жоғарғы Соты баспасөз қызметінің жетекшісі (9-тарау, 1-кітап; 5-тарау, 2-кітап);

Борисов В.М. – Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының судьясы (2-тарау, 1-кітап; 4-тарау, 2-кітап);

Исмаилов Е.Ж. – Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының судьясы (2-тарау, 2-кітап);

Жақыпов Б.Ү. – Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының судьясы (4-тарау, 1-кітап);

Қошанов У.Қ. – Қазақстан Республикасы Жоғарғы Соты Төрағасының кеңесшісі (3-тарау, 2-кітап);

Полторабатько Л.Г. – Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының судьясы (5-6-тарау, 1-кітап);

Тоғымбетова Т.С. – Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының бұрынғы судьясы (1-тарау, 2-кітап).

«Судья кітабы» тәжірибелік оқу құралы судьялардың кәсіби дайындығын жетілдіруге, бірінші сатыдағы соттарда азаматтық және қылмыстық істерді қарау, сондай-ақ сот қаулыларын орындау кезінде туындайтын мәселелерді шешуде көмек көрсетуге арналған.

Оқу құралында іс жүргізу құқығының нормаларын қолданудың, Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының нормативтік қаулыларының ережелерін, теориялық негіздерді қолдану арқылы азаматтық және қылмыстық істерді сотта қарауға дайындаудың, оларды бірінші сатыдағы соттарда қараудың, сот процесінің барлық сатыларында іс жүргізу құжаттарын ресімдеудің маңызды қырлары ашып көрсетіліп, үлгілер келтірілген. Сот қаулыларын орындау мәселелері бөлек тарауда қарастырылады, оларды зерделеу сот қызметінің пәрменділігін арттырып, судьяның сот төрелігін заң талаптарына сәйкес атқаруына көмектеседі.

Оқу құралын дайындауға USAID/IRIS қолдау көрсетті, кітаптағы пікірлер мен ақпараттар USAID/IRIS саясаты мен көзқарасын білдіруі шарт емес.

МАЗМҰНЫ

АЛҒЫСӨЗ. 6

1-БӨЛІМ. БІРІНШІ САТЫДАҒЫ СОТТА АЗАМАТТЫҚ ІСТЕР БОЙЫНША СОТ ІСІН ЖҮРГІЗУ.. 7

1-БӨЛІМШЕ. БҰЙРЫҚ АРҚЫЛЫ ІС ЖҮРГІЗУ.. 7

1-тарау. Бұйрық шығару. 7

Сот бұйрығын шығару туралы арызды қабылдаудың іс жүргізу ерекшеліктері 8

Сот бұйрығын шығару туралы арызды қабылдау. 11

Арызды қабылдаудан бас тарту немесе оны кері қайтару. 11

Арызды қабылдау сатысында шығарылатын сот ұйғарымдары.. 13

2-БӨЛІМШЕ. ТАЛАП ҚОЮ БОЙЫНША ІС ЖҮРГІЗУ.. 14

2-тарау. Талап қою.. 14

Талап қою құқығын іске асыруға арналған алғышарттар. 15

Талап қою құқығын іске асыруға арналған алғышарттардың болмауының салдары.. 17

Талап арызды қабылдау. 18

Талап арыз алынғаннан кейінгі судьяның іс-әрекеттері 19

3-тарау. Істі сотта қарауға дайындау. 22

Судьяның істі сотта қарауға дайындау жөніндегі іс-әрекеттері 23

Істі сотта қарауға әзірлеу мерзімдері 33

Хаттамалар. 34

4-тарау. Азаматтық істерді сотта қарау. 36

Істі сотта қарау. 36

Сот отырысы.. 37

Сот отырысының дайындық бөлімі 41

Істі мәні бойынша қарау. 49

Сот жарыссөздері және прокурордың қорытындысы.. 56

Істі сырттай іс жүргізу тәртібімен қараудың ерекшеліктері 57

5-тарау. Сот қаулылары.. 59

Сот қаулыларының түрлері 59

Сот шешімі 62

Қосымша шешім.. 73

Сот бұйрығының мазмұны.. 74

Сот бұйрығын беру туралы арызды қабылдау туралы мәселені шешу кезінде судья шығаратын сот қаулыларының үлгілері 76

Талап арызды қабылдау туралы мәселені шешу кезінде судья шығаратын сот қаулыларының үлгілері 81

6-тарау.Заңды күшіне енген шешімдерді, ұйғарымдар мен қаулыларды жаңадан анықталған мән-жайлар бойынша қайта қарау. 91

7-тарау. Апелляциялық шағым беру. 94

3-БӨЛІМШЕ. АЗАМАТТЫҚ ПРОЦЕСТЕГІ САРАПТАМА.. 97

8-тарау. Азаматтық сот ісін жүргізу кезінде сараптама тағайындау, жүргізу және оған баға беру кезіндегі іс жүргізу әрекеттері 97

Іс жүргізу құжаттарының үлгілері 135

1-қосымша. 142

9-тарау. Азаматтық процестегі сот‑лингвистикалық сараптама. 157

Лингвистикалық сараптама қандай жағдайларда қажет. 160

Лингвистикалық сараптама жүргізуге бастамашы болған адамдарға он пайдалы кеңес. 162

Сот‑филологиялық сараптама тағайындау туралы сот ұйғарымдарының үлгілері 165

Лингвист‑сарапшылар қорытындыларының үлгілері 171

2-БӨЛІМ. СОТ АКТІЛЕРІН ОРЫНДАУМЕН БАЙЛАНЫСТЫ МӘСЕЛЕЛЕРДІ СОТТА ШЕШУДІҢ ІС ЖҮРГІЗУ ТӘРТІБІ 180

1-схема. Қамтамасыз ету шараларының түрлері 180

3- схема. Талап қоюды қамтамасыз ету шаралары (АІЖК-нің 159-бабы)*. 184

4- схема. Талап қоюды қамтамасыз етудің күшін жою (АІЖК-нің 163-бабы) 186

6- схема. Талап қоюды қамтамасыз ету туралы ұйғарымды орындау (АІЖК-нің 161-бабы) 188

7- схема. Атқару құжаттарының орындалуын қамтамасыз ету шаралары*. 190

9- схема. Шешімді дереу орындауға жіберу*. 194

11- схема. Сот шешімінің орындалуын кейінге қалдыру және мерзімін ұзарту, оны орындаудың тәсілі мен тәртібін өзгерту (АІЖК-нің 240-бабы)*. 198

12- схема. Қылмыстық процестегі азаматтық талап бойынша шешім шығару және оны орындау (ҚІЖК‑нің 162-171-баптары) 200

13- схема. Сот беретін атқару құжаттарының түрлері*. 201

14- схема. Сот жазатын атқару парағының мазмұны.. 203

15- схема. Соттың атқару парағын беру тәртібі*. 204

16- схема. Сот бұйрығын шығарғаннан кейінгі судьяның әрекеттері 206

18- схема. Мемлекеттік билік, жергілікті өзін-өзі басқару органдарының, қоғамдық бірлестіктердің, ұйымдардың, лауазымды адамдар мен мемлекеттік қызметшілердің азаматтық сот ісін жүргізу тәртібімен даулауға жататын шешімдері мен әрекеттері (әрекетсіздігі) (АІЖК-нің 27-тарауы) 210

19- схема. Сот орындаушысының әрекеттерiне шағым беру*. 213

21- схема. Қадағалау сатысында іс жүргізу кезінде сот актісінің орындалуын тоқтата тұру (АІЖК-нің 396-бабы)* 216

22- схема. Сот шешімінің орындалуын қайта бұрып атқару* (АІЖК-нің 240-1-бабы) 217

23-схема. Жойылған атқару ісін қалпына келтіру туралы арыз беру және арыздың мазмұны (АІЖК-нің 410-бабы) 218

25- схема. Соттың жойылған атқару ісін қалпына келтіру туралы арызды қарауы және ол бойынша шешім қабылдауы (АІЖК-нің 411-бабы)*. 222

26- схема. Аралық соттың шешімін мәжбүрлеп орындату туралы сотқа арыз берудің тәртібі (АІЖК-нің 241-1-бабының 1-5-бөліктері)*. 224

27- схема. Аралық соттың шешімін мәжбүрлеп орындату туралы арызды сотта қараудың тәртібі (АІЖК-нің 241-1-бабының 6-9-бөліктері)*. 225

28- схема. Аралық соттың шешімін мәжбүрлеп орындату туралы арызды сотта қараудың нәтижесінде атқару парағын беруден бас тартудың негiздемелері (АІЖК-нің 241-3-бабы, Қазақстан Республикасының «Аралық соттар туралы» Заңының 48-бабының 2-тармағы)*. 227

30- схема. Атқарушылық әрекеттер жасау жөнiндегi шығыстарды өтеу тәртiбi (Қазақстан Республикасының «Атқарушылық iс жүргiзу және сот орындаушыларының мәртебесi туралы» Заңының 75-бабы)*. 231

32- схема. Борышкерге iздеу салу (Қазақстан Республикасының «Атқарушылық iс жүргiзу және сот орындаушыларының мәртебесi туралы» Заңының 18-бабы). 234

34- схема. Сот орындаушыларының атқару санкциясын өндіріп алу туралы ұсыныстарын сотта қарау (Қазақстан Республикасының «Атқарушылық iс жүргiзу және сот орындаушыларының мәртебесi туралы» Заңының 77-бабы)* 237

35- схема. Атқарушылық іс жүргізу саласындағы әкімшілік құқық бұзушылық туралы істерді сотта қарау (ӘҚБтК-нің 29-тарауы) 239

Сот төрағасы немесе сот отырысында төрағалық етушi уәкiлдiк берген сот орындаушылары және соттың басқа да қызметкерлерi 513-531-баптарда көзделген әкімшілік құқық бұзушылықтар туралы хаттама жасауға және сотқа қарауға жіберуге құқылы (ӘҚБтК‑нің 636-бабы 1-тармағының 2) тармақшасы және 640-бабы). 240

3-БӨЛІМ. БІРІНШІ САТЫДАҒЫ СОТТА ҚЫЛМЫСТЫҚ ІСТЕР БОЙЫНША СОТ ІСІН ЖҮРГІЗУ.. 241

1-БӨЛІМШЕ.. 241

1-тарау. Басты сот талқылауына дайындық әрекеттері. Іс сотқа келіп түскен кезден бастап судья жүзеге асыратын іс жүргізу әрекеттерінің реттілігі. 241

Азаматтық талап қоюды және мүлікті тәркілеуді қамтамасыз ету шаралары.. 251

Істі алдын ала тыңдау сатысында қабылданатын сот қаулыларының үлгілері 253

ҚАУЛЫ... 254

2-тарау. Басты сот талқылауындағы судьяның іс жүргізу әрекеттері 258

Қылмыстық істі қарау кезінде шығарылатын сот қаулыларының үлгілері 281

3-тарау. Сот үкімі 290

2-БӨЛІМШЕ. ҚЫЛМЫСТЫҚ ПРОЦЕСТЕГІ САРАПТАМА.. 301

4-тарау. Қылмыстық сот ісін жүргізу кезінде сараптама тағайындау, жүргізу және оған баға беру кезіндегі іс жүргізу әрекеттері. 301

Сот сараптамасының қысқаша сипаттамасы.. 327

Сот сараптамасының қысқаша сипаттамасы.. 327

Іс жүргізу құжаттарының үлгілері 337

5‑тарау. Қылмыстық процестегі сот‑лингвистикалық сараптама. 342

4‑БӨЛІМ. СОТ АКТІЛЕРІН ОРЫНДАУМЕН БАЙЛАНЫСТЫ МӘСЕЛЕЛЕРДІ СОТТА ҚАРАУДЫҢ ІС ЖҮРГІЗУ ТӘРТІБІ 351

1- схема. Қамтамасыз ету шараларының түрлері 351

3- схема. Талап қоюды қамтамасыз ету шаралары (АІЖК-нің 159-бабы)*. 356

4- схема. Талап қоюды қамтамасыз етудің күшін жою (АІЖК-нің 163-бабы) 359

6- схема. Талап қоюды қамтамасыз ету туралы ұйғарымды орындау (АІЖК-нің 161-бабы) 361

7- схема. Атқару құжаттарының орындалуын қамтамасыз ету шаралары*. 363

9- схема. Шешімді дереу орындауға жіберу*. 367

11- схема. Сот шешімінің орындалуын кейінге қалдыру және мерзімін ұзарту, оны орындаудың тәсілі мен тәртібін өзгерту (АІЖК-нің 240-бабы):*. 371

12- схема. Қылмыстық процестегі азаматтық талап бойынша шешім шығару және оны орындау (ҚІЖК‑нің 162-171-баптары) 373

13- схема. Сот беретін атқару құжаттарының түрлері*. 374

14- схема. Сот жазатын атқару парағының мазмұны.. 376

15- схема. Соттың атқару парағын беру тәртібі*. 377

18- схема. Қадағалау сатысында іс жүргізу кезінде сот актісінің орындалуын тоқтата тұру (АІЖК-нің 396-бабы)* 381

19-схема. Сот шешімінің орындалуын қайта бұрып атқару* (АІЖК-нің 240-1-бабы) 382

21- схема. Атқарушылық әрекеттер жасау жөнiндегi шығыстарды өтеу тәртiбi (Қазақстан Республикасының «Атқарушылық iс жүргiзу және сот орындаушыларының мәртебесi туралы» Заңының 75-бабы)*. 385

22- схема. Атқарушылық іс жүргізу саласындағы әкімшілік құқық бұзушылық туралы істерді сотта қарау (ӘҚБтК-нің 29-тарауы) 387

Сот төрағасы немесе сот отырысында төрағалық етушi уәкiлдiк берген сот орындаушылары және соттың басқа да қызметкерлерi 513-531-баптарда көзделген әкімшілік құқық бұзушылықтар туралы хаттама жасауға және сотқа қарауға жіберуге құқылы (ӘҚБтК‑нің 636-бабы 1-тармағының 2) тармақшасы және 640-бабы).

23‑ схема. Атқарушылық іс жүргізу саласында сот төрелігіне қарсы қылмыстар бойынша істерді қылмыстық сот ісін жүргізуде қарау (ҚК‑нің 15‑тарауы)*. 389

24‑ схема. Қылмыстық жазаның бір түрін басқа түрімен ауыстыру (ҚК‑нің 40‑бабының 4‑бөлігі)*. 391

АЛҒЫСӨЗ

Қайрат Мәми,

Дата добавления: 2015-07-16