|
Читайте также: |
1. Мафњуми манбаъњои њуќуќи мењнатиро маънидод намоед.
2. Мањакњои таљзияи манбаъњои њуќуќи мењнатиро чї ташкил медињад?
3. Наќши Конститутсияи (Сарќонуни) Љумњурии Тољикистон њамчун манбаъи асосии њуќуќи мењнатї дар чї зоњир мегардад?
4. Кодекси мењнати Љумњурии Тољикистонро тавсиф намоед.
5. Кадом ќонунњои алоњидаи Љумњурии Тољикистонро медонед, ки ба сифати манбаъњои њуќуќи мењнатї хизмат мекунанд?
6. Кадом санадњои байналмилалиро медонед, ки ба сифати манбаъњои њуќуќи мењнатї мањсуб мешаванд?
7. Таносуби санадњои байналмилалї ва санадњои меъёрии њуќуќии Љумњурии Тољикистонро, ки њамчун манбаъњои њуќуќи мењнатї мањсуб мешаванд, равшан намоед.
8. Санадњои меъёрии дохилии ташкилотро муайян намуда, наќши онњоро дар танзими муносибатњои мењнатї ва дигар муносибатњои ба онњо алоќаманди љамъиятї равшан намоед.
9. Таносуби шартномаи коллективї ва созишномаро тавсиф дињед.
10. Амали санадњои меъёрии њуќуќї оид ба мењнатро дар замон, макон ва дар нисбати доираи ашхос муайян созед.
11. Танзими ягона ва тафриќавии муносибатњои мењнатї чї маъно дорад?
12. Оё ќарорњои маќомоти олии судї манбаъи њуќуќи мењнатї эътироф мешаванд?
БОБИ III.
Принсипњои њуќуќи мењнатї
Мафњум, ањамият ва таснифи принсипњои њуќуќї. Принсипњои байнисоњавии танзими њуќуќии мењнат. Таркиб ва мазмуни принсипњои асосии њуќуќи мењнатї.
_______________________________________________
Мафњум, ањамият ва таснифи принсипњои њуќуќї
Истилоњи принсип аз истилоњи лотинии «principum» маншаъ гирифта, маънои «асос» ё «ибтидо»-ро ифода менамояд.
Омўзиши принсипњои њуќуќї ва ањмияти онњо дер боз дар маркази таваљљўњи муњаќќиќони соњањои мухталифи њуќуќ ќарор дорад.
Дар назарияи њуќуќ зери мафњуми принсипњои њуќуќї ѓояњои роњбарикунанда, асос, ибтидо фањмида мешаванд, ки моњият, хусусиятњои асосї ва самти умумии такмили меъёрњои њуќуќиро дар њудуди низоми њуќуќ ё соњањои алоњидаи он ё институтњои алоњидаи њуќуќї ифода менамоянд[1]. Њамоно дар адабиёти њуќуќї аќидаи дигаре иброз шудааст, ки тибќи он танњо чунин ѓояњои роњбарикунандае ба сифати принсипњои њуќуќї эътироф мешаванд, ки агар онњо дар меъёрњои њуќуќї дарљ шуда бошанд[2]. Ба андешаи мо мањз чунин нуќтаи назар љоизтар ва бештар ќобили ќабул аст.
Агар њуќуќ дар шакли раводид, фармоиш, амр, манъкунї ифода ёбад, меъёри њуќуќї тарзу намунаи рафтори одамон, ташкилотњо ва дигар субъектњои њуќуќро дар шароитњои гуногуни њаётї муќаррар менамояд. Њуќуќ ва меъёрњои њуќуќї бояд аз ѓояњои роњбарикунанда ибтидо гирифта, онњоро дар худ дарљ ва таљассум намоянд.
Принсипњои њуќуќї на танњо дар марњалаи њуќуќэљодкунї, инчунин дар љараёни шарњу эзоњ ва татбиќи меъёрњои њуќуќї наќши муњимро мебозанд. Мањз принсипњои њуќуќ имкони шарњу эзоњи моњият ва мазмуни меъёрњои њуќуќиро фароњам оварда, татбиќи дурусти онњоро таъмин менамоянд.
Аз ин рў, принсипњо ва меъёрњои њуќуќї тавъам буда, бидуни якдигар љой дошта наметавонанд. Бо вуљуди ин якзайлу якмаъно пиндоштани принсипњои њуќуќ ва меъёрњои њуќуќї нодуруст мебуд. Принсипњои њуќуќ аз меъёрњои њуќуќї бо чанд аломати худ тафовути љиддї доранд. Якум, гарчанде принсипњои њуќуќ нуфузу таъсири муњими танзимнамоиро доро бошанд њам, чун меъёрњои њуќуќї тарзу намунаи рафтори мушаххасро муайян намесозанд ва тавассути онњо танзими њамаљо-нибаи муносибатњои мушаххаси љамъиятї аз имкон берун аст. Дуюм, принсипњои њуќуќ тамоми унсурњои меъёри њуќуќиро (фарзия, диспозитсия, муљозот) доро нестанд. Сеюм, принсипњои њуќуќ дар ќиёс бо меъёрњои њуќуќї дарозумру пойдортар буда, на танњо моњият ва мазмуни меъёрњои њуќуќии амалкунанда, балки меъёрњои њуќуќии минбаъдаро муайян намуда, дар дуруст татбиќ намудани меъёрњои њуќуќї ва њаллу фасли масъалањои њанўз танзими худро наёфта, яъне дар мукаммал намудани ќонунгузорї, кўмак мерасонанд. Чорум, принсипњои њуќуќ њамчун асосу тањкурсї барои дар низоми ягонаи ин ё он соњаи њуќуќ муттањид намудани меъёрњои алоњидаи њуќуќї хизмат мекунанд. Ба ибораи дигар принсипњои њуќуќ категорияњое мебошанд, ки тавсифи љамъбастшуда ва хулосавии мазмуни системаи бутуни њуќуќ ё соњањои алоњидаи он ё институтњои алоњидаи њуќуќро дар худ таљассум менамоянд. Ва дар нињоят принсипњои њуќуќ дар баробари предмет, услуб ва маъхазњо, њамчун мањак барои эътироф намудани ин ё он соњаи њуќуќ хизмат мекунанд.
Принсипњои њуќуќ на танњо аз меъёрњои њуќуќї, балки аз шуури њуќуќї низ тафовут доранд. Шуури њуќуќї аз аќидаю мулоњизаи одамон, бањои онњо нисбати меъёрњои њуќуќии амалнамуда ва амалкунанда, инчунин нисбати принсипњои тамоми системаи њуќуќ ва принсипњои соњањои алоњидаи њуќуќ иборат аст.
Дата добавления: 2015-11-16; просмотров: 59 | Нарушение авторских прав
| <== предыдущая страница | | | следующая страница ==> |
| Ва нисбати доираи шахсон | | | Уќуќи мењнатї |