Авобгарї барои шарикї дар љиноят

Аз таљрибаи зиндагї мо гоњо хабар меёбем, ки ин ё он љиноятро гурўњи одамон содир кардаанд. Ин њолатро дар њуќуќи љиноятї шарикї дар љиноят мегўянд. Мувофиќи ќонуни љиноятї (моддаи 35 Кодекси љиноятии ЉТ) «иштироки якљояи ду ё зиёда ашхос дар содир намудани љинояти ќасдона шарикї дар љиноят эътироф мешавад». Акнун биёед ин таърифро каме шарњ медињем.

Таърифи мазкур мављудияти њатмии якчанд аломатро талаб мекунад. Аввалан, шумораи иштирокчиёни љиноят бояд аз як нафар зиёд бошад; дуюм, якљоя содир шудани амалиёти шарикони љиноят ва оќибати ягонаи кирдори љинояткорона барои њамаи иштирокчиён; сеюм, иштирокчиён дар бораи содир намудани љинояти мушаххас то воќеъ гардидани он маслињат мекунанд ва онњоро як умумияти рўњї ба њам муттањид месозад. Чањорум, сухан дар бораи иштироки ќасдона дар содир намудани љиноят меравад. Ба ќавли дигар, њама иштирокчиён ба љомеа хавфнок будани кирдори худро дарк мекунанд, оќибатњои зарарноки онро пешбинї менамоянд ва фаро расидани оќибатњои онро мехоњанд. Аломати дигар њамин аст, ки шарикї дар љиноят танњо ва танњо ќасдан шуданаш мумкин аст.

Вобаста ба таъсири њамдигарии иштирокчиён ва сатњи муташаккилии онњо илми њуќуќи љиноятї 4 навъи шаклњои шарикї дар љиноятро аз њам фарќ мекунад:

1. Шарикї бе маслињати пешакї.

2. Шарикї бо маслињати пешакї.

3. Гурўњи муташаккил.

4. Иттињоди љиноятї.

Шарикї бе маслињати пешакї чунин маъно дорад, ки иштирокчиёни дигар ба иљрокунандаи бевоситаи амали љиноятї њамроњ мешаванд. Ин шакли хавфноки шарикї дар содир намудани љиноят аст, ки дар натиљаи он одамкушї, расонидани зарарњои вазнин ба љисми инсон рўй медињанд. Хусусияти хоси ин навъи љиноят дар он зоњир мешавад, ки дар натиљаи ѓайриимкон будани маслињат то оѓози љиноят мувофиќкунонии амалиёти иштирокчиён дар њадди аќал аст.

Шакли нисбатан хавфноки шарикї дар љиноят - шарикї бо маслињати пешакї мебошад. Ин гуна маслињат метавонад дар шакли хаттї, шифоњї ва хомўшона розигї додани иштирокчиёни љиноят сурат гирад.

Зери мафњуми гурўњи муташаккил њамин чизро фањмидан лозим аст, ки љиноят аз љониби ду ва зиёда шахсон, ки пешакї бо ин маќсад гурўњи устуворро ташкил додаанд, содир карда мешавад. Чунон ки таљрибаи зиндагї исбот мекунад, ин гуна љиноятњо бештар дар соњаи иќтисодиёт содир мешаванд.

Нињоят, шакли аз њама хавфноки шарикї дар љиноят иттињоди љиноятї ба шумор меравад. Дар чунин иттињод гурўњи устувор ва муташаккили љинояткорон бо маќсади содир намудани љиноятњои пайдарпаи вазнин ва махсусан вазнин муттањид мешаванд.

Вобаста ба чигунагии амалњои љинояткорона ќонуни љиноятї шарикони љиноятро ба чор навъ људо мекунад: иљрокунанда, ташкилкунанда, тањриккунанда ва ёрдамчї.

Иљрокунанда шахсе эътироф мешавад, ки бевосита љиноятро содир намудааст ё якљоя бо шахсони дигар бевосита дар содир намудани он иштирок кардааст, инчунин шахсе, ки бо роњи истифодаи ашхоси дигаре, ки мувофиќи ќонун ба љавобгарии љиноятї кашида намешаванд, љиноят содир кардаанд.

Ташкилкунанда шахсе эътироф мешавад, ки љиноятро ташкил ё ба иљрои он роњбарї карда бошад, инчунин шахсе, ки гурўњи муташаккил ё иттињоди љиноятиро таъсис додааст ё ба он роњбарї кардааст.

Тањриккунанда шахсе эътироф мешавад, ки шахси дигарро бо роњи багапдарорї, порадињї, тањдид ё бо роњњои дигар ба содир кардани љиноят моил кардааст.

Ёрдамчї шахсе эътироф мешавад, ки бо маслињату дастурдињї, додани маълумот, восита ё олоти содир кардани љиноят, ё рафъи монеањо ба содир кардани љиноят мусоидат кардааст, инчунин шахсе, ки пинњон кардани љинояткор, восита ё олоти содир намудани љиноят, осори љиноят ё ашёи бо роњи љиноят бадастомадаро пешакї ваъда додааст, њамчунин шахсе, ки соњиб шудан ё ба соњибияти каси дигар додани чунин ашёро пешакї ваъда кардааст.

Дар ёд доштан лозим аст, ки мувофиќи ќонуни љиноятї суд њангоми таъин намудани љазо характер ва дараљаи иштироки њар як шарики љиноятро дар содир намудани љиноят дар алоњидагї ба эътибор мегирад. Дар навбати худ, характери шарикї дар љиноят бо шакли мушаххаси зоњиршавии он, дараљаи иштирок дар љиноят бошад, бо наќшњое муайян карда мешавад, ки њар як гунањкор иљро кардааст.

Саволњо:

1) Таърифи шарикї дар љиноятро мувофиќи моддаи дахлдори Кодекси љиноятии ЉТ бигўед. 2) Аломатњои њатмии шарикї дар љиноят кадомњоянд ва онњоро шарњ дињед. 3) Навъи шаклњои шарикї дар љиноятро номбар кунед. 4) Бигўед, ки наќши иљрокунанда аз ташкилкунанда чї фарќ дорад? 5) Вазифаи ёрдамчї дар содир намудани љиноят аз чї иборат аст?

Дата добавления: 2015-11-16