| БАЗ | T, 0C | А, моль/л | ΔGө м, кДж/моль |
| RCOOK RSO3Na RSO4Na RNH4CI RN(CH3)3Br RCH(COOК)2 Алкилглюкозидтер | 1,63 1,75 1,79 1,80 1,85 1,25 3,01 |
9-кесте. БАЗ-дардың критикалық мицелла түзу концентрациялары, t=250C.
| БАЗ | Формуласы | КМТК, моль/л | Анықтау әдісі |
| Натрий деканоаты | C9H19COONa | 9,4 · 10-2 | Меншікті электрөткізгіштік |
| 9,4 · 10-2 | Беттік керілу | ||
| Натрий додеканоаты | C11H23COONa | 2,5 · 10-2 | Меншікті электрөткізгіштік |
| 2,3 · 10-2 | Беттік керілу | ||
| 2,4 · 10-2 | Бояудың солюбилизациясы | ||
| Натрий миристаты | C13H27COONa | 6,9 · 10-3 | Меншікті электрөткізгіштік |
| Калий олеаты | C17H33COOH | 1,5· 10-3 | Меншікті электрөткізгіштік |
| Натрий олеаты | C17H33COONa | 1,1· 10-3 | |
| 2,1 · 10-3 | Меншікті электрөткізгіштік | ||
| Натрий децилсульфаты | C10H21SO4Na | 33,2 · 10-3 | Беттік керілу |
| Натрий додецилсульфаты | C12H25SO4Na | 8,1 · 10-3 | Меншікті электрөткізгіштік |
| 8,3 · 10-3 | Меншікті электрөткізгіштік | ||
| Натрий октилсульфаты | C8H17SO4Na | 0,13 | Беттік керілу |
| Натрий тетрадецилсульфаты | C14H29SO4Na | 2,1 · 10-3 | Меншікті электрөткізгіштік |
| Натрий додецилсульфонаты | C12H25SO3Na | 9,8 · 10-3 | Беттік керілу |
| Натрий n – додецилбензолсульфонаты | C12H25C6H4SO3Na | 1,2 · 10-3 | Меншікті электрөткізгіштік |
| C12H25OSO3J /2/Mg | 1,76 · 10-3 | Меншікті электрөткізгіштік | |
| Натрий додецилфосфаты | C12H25OPO3Na2 | 5,7 · 10-3 | Эквиваленттік электрөткізгіштік |
| Калий пальмитаты | C15H31COONa | 2.2 · 10-3 | Эквиваленттік электрөткізгіштік |
| — | C6 F13COONH4 | 8,0 · 10-3 | — |
| Додециламмоний хлориді | + C12H25NH3CI | 1,5 · 10-2 | Меншікті электрөткізгіштік |
| Тетрадециламмоний хлориді | + C14H29NH3CI | 2,8 · 10-3 | Меншікті электрөткізгіштік |
| Додецилметиламмоний хлориді | C12H25 (CH3)NH2Cl | 1,5 · 10-2 | Меншікті электрөткізгіштік |
| Додецилдиметиламмоний хлориді | + C12H25 CH3)2NHCl | 1,6 · 10-2 | Меншікті электрөткізгіштік |
| Додецилүшметиламмоний хлориді | + C12H25 (CH3)2NCl | 2,0 · 10-2 | Меншікті электрөткізгіштік |
| Цетилүшметиламмоний бромиді | + C16H33 (CH3)3NBr | 2,4 · 10-4 | Меншікті электрөткізгіштік |
| Додецилпиридиний хлориді | + C12H25 NC5H5CI- | 1,5 · 10-2 | Беттік керілу |
| Цетилпиридиний хлориді | + C16H33 NC5H5CI | 6 · 10-4 | Беттік керілу |
| Дилаурилдиметиламмоний бромиді | + (C12H25)2(CH3)2NBr | 1,8 · 10-4 | Эквиваленттік электрөткізгіштік |
| Диоктадецилдиметиламмоний хлориді | + (C18H37)2(CH3)2NCI | 1,6 · 10-6 | Эквиваленттік электрөткізгіштік |
| 1,2-этилен – бис- (N - диме- тилкарбдецилоксидиметил-) аммоний хлориді | C10H21COOCH2(CH3)2 | 3,2 · 10-3 | |
| Диоктилдиметиламмоний хлориді | (C8H17)2(CH3)2NCI | 2,7 · 10-2 | |
| Дидецилдиметиламмоний хлориді | (C10H21)2(CH3)2NCI | 2,0 · 10-3 | Эквиваленттік электрөткізгіштік |
| Ок-илдодецилдиметиламмоний хлориді | (C8H17)(C12H25)(CH3)2NCI | 1,8 · 10-3 | Эквиваленттік электрөткізгіштік |
| Оксилэтилденген октиилфенол | C8H17C6H4O(CH2CH2O)8,5H | (1,8ч2,3) · 10-4 | Эквиваленттік электрөткізгіштік |
| Оксиэтилденген нонилфенол | C9H19C6H4O(CH2CH2O)9,5H | (7,8ч9,5) · 10-5 | Беттік керілу |
| Октилгликоль эфирі | C8H17OCH2CH2OH | 4,9 · 10-3 | Беттік керілу |
| Октил – α – глицерин эфирі | C8H17OCH2CH(OH)CH2OH | 5,8 · 10-3 | |
| β– D – октилгликозид | C8H17OCH2C5H10O5 | 2,5 · 10-2 | |
| Октил – N - бетаин | + C8H17 N(CH3)2CH2COO- | 0,25 | |
| Тетраэтиленгликоль додецил эфирі | C12H25O(C2H4O)4H | 4 · 10-5 | Беттік керілу |
| Гексаэтиленгликоль додецил эфирі | C12H25O(C2H4O)6H | 8,7 · 10-5 | Беттік керілу |
| Октаэтиленгликоль додецил эфирі | C12H25O(C2H4O)8H | 8,3 · 10-5 | Бояудың солюбилизациясы |
| Нонаэтиленгликоль додецил эфирі | C12H25O(C2H4O)9OH | 7 · 10-5 | Беттік керілу |
| Додекаэтиленгликоль додецил эфирі | C12H25O(C2H4O)12H | 1,4 · 10-4 | Беттік керілу |
9 – дәріс. Мицеллатүзілутеориясы. Мицеллалықжүйелергеқосэлектрқабатытеориясынқолдану. КМТК-ғакөмірсутекрадикалұзындығы, қарсыионконцентрациясыментемператураныңәсері.
Мицелла түзілу теориясы ең алдымен критикалық мицелла түзілу концентрациясының БАЗ-дардың молекулаларының көмірсутек радикалдарының ұзындығына және қарсы иондар концентрациясына тәуелділігін түсіндіру керек.
Олүшінкәдімгібірдиссоциацияланатынтоптанжәнебіркөмірсутекрадикалдантұратынбеттік-активтізаттыңсфералықмицелласының1-1валенттіэлектролитерітіндісіндегікүйінқарастырады. ЖалпыжағдайдаКМТК мәнініңтұздардыңәсерінентөмендеуініңөзімицелланыңбетіндегіэлектрлікпотенциалдың (φ) жоғарылығынкөрсетеді. Егерзарядбүкілмицеллабетіндебірқалыптытараладыдепесептесек, оларғақарсыорналасқанқарсыиондардабеткепараллельорналасукерек, алэлектрлікпотенциалмицелланыңбетінеперпендикулярбағытталғантекбіркоординатаныңфункциясыболады.
МицеллабетінеқосэлектрқабаттеориясынжәнеφпотенциалдыңбеттеналыстауменөзгеруінеПуассон-Больцмантеңдеуінқолдануарқылызарядталғанмицеллабетіндегіφ0 -потенциалды
деп анықтауға болады. Мұндағы
k - Больцман тұрақтысы,
e - электрон заряды,
σ - зарядтың беттік тығыздығы,
D- ерітіндінің диэлектрлік өтімділігі,
N - Авогадро саны,
Сі - қарсы иондар концентрациясы (1 литрдегі эффективті ион эквивалентімен алынған).
φ0– мәні негізінде анықталатын мицелла түзілудің электрлік жұмысы арқылы табылған КМТК (lnС):
Олкөмірсутекрадикалұзындығынажәнеқарсыиондарконцентрациясынатәуелді. Бұлтеңдеудегі mw - молекулалардыңкогезияэнергиясы, Сі - қарсыиондарконцентрациясы, Kg - әрБАЗүшінэкспериментарқылыанықталатынтұрақты, оныңмәні 0,4÷0,6 аралығындажатады, const - интегралдаутұрақтысы.
БұлтеңдеуБАЗ-дардыңкритикалықмицеллатүзілуконцентрациясыменкөмірсутекрадикалдардағыкөміртекатомдарысанының (m) арасындағыбайланыстыкөрсететін:
lgC = A ─ B · m
теңдеуіндегіАменВтұрақтыларынатеориялықнегіздемебереді.
А шамасы құрамындағы көміртек атомдары әрнеше гомологтар үшін тұрақты болып келеді, бірақ гидрофильді топтармен көмірсутек радикалдағы орынбасарлардың табиғаты мен санына тәуелді, яғни қарсы иондар санымен тығыз байланысты.
В шамасы молекуласында бір иондық тобы бар БАЗ-дар үшін lg 2, ал ионданатын топтар саны бірден көп немесе аз (иондық емес БАЗ) жағдайында оның мәні де lg 2-ден басқаша болады. Осы теңдеулерді салыстыра отырып, мынадай өрнек аламыз:
мұндағы w - бір метилен тобының көмірсутек ортадан су ортасына өткендегі когезия энергиясының өзгеруі. Кg - критикалық мицелла түзу концентрациясының қарсы иондар санынан тәуелділік қисығынан табылатын шама. Жоғарыда көрсетілгендей, оның мәнінің әртүрлі БАЗ-дар үшін айырмашылығы аз және 0,4÷ 0,6 аралығында жатады.
Сонымен, КМТК ең алдымен көмірсутек радикалындағы көміртек атомдары санына тәуелді болғанымен, А шамасының әсерін де есепке алмауға болмайды.Ол, өз кезегінде, қарсы иондар саны мен гидрофильді топтың табиғатына тәуелді.
Иондық емес БАЗ-дардың мицелла түзуіне электрлік күш қатыспайтындықтан, оған сәйкес мүше де бұл теңдеуден жойылады, яғни:
Электролиттердің иондық емес детергенттердің мицелла түзуіне әсерін зерттеу барысында олардың КМТК мғнінің иондық БАЗ-дардың КМТК мәніндей төмендеуі байқалған. Ал мицелла размерінің ерігіштігі төмен БАЗ-дарда өсуі, жақсы еритін өкілдерде төмендеуі анықталған. Бұл жағдай оксиэтилен тізбектері бойында қос электр қабат түзетін гидроксоний ионының пайда болуымен байланысты.
Сонымен қатар электролиттердің ионсыз БАЗ-дарға әсерін оларды тұздардың еріткіштен ығыстыруымен түсіндіру де ұсынылған. Өз кезегінде ығыстыру дәрежесі электролит концентрациясымен қарсы ионның лиотроптық санына тәуелді, яғни белгілі жағдайларда оксиэтилденген тізбектер электролиттердің әсерінен максималды дегидраттануға бейім. Карбамид қосқанда бұл тізбектердің, керісінше, жақсы гидраттанатыны анықталған.
Бұл фактілердің бәрі жоғарыда КМТК анықтауға ұсынылған формуланың дәлдігін растайды: иондық емес БАЗ-дар үшін КМТК тек көмірсутек радикал ұзындығымен анықталады, ал электролиттердің әсері мицелланың құрылуына емес, еріткіштің еріткіштік сапасына бағытталады.
Дата добавления: 2015-08-09; просмотров: 140 | Нарушение авторских прав
| <== предыдущая страница | | | следующая страница ==> |
| Кесте. Крафт нүктесіне (Тк) БАЗ-дың көмірсутек радикал ұзындығының, полярлы топтың және қарсы ионның әсері | | | Критикалық мицелла түзу концентрациясына әр түрлі факторлардың әсері |