Читайте также:
|
Өлшеу жұмыстарын жүргізу үшін қажетті:
Ø физикалық мән;
Ø өлшеу әдісі;
Ø өлшеу жабдығы;
Ø жұмысты атқарушы;
Ø өлшеу жұмыстарын атқару жағдайы.
Өлшеу түрлері:
1. Өлшенетін мән уақытқа байланысты өзгеру сипатына байланысты өлшеу әдістері бөлінеді:
Ä статикалық өлшенетін мән уақытқа байланысты тұрақты (дене өлшемдері; тұрақты қысым);
Ä динамикалық өлшенетін мән өзгермелі және уақытқа байланыстыөзгереді (діріл; өзгермелі қысым).
2. Өлшеу нәтижелерін табуына (өлшеу теңдеуі түріне) байланысты байланысты өлшеу тәсілдері бөлінеді:
Ä тікелей өлшеу өлшеу нәтижесін тікелей оқып анықтау (бұрыш өлшемінің мәні бұрышөлшегішпен, диаметр өлшемі штангенқұралмен анықталған, салмақты таразымен өлшеу);
Ä жанамалы өлшеу өлшеу нәтижесін бір белгілі осы мән және өлшенетін мәндер арасындағы байланыс арқылы (бұрандама орташа диаметрі өлшемін үш сым, бұрыш мәнін синустық сызғыш көмегімен, дененің қаттылығын Бриннель немесе Роквелл өлшеу межелігі бойынша) анықтау;
Ä жиынтық өлшеу өлшем бірлігі әртүрлі екі немесе бірнеше өлшемдерді бірден (тікелей немесе жанамалы) өлшеп анықтау. Өлшеу нәтижесінде мәндер арасындағы функционалдық байланысты орнату, мысалы: дене ұзындығына қатысты температура; қысымға байланысты өткізгіш дене электркедергісінің; қысымға байланысты қайнау және балқу температурасының өзгеруі);
Ä қосынды өлшеу өлшем бірлігі бірдей екі немесе бірнеше өлшемдерді әртүрлі мөлшерлерді қолданып қайталап өлшеу арқылы табу. Қосынды өлшеу нәтижесі тікелей өлшеу нәтижелері бойынша құрастырылған теңдеулерді біріктіріп шешімін табу арқылы анықтайды (таразы тастары жиынтығындағы жеке тас салмағын салмағы белгілі бір тас арқылы немесе әртүрлі жинақталған тастардың салмағын тікелей салыстыру арқылы анықтау).
3. Өлшеу нәтижесінің дәлдігін қамтамасыз ету жағдайына байланысты өлшеу әдістері бөлінеді:
Ä казіргі кезеңдегі техника деңгейіне байланысты максималды мүмкін дәлдікті өлшеулер. Бұл өлшеулер қатарына эталондық өлшеулер жатады (мысалы, физикалық тұрақты – еркін түсу удеуінің абсолютты мәні). Бұл өлшеулер қатарына кейбір жоғары дәлдікті талап етуші арнайы өлшеулер жатады.
Ä орнатылған қателік ықтималдығымен кейбір берілген мәннен аспайтын бақылау- тексеру өлшеулері. Стандарттарды енгізу және орындау, өлшеу техникасының және зауыттық өлшеу лабораторияларының күй-жағдайын қадағалауы жүктелген мемлекеттік лабораториялары орындайтын өлшеулер осы қатарға жатады.
Ä өлшеу нәтижесінің қателігі өлшеу жабдықтарының сипаттамаларыменанықталатын техникалық өлшеулер. Бұл өлшеулер машинажасау саласының кәсіпорындарында өнімдер шығару кезінде жүргізіледі.
4. Өлшеу нәтижелерін көрсету тәсілі бойынша өлшеулер абсолютті және салыстырмалы болып бөлінеді:
Ä абсолюттіқ өлшеулер кезінде мәндерді тікелей өлшеу немесе физикалық шамаларды қолдануына негізделген (бөлшек өлшемін штангенқұрал немесе микрометр көмегімен анықтау; күшті F өлшеу үшін масса m мәнін өлшеу және еркін түсу удеуін g қолдану арқылы табады).
Ä салыстырмалы өлшеулер кезінде аттас өлшем бірлігі болып немесе оның орнына алынған өлшеммен анықталған өлшемді (шетті өлшемдер бойынша келтірілген ішкі өлшемдерді өлшегіш аспаппен тесік өлшемін; білік өлшемін рычагті қапсырмамен анықтау) салыстырады.
5. Бұйымның өлшенетін параметрлер жиынтығына байланысты өлшеулер әдістері жеке көрсеткішті және кешенді болып бөлінеді:
Ä жеке көрсеткішті өлшеулер кезінде элемент әрбір параметрін жеке өлшейді (цилиндрлік біліктің сопақтығын, қырлылығын, эксцентриситетін; кілтекті біріктірудегі өлшемдер)
Ä кешенді өлшеулер кезінде сапаның қосынды көрсеткіші (физикалық мән емес) анықталады.
Дата добавления: 2015-11-26; просмотров: 445 | Нарушение авторских прав