Читайте также:
|
Сабақтың мақсаты – Аль-Хилал банкінің және Исламдық Даму банктерінің Қазақстанда алғашқы құрылу мен қаржыландыру және инвестиция тартылған елдердің салым көлемдері
Дәріс сұрақтары:
1.Батыстық және исламдық бақылау ұйымдарының ерекшеліктері
2. Ислам үлгідегі бухгалтерлік есептің негізгі ерекшеліктері
Негізгі (түйінді)түсініктер -Фетх ислам академиясы, динар, закят.
Қазіргі заманғы әлемде исламның қалыптасу нәтижесі мүсылмандық үлтаралық үйымдармен қажетті үлтаралық нормативтік қүқықтық актілер қабылдау жолымен ислам экономикасының мемлекеттікдеңгейде де, халықаралықдеңгейде дежеке ел ретінде негізгі нормаларын енгізу мүмкіндігі мен әзірлеуболып табылады.
Мүсылман зерттеушілері «ислам қоғамы өзінің әлеуметтік қарым қатынасын, өзінің экономикалық қызметін және бухгалтерлік есебін шариғат негізінде қүру керек» деп санайды. Жалпыны ескеру керек, әсіресе, шариғаттың экономикалық мақсаты экономика мен бухгалтерлік есеппен байланысты белгілі уағыздарды қарастыру.
Ислам экономикасы мүсылман қоғамынының негізіне берік. Оған Құран мен суннада бар жалпыисламдық моральді этикалық нормалар мен тікелей нүсқаулар эсер етеді. Дэл діни өнеге деректі экономикалық нормалармен бірге ислам экономикасының базисі болып табылады және оның имманентті жорамалдар қатарын анықтайды.Қүран мұсылмандарға заңды қүжат болғандықтан, экономикалық даму мен есеп жүйесінің маңызды мэнмэтінінде бухгалтерлік есептің үйымдастырушы әдістік негізіңқұратын экономика мен қүқықтың өзара байланысы сөзсіз. Бүл діни кітапта мораль қағидалар кодексі, заңды мазмүны бар көптеген сүрелер бар, олар бухгалтерліе есеп пен экономикалық қатынастарды реттейтін формаларда көрініс табады. Күранның барлық нормаларын қолдану аясына қарай жіктеуге болды, қүқық саласының ерекше дамуына жағдай жасалды.
Осылайша, мүсылмандардың қоғамдық өмірінің барлыү саласына исламның жаьанды жэне әмбебап бағыты айқындалады. Дәл 1990 жылдың ортасынан бастап исламдық елдер белсенді түрде өздерінің элеуметтік экономикалық дамуының доктринасын әзірледі, көп жерінде жорамалға және индустриалды дамыған Батыс елдердіңнарықтық шаруашылықтың түжырымдамаларының қүндылығымен сэйкес келмеді.
Ислам қаржы мекемесінің кеңесі (ІҒ8В)2002 жылы құрылғанхалықаралық
деңгейдегібірінші мойындалған орган.Ол Малайзияда жэне
макроэкономиканың сұрақтарын карастырады. Бұл халықаралық ұйымдармен мекемесңндетөраға болды жэне елдердегі қатар орталық банк жоғарғы лауазымдағы адаммен жэне Ислам даму банкісі, халықаралық валютақордың (МВФ) қолдауының жанында тұрды жэне бухгалтерлік есепұйымы жэне ислам қаржы институттарында аудитке бастама болуы. ІҒ8ВӨз құзыреті шеңберіндебейімделеді немесе жаңа банктік құралдар өндейді жэне қаржылық есептіліктің стандарттары, ислам банктері өз қосатын ислам қаржы институттарында негізге алатын тиісті шариғаттар.ислам сақтандыру компанияларын лайыктайды.
Сонымен бірге халықаралық ұйымдаржәне қауымдастықтан баска, бұл жэне эр түрлі халықаралық органдардыңрегламентін белгілейтін қаулылар бар.(мысалы: ислам академиясыныңФетх қаулысы-постановления).Фетх ислам академиясы -ислам академиясы құрғанислам елдеріндегі ұйым. Фетх исламакадемиясы өмірдің барлық салалары бойынша ережені шыгарады,тек қаржы сұрактарына емес,дәрігерлік, инновация, клондау, генетика, жасанды ұрықтандырудың сұрақтары, саяси, қаржы, ортақ коммерциялық сұрақтар жэне т.б жауапхбереді.
Олар стандарттардан ерекшеленген тиістіқаулылардышығарады, жэне стандарттың бір нақты саласында шоғырландырады.Стандарттаөнімнің сэйкес келуі керек болған талаптар айқын нақты байқалады.
Ислам қаржы институттары(ААОІҒІ)үшін бухесепжэне аудит ұйымы "Шариғаттың стандарттары 2010"жэне "бухгалтерлік есеп қалыптар, аудит және корпоративтік басқару 2010" аталған екі баяндамаларда өз стандарттарынжариялады.
"Шариғаттың стандарттары 2010"да қаржы операцияларындағы (анықталмағандық) гарар, арбитражға, вакф(қайырымдылық қоры) иджара (лизинг) закят (қайыр)шартты міндеттемелер, несие заемдары, онлайн қаржы операцияларына арналған, тұжырымдап келгенде 45 стандарттар жэнетабысты бөлуге, сонымен бірге ислам қайта қауіпсіздендіруіне жағдайлар қосылады. "Бухгалтерлікесеп, аудит жэне корпоративтік басқару 2010 қалыптары"бухгалтерлік есептің облысы, аудит, эдеп қамтитын жэне басқару ислам қаржы мекемелері үшін тұжырымдап келгенде 75 стандарттарда болады.Негізгі ислам стандарттарын айтамыз.
2. Ислам қаржыландыру индустриясы соңғы жылдардың ішінде бірнеше мәрте алға секірістер жасады. 60-жылдардағы ауылдық ұжымдық кассалардан ол XXI ғасырдың басында миллиардтаған мәмілелерге өтті. Бұл сектордың сэттілігі тек қана жағымды этикалық бояуға (этикалық аспектілер ислам қаржысы саласында өте маңызды болып табылады) ие емес, сонымен бірге экономикалық қызметтегі ынтымақтастық қағидасына негізделген. Егер ' эдеттегі несиелік жүйеде несие мен пайыз сөзсіз қайтаруға жататындықтан, банк тікелей клиент жобасының сәттілігіне немесе сэтсіздігіне қызықпаса, исламдық экономика моделі «несие беруші» және капиталды алушы әріптестер болып табылатындығын көздейді. Сонымен қатар, ислам қүқығы бэс мәмілелерге тыйым салады, сондықтан ислам банктері мен қорлары көптеген туынды қүралдар нарығына, әлемдік қаржылық дағдарыстан ең көп зардап шеккен СБО/СВО (соііаіегі^есі сІеЫ/ЪопсІ оЫІ£аііоп5) қосып алғанда, акша салмады. [21]
Бұл қағидалар әріптес-банктің эр түрлі жобаларда қатысуына консёрвативтік көзқарас болып табылады және Ъның кэдімгі секторға көбірек тартылуын білдіреді. Осы жайт ислам банктеріне дағдарыс кезінде төзімді болуына көмектеседі.
Ислам қаржылық қүралдарының ортақ нарығы эр түрлі бағалауларға сәйкес триллионнан бір жарым триллионға дейін өсуге үрдіс алған. Бүл нарықтың негізі ретінде қүралдарды тарту кезеңінде де, орналастыру кезеңінде де үлестік қатысу түрлері (мушарак/мудараб) болып табылады. Сонымен қатар клиенттердің сүрауы бойынша қайта сату шартымен(мурабаха) банктердің активтерді сатып алу бойыншализингпен үқсас келетін операциялары танымал болып келеді. Бағалы қағаздар нарығы (сукук) да дамуда.
Соңғы уақытта бухгалтерлік есептің исламдық үлгісінің ерекшелігі туралы айтуда. Ол халықаралық аренада элі де жеткілікті таныстырылмаған. Ислам үлгісі діни идеялардың эсерімен дамуда, міне осылай бухгалтерлік есептің исламдық моделін көбіне сипаттайды. Бухгалтерлік есептің исламдык үлгісіне Шариғат (мүсылмандық қүқық) эсер етеді. Яғни исламдық экономиканың негізгі қағидаларымен танысу қажет. Есептің мақсаты - пайдаланушыларға ұйымның қызметі Шариғат шеңберінде жүзеге асуына кепіл беру. Ислам кұкығына негізделген бухгалтерлік есеп стандарттарын әзірлеумен айналысатын үйым ААОІҒІ (Ислам қаржылық институттарындағы бухгалтерлік ссеп пен аудит бойынша ¥йым) болып табылады.
Исламдық мектептердің ішіндегі үстанымдардың айырмашылығы, исламдық қаржыландыру қүралдарының жаңашылдығы ислам қаржысы саласының қүқықтық анықталмағындығы туралы сөз қозғауға түрткі болады.
Бір сэтте көптеген мамансымақтардың пайда болуы белең алуда, олар шариғат түрғысынан алғанда қисынсыз жэне орнысыз қүрылымдар мен конструкциялар қүруды бастауда.
Мүндай жағдайда ААОІҒІ ¥йымының мэмілелердің унификацияланған стандарттарын әзірлеу бойынша күш салуларын атап өтуге болады. Олар, бір жағынан, қолданылатын стандарттар туралы білімді таратудың қүралы болып табылады, ал екінші жағынан, мәмілелерді унификациялау қүралы болып табылады. [22]
ААОІҒІ мэмілелерінің стандарттары міндетті болып табылмайды. Дегенмен жақсы эзірленгендікке байланысты олар транзакциялардың тараптарыменжиі қолданылады.Оларэлі де эзірленуде, жаңаруда жэне көптеген мэмілелер қатары бойынша толықтырылп жатыр.
ААОІҒІ стандарттары араб жэне ағылшын тілдерінде болған. Қазіргі таңда олар біртіндеп орыс тіліне аударылып жатыр, орыс тілі француз тілімен бірдей олар жария етілетін үшінші тіл болып табылады.
Бухгалтерлік есептің негізгі ережелері:
Бухгалтерлік есептіңнегізгіжағдайлары:
I.Пайдаланушылар-мемлекет,басқарушылар, қоғам. Қаржылық есеп берілу
танымды жэне қогамныңқажеттіліктеріне сэйкес келуі тиіс.Коммерциялықсыр
болмайды. х
2.Дүние-мүлік жэне міндеттемелер ағымдық қүнменбағаланады.
З.Ақшаның мезгілдік қүны болмайды.(ескерусіз келешеккездіңтабысы)
4.Пайдаланушыларушін улкен мүдде пайда мен шығынның есебі емес, бухгалтерлік баланстың үсынылуы.
5.Тіркелмегенпайыздық үтыс тігу(ЯіЬа)
б.Бухгалтерлік этика -профессионалдықпікірде емес, діннің негізі ретінде саналады.
7.Бизнес пен адамдық заң бөлінбейді
8. Пайдақоғам қатысушыларыменулестіріледі, жанакірістер (дивидендов) жок.
9.Исламдықзаңжалған жаранамаларды жариялауғажәне азарттық ойындар менқүрандатыйым салынғанөнімдерді(свинина, алкоголь)сатуғатыйым салады.
Ю.Сапалық есептік кезеңде,әдетте грегориандық календарлық жыл орнына Айлы жыл(Хиджра) пайдаланылады.
II • Қоғамдық өнімді эділ үлестіру мақсатында жиындаржәне
[ салыҚтарескерілген, сонымен бірге төлеуі иелері қарастыруға қалдырылған I салықтар
Исламдық үлгідегі бухгалтерлік есептің жалпы міндеттері. Ислам
I каржысының ортақнараықтағы бағасы триллион долларданбір жарым
риллионғадейін түрақты үрдіспенөседі. Іскерліктүрге қатысуына қарай қүрал-
I а дықтарды тарату кезеңі (мушарака/мудараба)нарықтың орналастыру
I еҢініңнегізі болып табылады.Лизингтік операциясыбойынша банк
втерщ сатып алудағыклиенттердіңөтінішіменкелесісатудағы (мурабаха.)
Бағалы қағаздар нарығы (сукук) өсіп келе жатыр.Соңғы кезеңде исламдық улгідегі бухгалтерлік есептің өзгешеліктері туралы айтылып жатыр.Ол халықаралық деңгейде қаржылық есеп беруі жеткіліксіз көрсетілген.Исламдық жүйедегібухгалтерлікесепкеШариат (мусылмандық құқық)улкеныкпалын тигізеді.
Ислам есептеуі қазіргі ислам қаржы институттары талап еткен, тек XX екіншіжартысында туды, соның ішінде ережеге сэйкес мусульмандықемесшариғаттың қағидаттарыменәр түрлі елдерде жұмыс істейді.сонғыжылдары исламдық банктік тәжірибенің біртіндеп даму ерекшелігі мен қаржы институттарының дэстүрлі түрде үсыныстарын пайдаланып және банктік жаңаөнімдерді эзірлеу, ислам банк секторысын бірігіп жалғастыруыменисламдық ақша нарығының жаңа саласының белсенді енеді.
Қазір таңдабатыс компаниялары мен, батыс елдерінің тұрғындары ислам банктерінің баламалы қаржыландыру көздеріне көмекке жүгінеді.
Қазіргі ислам қаржылық нарығындағы өткізілгендиссертациялык жүмыстың білімдікдамуын талдауынанықтады, және қазіргі таза ислам қаржылық нарығын даму ислам банктерінің қажеттілігі қанағаттандыруы керек болатын есептеудің арнаулы жүйе бухгалтерлікжасаудың қажеттілігінежэне ерекше қаржы технология пайдаланатын сақтандыру компаниялары себепші болды.[23]
Жүмыста үлттық бухгалтерлік әзірлеудің қажеттігінжэне жүзеге асатындай пайда болатын экономикалық қатынас шағылатын аудиторлық стандарттар көрсетілген.
Стандартизацияның жоқтығы ислам экономикалық жүйесін өсудің басты бөгеуілінжэне басқаруды ақпаратпен қамтамасыз етудің қалыптастыруы болып көрінеді.
Кешен қүранмен бекітілген жэне үйғарымдардың сүндетімен реттейтін мүсылман мемлекетті сала нақты нормдар соның ішінде экономикалық болып шығып түрады.
Ислам экономикасы мүсылман қоғамды кездемеге бөлінбейтін және ондазор эсер ортақ ислам адамгершілікті-эдеп сиякты эсер болады. Тап нақты экономикалық үйғарымдарымен діни мораль бірге ислам экономикасының базисы болады жэне имманент постулаттары оның қатарын анықтайды. Исламшаруашылықжүйесінд^үшнегізгіқағидаттарДы ерекшелейді:
-ерекше салықжүйесі (қосаалғанда закат)
- меншіктщ мұрагер,болуьщъщ ерекше тәртібі;
- өсім алушылықтіщ (ростовщичества)тыйымы (риба тыйым салу) Дегенмен ислам есептік үлгісін конституируют мүсылман экономиканың
ерекшеліктері талдау үшін сол міндеттері қойылады:
-эріптестіктің қағидатынын негізде мәміле қатысушылардың арасындағы Қарым-қатынастардың қүрылысы эртүрлі(мушарака)
-қайырымдылық(садақа және аукаф);
- бизнестің тыйым салынған түрлері(харам).
Бақылау сұрақтары:
1.Батыстық және исламдық бақылау ұйымдарының ерекшеліктері
2. Ислам үлгідегі бухгалтерлік есептің негізгі ерекшеліктері
ӘДЕБИЕТТЕР: Негізгі: 1,2,3,4; Қосымша: 1,2,3,4,5.
Тақырып. Заңды тұлғалардың жарғылық капиталдарына қатысу арқылы немесе серіктестік талаптарында өндірістік және сауда қызметін қаржыландыруды бухгалтерлік есепке алу
Сабақтың мақсаты – Заңды тұлғалардың жарғылық капиталдарына қатысу арқылы немесе серіктестік талаптарында өндірістік және сауда қызметін қаржыландыруды бухгалтерлік есепке алуды үйрену.
Дәріс сұрақтары:
1. Инвестициялық депозит туралы шарт бойынша қабылданған ақша есебі
2. инвестициялық қызметті жүзеге асырған және мүлікті кейіннен лизингке (жалға) беру үшін сатып алғандар есебі
3. Инвестициялық депозит туралы шарт бойынша қабылданған ақшаның бір бөлігін клиент алған кездегі бухгалтерлік жазбалар
Негізгі (түйінді)түсініктер – инвестиция, депозит, келісім шарт, заңды тұлға, жеке тұлға.
1. Инвестициялық депозит туралы шарт бойынша қабылданған
және заңды тұлғалардың жарғылық капиталдарына қатысу арқылы
және/немесе серіктестік талаптарымен өндірістік және сауда
қызметін қаржыландыру бойынша операцияларға орналастырылған
ақшаны есепке алу
Инвестициялық депозит туралы шарт бойынша қабылданған ақша есебінен заңды тұлғалардың жарғылық капиталдарына қатысу арқылы және/немесе әріптестік талаптарымен өндірістік және сауда қызметін қаржыландыруды жүзеге асырған кезде, мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт 7805 "Акциялар (қатысу үлестері)"
Кт 7801 "Ақша".
Исламдық банк қатысатын әріптестік туралы шарттың не жай серіктестік шартының мерзімі ішінде кіріс (дивидендтер) алған кезде, мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
Дт 7801 "Ақша"
Кт 7864 "Дивидендтер".
Заңды тұлғалардың жарғылық капиталдарындағы және/немесе әріптестік талаптарындағы қатысу үлесін сатқан кезде, мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт 7801 "Ақша",
7883 "Активтерді сатып алу-сатудан болған шығыстар"
Кт 7805 "Акциялар (қатысу үлестері)",
7863 "Активтерді сатып алу-сатудан болған кірістер".
Инвестициялық депозит туралы шарт бойынша қабылданған
және лизинг (жалдау) талаптарындағы инвестициялық қызметке
орналастырылған ақшаны есепке алу. Инвестициялық депозит туралы шарт бойынша қабылданған ақша есебінен лизинг (жалдау) талаптарындағы инвестициялық қызметті жүзеге асырған және мүлікті кейіннен лизингке (жалға) беру үшін сатып алған кезде, мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт 7809 "Үйлер, машиналар, жабдық, көлік және басқа
құралдар",
7808 "Қорлар"
Кт 7801 "Ақша".
29. Мүлікті кейіннен лизингке (жалға) берген кезде, мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт 7811 "Лизингке (жалға) берілген негізгі құрал-жабдықтар"
Кт 7809 "Үйлер, машиналар, жабдық, көлік және басқа
құралдар",
7808 "Қорлар".
Инвестициялық депозит туралы шарт бойынша қабылданған ақшаға сатып алынған және жалға (операциялық жалдау) берілген негізгі құрал-жабдықтарды амортизациялаған кезде, мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт 7888 "Негізгі құрал-жабдықтар бойынша амортизациялық
аударымдар"
Кт 7811 "Лизингке (жалға) берілген негізгі
құрал-жабдықтар".
Инвестициялық депозит туралы шарт бойынша қабылданған ақшаға сатып алынған және лизингке (жалға) берілген мүліктің лизингі (жалдау) шарты бойынша төлемдер есептеген кезде, мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) операциялық жалдау шарттары бойынша:
Дт 7820 "Басқа да талаптар"
Кт 7869 "Лизинг (жалдау) төлемдері түріндегі кірістер";
2) қаржылық жалдау шарттары бойынша:
Дт 7811 "Лизингке (жалға) берілген негізгі құрал-жабдықтар"
Кт 7869 "Лизинг (жалдау) төлемдері түріндегі кірістер".
Инвестициялық депозит туралы шарт бойынша қабылданған ақшаға сатып алынған және лизингке (жалға) берілген мүліктің лизингі (жалдау) шарты бойынша төлемдерді алған кезде, мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) операциялық жалдау шарттар бойынша:
Дт 7801 "Ақша"
Кт 7820 "Басқа да талаптар";
2) қаржылық жалдау шарттары бойынша:
Дт 7801 "Ақша"
Кт 7811 "Лизингке (жалға) берілген негізгі
құрал-жабдықтар".
33. Мүлікті жалдаушыға немесе басқа тұлғаға сатқан кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт 7801 "Ақша",
7883 "Активтерді сатып алу-сатудан болған шығыстар"
Кт 7808 "Қорлар",
7809 "Үйлер, машиналар, жабдық, көлік және басқа
құралдар",
7863 "Активтерді сатып алу-сатудан болған кірістер".
3. Инвестициялық депозит туралы шарт бойынша
қабылданған ақшаны пайдалану нәтижелерін есепке алу
Инвестициялық депозит туралы шарт бойынша қабылданған ақшаның бір бөлігін клиент алған кезде, мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) баланстық шоттарда:
Дт 2245 "Инвестициялық депозиттер"
Кт 1001 "Кассадағы қолма-қол ақша",
1051 "Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі
корреспонденттік шот",
1052 "Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар";
2) баланстан тыс шоттарда:
Дт 7881 "Клиенттің ақшасын алу"
Кт 7801 "Ақша",
7802 "Тазартылған қымбат металдар",
7803 "Басқа банктердегі салымдар",
7804 "Исламдық бағалы қағаздар",
7805 "Акциялар (қатысу үлестері)",
7806 "Сауда қызметін қаржыландыру операциялары бойынша
талаптар",
7807 "Сыйақы",
7808 "Қорлар",
7809 "Үйлер, машиналар, жабдық, көлік және басқа
құралдар",
7810 "Салынып (орнатылып) жатқан негізгі
құрал-жабдықтар,
7811 "Лизингке (жалға) берілген негізгі
құрал-жабдықтар".
Банктің есеп саясатында көзделген кезеңділікпен немесе есептік кезең аяғында инвестициялық депозит туралы шарт бойынша қабылданған ақшаны пайдалану нәтижелерін анықтаған кезде, мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) клиенттердің инвестициялық депозит туралы шарт бойынша қабылданған ақшасымен операциялар бойынша есептелген кірістер сомасына:
Дт 7861 "Клиенттен ақшаның түсуі",
7862 "Сыйақы түріндегі кірістер",
7863 "Активтерді сатып алу-сатудан болған кірістер",
7864 "Дивидендтер",
7865 "Бағамдық айырма бойынша іске асырылған кірістер",
7866 "Активтерді әділ құны бойынша қайта бағалаудан
болған іске асырылған кірістер",
7867 "Бағамдық айырма бойынша іске асырылмаған
кірістер",
7868 "Активтерді әділ құны бойынша қайта бағалаудан
болған іске асырылмаған кірістер",
7869 "Лизинг (жалдау) төлемдері түріндегі кірістер",
7870 "Сауда қызметін қаржыландыру операциялары бойынша
кірістер",
7871 "Басқа да кірістер"
Кт 7851 "Капитал";
2) клиенттердің инвестициялық депозит туралы шарт бойынша қабылданған ақшасымен операциялар бойынша есептелген шығыстар сомасына:
Дт 7851 "Капитал"
Кт 7881 "Клиенттің ақшасын алу",
7882 "Комиссиялық сыйақы төлеу бойынша шығыстар",
7883 "Активтерді сатып алу-сатудан болған шығыстар",
7884 "Бағамдық айырма бойынша іске асырылған шығыстар",
7885 "Активтерді әділ құны бойынша қайта бағалаудан
болған іске асырылған шығыстар",
7886 "Бағамдық айырма бойынша іске асырылмаған
шығыстар",
7887 "Активтерді әділ құны бойынша қайта бағалаудан
болған іске асырылмаған шығыстар",
7888 "Негізгі құрал-жабдықтар бойынша амортизациялық
аударымдар",
7889 "Активтердің құнсыздануынан болған зияндар",
7890 "Басқа да шығыстар".
Инвестициялық депозит туралы шарт бойынша қабылданған ақшаны пайдаланудан шарт мерзімі ішінде кірістер түскен кезде, мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт 1001 "Кассадағы қолма-қол ақша",
1051 "Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі
корреспонденттік шот",
1052 "Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар"
Кт 2794 "Болашақ кезеңдер кірістері".
Клиентке кіріс төлеген және банк инвестициялық депозит бойынша өзіне тиесілі сыйақыны алған кезде, оның ішінде егер шартта шарт мерзімі аяқталғанға дейін кірістер төлеу көзделген жағдайда, мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт 2794 "Болашақ кезеңдер кірістері" (бөлінетін нәтиже
сомасына)
Кт 2245 "Инвестициялық депозиттер" (клиент кірісінің
сомасына),
4618 "Инвестициялық депозиттермен операциялар бойынша
қызметтер үшін кірістер" (банк сыйақысының
сомасына).
Клиенттің ақшасы инвестициялық депозит туралы шарт бойынша ақшаны пайдалану нәтижесінде келтірілген зиян сомасына азайған кезде, мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) егер клиент бұрын кіріс алған жағдайда:
Дт 2245 "Инвестициялық депозиттер"
Кт 2794 "Болашақ кезеңдер кірістері";
2) егер клиентке ақшаны пайдаланудан кіріс бұрын төленбесе, бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылмайды.
Инвестициялық депозит туралы шарт бойынша қабылданған ақша салынған активтер құнының азаюына байланысты зияндар банктің кінәсынан туындаған жағдайда, клиентке зияндарды өтеу бойынша мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт 5921 "Банк қызметінен басқа да шығыстар"
Кт 2245 "Инвестициялық депозиттер".
Инвестициялық депозит туралы шарттың қолдану мерзімі аяқталған және клиентке ақша қайтарылған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) баланстан тыс шоттарда:
клиенттердің инвестициялық депозит туралы шарт бойынша қабылданған ақшасымен операциялар бойынша есептелген кірістер сомасына:
Дт 7861 "Клиенттен ақшаның түсуі",
7862 "Сыйақы түріндегі кірістер",
7863 "Активтерді сатып алу-сатудан болған кірістер",
7864 "Дивидендтер",
7865 "Бағамдық айырма бойынша іске асырылған кірістер",
7866 "Активтерді әділ құны бойынша қайта бағалаудан
болған іске асырылған кірістер",
7867 "Бағамдық айырма бойынша іске асырылмаған
кірістер",
7868 "Активтерді әділ құны бойынша қайта бағалаудан
болған іске асырылмаған кірістер",
7869 "Лизинг (жалдау) төлемдері түріндегі кірістер",
7870 "Сауда қызметін қаржыландыру операциялары бойынша
кірістер",
7871 "Басқа да кірістер"
Кт 7851 "Капитал";
клиенттердің инвестициялық депозит туралы шарт бойынша қабылданған ақшасымен операциялар бойынша есептелген шығыстар сомасына:
Дт 7851 "Капитал"
Кт 7882 "Комиссиялық сыйақы төлеу бойынша шығыстар",
7883 "Активтерді сатып алу-сатудан болған шығыстар",
7884 "Бағамдық айырма бойынша іске асырылған шығыстар",
7885 "Активтерді әділ құны бойынша қайта бағалаудан
болған іске асырылған шығыстар",
7886 "Бағамдық айырма бойынша іске асырылмаған
шығыстар",
7887 "Активтерді әділ құны бойынша қайта бағалаудан
болған іске асырылмаған шығыстар",
7888 "Негізгі құрал-жабдықтар бойынша амортизациялық
аударымдар",
7889 "Активтердің құнсыздануынан болған зияндар",
7890 "Басқа да шығыстар";
инвестициялық депозит туралы шарт бойынша активтердің шоттары бойынша қалдықтар сомасына:
Дт 7881 "Клиенттің активтерін алу"
Кт 7801 "Ақша",
7802 "Тазартылған қымбат металдар",
7803 "Басқа банктердегі салымдар",
7804 "Исламдық бағалы қағаздар",
7805 "Акциялар (қатысу үлестері)",
7806 "Сауда қызметін қаржыландыру операциялары бойынша
талаптар",
7807 "Сыйақы",
7808 "Қорлар",
7809 "Үйлер, машиналар, жабдық, көлік және басқа
құралдар",
7810 "Салынып (орнатылып) жатқан негізгі
құрал-жабдықтар,
7811 "Лизингке (жалға) берілген негізгі
құрал-жабдықтар",
7820 "Басқа да талаптар";
клиент міндеттемелерінің шоттары бойынша қалдықтар
сомасына:
Дт 7831 "Төленетін шоттар",
7832 "Болашақ кезеңдердің кірістері",
7833 "Басқа да міндеттемелер"
Кт 7881 "Клиенттің активтерін алу";
капитал шоты бойынша қалдықтар сомасына:
Дт 7851 "Капитал"
Кт 7881 "Клиенттің активтерін алу";
2) баланстық шоттарда:
Дт 2245 "Инвестициялық депозиттер"
Кт 1001 "Кассадағы қолма-қол ақша",
1051 "Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі
корреспонденттік шот",
1052 "Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар".
Бақылау сұрақтары:
1. Инвестициялық депозит туралы шарт бойынша қабылданған ақша есебі
2. инвестициялық қызметті жүзеге асырған және мүлікті кейіннен лизингке (жалға) беру үшін сатып алғандар есебі
3. Инвестициялық депозит туралы шарт бойынша қабылданған ақшаның бір бөлігін клиент алған кездегі бухгалтерлік жазбалар
ӘДЕБИЕТТЕР: Негізгі: 1,2,3,4; Қосымша: 1,2,3,4,5.
Дата добавления: 2015-11-26; просмотров: 75 | Нарушение авторских прав