Эчтәлек

Наҗия Гыймадиева

Имтиханнар өчен сочинениеләр

Казан “Яңалиф” нәшрият йорты

ББК 81.2 Тат-9

Г 92

Гыймадиева Н.С. − Россиянең халык мәгарифе отличнигы, Татарстанның атказанган югары категорияле укытучысы

Мөхәррире Рузилә Галләмова

Бизәлеш рәссамы Людмила Гаврильчук

Китап «Экс-Пресс» полиграфия-нәшрият үзәге белән берлектә нәшер ителә

Г 92

Гыймадиева Н.С.

Имтиханнар өчен сочинениеләр. − Казан: Яңалиф, 2003. − 136 б.

ISBN 5-94352-009-0

Гимадиева Назия Саляховна

Экзаменационные сочинения (на татарском языке)

Җыентык урта мәктәпләрнең чыгарылыш сыйныфында укучыларга әдәбияттан имтиханнарга өзсрләнү өчен ярдәмлек буларак тәкъдим ителә. Ярдәмлектә урта мәктәп курсы буенча Татарстан Мәгариф министрлыгы тарафыннан расланган ("Мәгариф” журналы, №4, 2002) темаларның бер өлеше чагылыш таба. Сочинениеләрнең төрле узенчәлекләре исәпкә алынып бирелә. Эшне җиңеләйтү максатыннан............................ темалар әдәби әсәрнең язылу чорына карап урнаштырыла. IV бүлектә бүгенге көндә актив кулланылышта йөртелгән сочинение төрләре дә тәкьдим ителә. Сочинение язу өчен кайбер киңәшләр һәм орфографиянең кыен очракларына караган кагыйдәләр укучыга язма эшне уңышлы башкарып чыгарырга ярдәм итәр.

Әлеге хезмәт − мәктәп, педучилище укучылары һәм абитуриентлар өчен дә ярдәмлек.

© “Яңалиф” нәшрият йорты, 2003

© "Экс-Пресс" полиграфия-нәшрият үзәге, 2003

Эчтәлек

СОЧИНЕНИЕ ЯЗУЧЫГА КАЙБЕР КИҢӘШ ҺӘМ ТАЛӘПЛӘР. 5

I бүлек. Борынгы һәм урта гасыр әдәбияты буенча язма эшләр. 8

Кол Галинең "Кыйссаи Йосыф" поэмасы − дөнья классик әдәбиятының
кыйммәтле хәзинәсе. 8

Кол Галинең "Кыйссаи Йосыф" поэмасында мәхәббәткә тугрылык идеалы
буларак Зөләйха образы.. 9

Борынгы әдәбиятта матурлык темасы.. 11

Мөхмүд Болгариның "Нәһҗел-фәрадис" әсәрендә күтәрелгән мәсьәләләр. 13

Алтын Урда чоры − татар әдәбиятының Яңарыш чоры.. 14

Татар әдәбиятында дастан жанры.. 16

Мәүла Колый "хикмәтләре", аларның үзенчәлеге. 17

Г. Кандалый − мәхәббәт җырчысы.. 18

Мөхәммәдьяр поэмаларында лирик герой кичерешләренең чагылышы.. 20

II бүлек. XIX йөз һәм XX йөз башы (1917 елга кадәр) әдәбияты буенча язма эшләр. 22

К. Насыйри үз халкының һәм үз чорының улы булган. Н.К. Дмитриев. 22

К. Насыйриның фольклор өлкәсендәге эшчәнлеге. 23

3. Һадиның "Җиһанша хәзрәт" повестенда кешенең рухи азатлыгы мәсьәләсе. 24

З. Бигиевнең "Меңнәр яки гүзәл кыз Хәдичә" романында Муса образы.. 26

Риза Фәхретдинов иҗатында гомумкешелек кыйммәтләренең чагылышы.. 27

Акмулла − чичән шагыйрь. 28

Г. Исхакый әсәрләрендә милләтебезгә янаган куркынычларның сурәтләнүе
("Ике йөз елдан соң инкыйраз" һәм "Зөләйха" әсәрләре буенча) 31

Гаяз Исхакый һәм милләт язмышы.. 32

Г. Исхакыйның "Ул әле өйләнмәгән иде" әсәрендә гаилә, никах һәм мәхәббәт мәсьәләсе. 34

Ф. Әмирхан − хикәя жанрына нигез салучы олпат язучы.. 35

М. Гафури поэзиясенең "чорның күзе һәм колагы"на әверелүе. 37

Г. Камал − тәнкыйди иҗат методының күренекле вәкиле. 39

Рус белән тормыш кичердек сайрашып... (Г. Тукай) 40

III бүлек. XX йөз (1917 елдан соң) әдәбияты буенча язма эшләр. 42

Татар әдәбиятында поэма жанры.. 42

Киләчәге бар милләт без, Шәхесләргә бай милләт без. Г. Саттар-Мулилле. 44

Киң даланың ирек сөюче кызы (Г. Ибраһимовның "Казакъ кызы" романы буенча) 45

Сез... "кабызган утлар сүнмәс алар, Сүнмәс алар хәтәр җилләрдә..." К. Тинчурин (К. Тинчуринның "Сүнгән йолдызлар" драмасы буенча) 47

Салих Сәйдәшев − милли музыкага нигез салучы.. 48

Без сугышта юлбарыстан көчлебез. Г. Тукай. 49

Үлемнәре белән үлемсезлек яулап ала безнең шагыйрьләр. Р. Фәйзуллин. 50

Туган телем − иркә гөлем.. 52

И. Газиның "Онытылмас еллар" трилогиясенә рецензия. 53

Табигать һәм кеше. 55

М. Әмирнең "Агыйдел" повестена рецензия. 57

М. Мәһдиев − җанлы характерлар тудыру остасы.. 58

Ә. Еникинең "Әйтелмәгән васыять" әсәрендә аналар һәм балалар проблемасының
бирелеше. 60

Колыма хикәяләре − И. Салаховның җан авазы.. 62

Ф. Латыйфиның "Хыянәт" романына рецензия. 64

Хәзерге татар поэзиясендә хатын-кыз шагыйрәләребезнең авазы.. 65

Җир йөзе шундый киң, күңелле һәм якты. М. Җәлил. 67

IV бүлек. Миниатюр сочинение үрнәкләре. 69

Сочинение-реклама. Ф. Яруллинның "Яралы язмышлар" китабы.. 69

Сочинение-реклама. "Татар халык әкиятләре" китабы.. 69

Сочинение-чыгыш. Язучыга һәйкәл (Ф. Әмирханга һәйкәл кую вакытында
сөйләнгән нотык) 69

Сочинение-экскурсия. Болгар номерларында Г. Тукай музей-бүлмәсе ачылу уңаеннан үткәрелгән экскурсия вакытында сөйләнгән чыгыш.. 70

ОРФОГРАФИЯНЕҢ КАЙБЕР КЫЕН ОЧРАКЛАРЫ... 71

Дата добавления: 2015-10-30