Сәкен Сейфуллин

(1894-1938)

С.Сейфуллин — қазақ совет әдебиетінің негізін салушы. Сәкеннің 20-жылдардағы әдеби күштерді ұйымдастырып, оларды советтік жолға бағыттаудағы еңбегі. Жаңа әдебиет үшін күресі. Қазақ поэзиясын революциялық күрес идеясы-мен байытуы. Қазақ совет әдебиетінің қалыптасуы мен жанр-ларының дамуына қосқан үлесі. Ақынның алғашқы өлеңдері («Жазғы түнде», «Туған ел», «Сағыну», «Нұра», «Кім басшы», «Жайлауда», т. б.). «Асау тұлпар» атты өлеңдер жинағы (1922). Әлеуметтік мәселелерді жырлап, ескі дүниені қирата талқандап, жаңа ңоғам құруға үндеуі. Ақындығын танытуы.

Сәкеннің драмалық шығармалары («Бақыт жолына», 1917). («Қызыл сұңқарлар», 1920). Пьесалардың қазақ драматургия-сының дамуына тигізген әсері. Оларда қазақ даласындағы революциялың күрестің қиын жолдары мен жеңіс салтанаты-ның суреттелу жолдары. Жетістіктері мен кемшіліктері.

Сәкен поэзиясының тақырып жағынан да, жанрдкөркемдік форма жағынан да байлығы. Революцияның қазақ даласына әкелген жаңалығын, советтік өмір шындығын суреттеуі. («Жел кайықта», «Жұмыскерге», «Ңара айғыр», «Біздің тұрмыс экс­пресс», «Қызыл жұлдыз», «Біздің Сәуле»). Жан сырларын баяндайтын лирикалық өлеңдері («Сағындым», «Тау ішінде», «Түлпарым», «Шәит болған досыма», «Сыр сандық», «Ақсақ киік», т. б.), еңбек адамдарының образын жасауы («Маржан», «Бүлшық ет», «Тоқу фабригінде», т. б.).

Сәкен поэзиясындағы Ленин бейнесі. Ленин қайтыс болған күндері жазған «Қайғылы хабар», «Қаралы күн», «Қызыл жұл-дыз») өлеңдерінде лениндік партияның сара жолының әділ-дігі, беріктігі мадақтала жырлануы.

Ақынның поэмалары. Әршіл романтика сарыны («Совет-стан», «Аққудың айрылуы»). Акынның қазақ поэзиясына жаңа ырғак, соны ұйқастар әкелуі. «Соцйалистан», (1934), «Көкше-тау» (1929), «Қызыл ат», «Советстан» поэмаларының тақырып байлығымен қатар идеялық және көркемдік деңгейінің жо-ғарылығы, ақынның новаторлығы. Аңын поэмаларына негіз болған өмірлік материалдар. Аңынның халық аңызы желіле-ріне негіздеп жазған шығармалары, олардың жанрлық стиль-дік беті.

Жазушының прозалық шығармалары. «Тар жол, тайғақ кешу» атты мемуарлық романы (1927). Онда Қазаңстан даласындағы революция жеңісі жолында қатаң да қажырлы күрестің кеңінен баяндалуы. Шығарманың тарихи маңызы, жанрлық, көркемдік-идеялық ерекшеліктері. «Айша» атты повесть, әңгімелер жинағы. «Біздің тұрмыс», «Дауыл алдында», «Жемістер» атты повесть, романдары. «Жер қазғандар» повесінің тақырыбы мен проблематикасы, көркемдік ерекшеліктері. Сәкеннің 30 жылдары поэзиядан прозаға ауыса бастауы.

Сәкеннің қазақ әдебиет тарихын зерттеу, қазақ совет әдебиетінің даму жолдары, әдеби мұра жайындағы еңбектері. «Қазақ әдебиеті» оқулығы. Сәкен творчествосына қортынды. Сәкен творчествосының қазақ әдебиеттану ғылымында бағалануы.

Творчестволық өмірбаяны. Ақанның алғашқы өлеңдері («Жазғы түн», «Туған ел», «Сағыну», «Нұра», «Кім басшы», «Жайлауда» т.б.). «Асау тұлпар» атты өлеңдер жинағы (1922).

Лирикалық өлеңдері («Сағындым», «Тау ішінде», «Тұлпарым», «Шәйіт боған досыма», «Сыр сандық», «Ақсақ киік», т.б.). Ақын поэмаларындағы, өршіл романтика сарыны («Аққудың айрылуы»). Сәкеннің қазақ поэзиясына жаңа ырғақ, соны ұйқастар әкелуі. «Көкшетау» (1929). Ақын поэмаларына негіз болған өмірлік материалдар. Ақынның халыө аңызы желілеріне негіздеп жазған шығармалары, олардың жанрлық сипаты, стильдік беті.

Жазушының прозалық шығармалары. "Тар жол, тайғақ кешу" атты мемуарлық романы (1927). Шығарманың тарихи маңызы, жанрлық, көркемдік-идеялық ерекшеліктері. "Айша" атты повесть, әңгімелер жинағы. "Біздің тұрмыс", "Жемістер", "Жер қазғандар" т.б. повестері. Сәкен поэмаларының тақырыбы мен проблематикасы, көркемдік ерекшеліктері.

Сәкеннің драмалық шығармалары ("Бақыт жолына", 1917). ("Қызыл сұңқарлар", 1920). Пьесалардың қазақ драматургиясының дамуына тигізген

әсері.

Сәкен — қазақ әдебиеті тарихын зерттеуші. Қазақ әдебиетінің даму жолы, әдеби мұра жайындағы еңбектері. "Қазақ әдебиеті" оқулығы. Сәкен творчесствосының қазақ әдебиеттану ғылымында бағалануы.

Дата добавления: 2015-11-04