Хабарландыру . туралы 8 страница

Читайте также:

Сегізінші сабақ (2-сағат)

Менің Отаным – Қазақстан

Бізде бір ғана Отан бар.

Ол – тәуелсіз Қазақстан!

ұрсұлтан Назарбаев

Азия мен Еуропа құрлықтарының ортасында орналасқан ежелгі қазақ жері – қазіргі Қазақстан Республикасы үлкен аумақты алып жатыр. Ол дүние жүзіндегі екі жүзден астам мемлекеттің ішінде жер көлемі жағынан тоғызыншы орынды алады. Қазақстанның жері қандай үлкен болса, оның географиялық ерекшеліктері де әр алуан. Оңтүстігінде – Тянь-Шань тауларының Іле Алатауы сілемдері, солтүстігінде – Сібірдің мәңгі жасыл ормандары, шығысында – Алтай тауы, батысында – Каспий теңізі мен Орал таулары орналасқан.

Қазақстан жерінде көне өркениеттің ескерткіштері көптеп саналады. Айталық, Ұлы Жібек жолының бойында орналасқан Отырар, Сауран, Сығанақ, Шымкент, Тараз, Түркістан сияқты қалалар мәдениет пен ғылымның орталықтары болған. Қазіргі кезде ғалымдар Арал теңізі маңынан, Маңғыстау түбегінен, Астана жанынан көне қалалардың орындарын табуда. Еліміздің ең қымбат тарихи жәдігері – «Алтын адам». Алматы маңындағы Есік обасынан табылған «Алтын адам» көне дәуірлерде Қазақстан жерінде жоғары өркениеттің болғандығын көрсетеді. Осындай «Алтын адамдар» еліміздің Шығысынан да, Батысынан да, Орталығынан да табылды. Яғни, қазақ жерінің барлық тұсында ежелгі мәдениеттің дамығандығын аңғартады. Көне дәуірлерден біздің заманымызға жеткен мәдени жәдігерлер қазіргі кезде мемлекет қорғауына алынған.

Қазіргі Қазақстан мәдениеті – сол ертедегі дәстүрлерді жаңғырта отырып, жаңа заманға сай мәдениет пен өнер қалыптастырған. Қазақстан мәдениетінің басты ошағы – Алматы қаласы. Мұнда Абай атындағы опера және балет театры, М.Әуезов атындағы қазақ драма театры, цирк және орыс, неміс, ұйғыр, корей театрлары жұмыс істейді. Әлемге белгілі «Медеу» мұз айдыны – еліміздің мақтанышы.

Тәуелсіз Қазақстанның бүгінгі мәдени, экономикалық дамуында Астана қаласының орны айрықша. Қалада қазіргі заманға сай көптеген ғимараттар салынуда. Әсіресе, Есілдің сол жағалауына салынған жаңа қала ерекше сәулетімен көзге түседі. Қаланың бұл бөлігінде мемлекет басшысының резиденциясы «Ақорда», сенат, парламент, министрліктер үйлерімен бірге «Бәйтерек», Ислам орталығы, Тәуелсіздік, Бейбітшілік пен келісім, Оқушылар сарайлары сияқты аса көрікті нысандар көз тартады.

Қазақстан Республикасы экономикасы қарқынды дамуына – ондағы қазба байлықтардың молдығы ықпал етіп отыр. Елдің орталығында қара және түсті металургия, батысында мұнай және газ, шығысында алтын, күміс қорлары мол. Сонымен бірге, Қазақстан бидай өндіруден әлемдегі алдыңғы қатарлы елдердің қатарында.

Елдің ішкі және сыртқы саясатының тұрақтылығы – оны үлкен халықаралық бедел деңгейіне жеткізіп отыр.

1-тапсырма. Есте сақтаңыз.

Территориясы – 2724,9 мың шаршы км

Халқы – 16,5 млн адам

Елордасы – Астана.

Мемлекеттік тілі – қазақ тілі.

Ұлттық ақшасы – теңге.

Діні: мұсылмандар – 75%-ға жуық

Ұлттық мерекесі – 16 желтоқсан Тәуелсіздік күні.

2-тапсырма. Қазіргі таңдағы қазақстандық қандай белгілі қоғам қайраткерлерін,саясаткерлерді, ғалымдарды, жазушыларды, ақындарды, әншілерді білесіз?

Қоғам қайраткері

саясаткер

ғалым

жазушы

ақын

әнші

3-тапсырма. Көп нүктенің орнына тиісті сөздерді қойып көшіріңіз.

Бүгінде Қазақстан дүние... 145 мемлекетпен...... операцияларын жүргізуде. Экспорттық жеткізілімдер әлемнің 122... жүзеге асырылуда,... тауарлар 115 мемлекеттен жеткізілуде.

Қазіргі... Қазақстанның сыртқы рынокқа... 200-ден... түрі шығарылады.

Республиканың экспорттық... маңызды тобын агроөнеркәсіп... өнімі: талшықты мақта,жүн,... дақылдары, былғары шикізаты, ет... құрайды. Қазақстан сыртқы өнімдерінің ішінде мұнай, газ, металургия... үлкен үлеске ие.

Керекті сөздер: жүзіндегі, сыртқы сауда, еліне, тауарлардың, кешенінің, импорттық, дәнді,консервілері, салалары, кезде, астам, тауарларының.

4-тапсырма. Мәтінде берілген жалпы және жалқы есімдерді тауып, жазыңыз.

5-тапсырма. Төмендегі өлең шумағын жаттап алыңыз. Мәтіндегі асты сызылған сөздердің мағынасын ашыңыз.

Қазақстан

Қазақстан дейтін менің бар елім,

Жатыр алып жарты дүние әлемін!

Бұл даланы анам жаспен суарған,

Бұл далада атам қолға ту алған,

Бұл далаға жылап келіп уанғам,

Бұл даланы көріп алғаш қуанғам,

Бұд далада өскен жанда жоқ арман!

Қ.Аманжолов

Сегізінші сабақ (3-сағат)

1-тапсырма. Мәтінді оқыңыз.

Қазақ Автономиялық Кеңестік Социалистік Республикасы 1920 жылы 26 тамызда құрылды және алғашқы кезде Қырғыз АССР-і деп аталып, РСФСР-дің құрамына кірді. 1936 жылы 5 желтоқсанда одақтас республикаға айналды. 1990 жылдың 25 қазанында Қазақ Советтік Социалистік Республикасының мемлекеттік егемендігі туралы Декларация қабылданды. Еліміз егеменді мемлекет болып жарияланды.

Ал 1991 жылғы 16 желтоқсан еліміздің тарихында алтын әріптермен жазылды. Осы күннен бастап «Қазақстан Республикасы» еліміз тәуелсіз мемлекет ретінде дүниежүзілік қауымдастыққа енді.

2-тапсырма. Мәтін бойынша сұрақтарға жауап берініз.

1. Қазақ АКСР қай жылы құрылды?

2. Қай жылы одақтас республикаға айналды?

3. Егемендік туралы Декларация қашан қабылданды?

3- тапсырма. Мақал-мәтелдердің орысша баламасын сәйкестендіріп жазыңыздар.

1. Ел іші – алтын бесік Где вода- там достаток

Где народ – там праздник

2. Туған жердей жер болмас Родная земля-золотая

Туған елдей ел болмас колыбель

3. Су жүрген жер береке Нет земли лучше Родины

Ел жүрген жер мереке Нет людей лучше,чем на Родине

4 - тапсырма. Төменде берілген тірек сөздерді пайдаланып «Менің елім» атты шағын шығарма жазыңыз.

Ел тарихы, қалалары, тарихи орындары, халқы, мәдени, оқу-білім орталықтары,мемлекеттің әлеуметтік жағдайы.

5-тапсырма. Жалпы және жалқы есімдерден тұратын сөйлем құрастыр.

8 сабақ

СОӨЖ тапсырмалары

6-тапсырма. Әнұранды жатқа білесіз бе?

Сөзі: Жұмекен Нәжімеденов

Нұрсұлтан Назарбаев

Әні: Шәмші Қалдаяқов

Менің Қазақстаным

Алтын күн аспаны,

Алтын дән даласы.

Ерліктің дастаны,

Еліме қарашы!

Ежелден ер деген,

Даңқымыз шықты ғой.

Намысын бермеген,

Қазағым мықты ғой!

Қайырмасы

Менің елім, менің елім,

Гүлің болып егілемін,

Жырың болып төгілемін, елім!

Туған жерім менің – Қазақстаным!

Ұрпаққа жол ашқан,

Кең байтақ жерім бар.

Бірлігі жарасқан,

Тәуелсіз елім бар.

Қарсы алған уақытты,

Мәңгілік досындай.

Біздің ел бақытты,

Біздің ел осындай!

Қайырмасы

Менің елім,менің елім,

Гүлің болып егілемін

Жырың болып төгілемін, елім!

Туған жерім менің – Қазақстаным!

1. Қазақстан қандай географиялық аймақта орналасқан?

2. Жер көлемі жағынан дүние жүзінде нешінші орында?

3. Еуропаның қандай мемлекетінен неше есе үлкен?

4. Іле Алатауы, Алтай, Орал таулары Қазақстанның қай тұстарында орналасқан?

5. Қазақ жерінде қандай өркениеттік ескерткіштер бар?

6. Қазіргі кезде қай жерлерден өркениет ошақтары табылуда?

7. Алматыда қандай мәдени орындар бар?

8. Астанада соңғы жылдары қандай ғимараттар салынды?

10. Қандай өнеркәсіп орындарын білесіздер?

11. Қазақстанның қазіргі экономикалық дамуы қандай деңгейде?

12. Әнұранның авторлыры кім?

13. Отан туралы андай мақал-мәтел білесіз?

ТОҒЫЗЫНШЫ САБАҚ (1-сағат)

Лексикалық тақырып: Тәуелсіздік тұғыры

Грамматикалық тақырып: Шылау

Сөздік

Тәуелсіздік – независимость

шайқасты, күресті - воевали

бостандығы - свобода

отаршылдық - калониязаторство

нығайту - укрепить

кеңпейіл халқы – широкая душа народа

шексіз даласы – безконечный край

ұлы арман – заветная мечта

ғой, (қой)- же

кейін- потом

арқылы- через

немесе- или

бірақ- но

и- және, мен

Бізде бір ғана Отан бар. Ол – тәуелсіз Қазақстан!

Н.Назарбаев

Тәуелсіздік жолында

Қазақ жерінің тарихы өте ежелден басталады. Ал қазақ халқының дербес мемлекет болуы, бұл ХV ғасырдың ортасы. Керей және Жәнібек хандар құрған Қазақ мемлекеті өзінің тәуелсіздігі үшін күресіп келді. Бұдан соң да қазақ жерінде халық қамын ойлаған хандар аз болған жоқ. Олар елдің тәуелсіздігі үшін елін, жерін қорғап, соғыста жаумен шайқасты. Хақназар, Тәуекел, Жәңгір, Кенесары хандар сондай шайқастарда болды. Демек, олар болашақ ұрпақтың бақыты, үшін күресті. Қасым, Тәуке, Абылай хандар да бүкіл өмірін халқына арнады. Орыс отаршылдығы кезінде Қазақстан Ресейге бағынды. ХХ ғасырдың басында отаршылдыққа қарсы Алаш қозғалысы ұйымдастырылды. Кеңес тұсындағы отаршылдыққа қарсылық 1986 жылығы Желтоқсан көтерілісінде көрінді. Бұл жастардың тәуелсіздікке ұмтылуы болатын. 1991 жылы қазақ елінің тәуелсіз болуы – сан ғасырлық күрестің жемісі. Қазақ халқы – тәуелсіздік үшін күрескен, азаттыққа лайықты халық. Оны нығайту жолында Қазақстан Республикасының тұңғыш Президенті Н.Назарбаев үлкен еңбек сіңірді.

Біздің міндетіміз – сол тәуелсіздігіміздің нығаюына үлес қосу. Еліміздің басты байлығы – кеңпейіл халқы және шексіз даласы. Ал, ең басты құндылығы – тәуелсіздігі.

Грамматикалық нұсқа

Атау с., Барыс с., Шығыс с., Көмектес септіктерде тұрған сөзбен ғана тіркесіп қолданады. Үшін, сайын, дейін, туралы, сияқты, кейін, соң, бері, бірге, қабат, қатар	Сөздер мен сөйлемдерді байланыстырады. Және, да, бірақ, дегенмен, алайда, өйткені, себебі, сондықтан, сол үшін, не, немесе, я, яки, болмаса кейде, бірде, біресе, егер.	Сөздерді байланыстырмайды., қосымша мағына береді. Ма, ме, ба, бе, -ақ, ау, -мыс, түгіл, ғана, тек, -ды, ді, ты, ті
Мектепке(неге?)дейін бірге бардық. Мен әкеммен(кіммен?) бірге кешке(неге?) шейін жұмыс істедім. Көпір (не?) арқылы өттік.	Биыл мектеп бітіремін және оқуға түсемін. Оқуға түспеймін, өйткені жұмыс істеуім керек.	Мен солдатпын ғой! Ол мектепке барды ма? Дәмін татық-ау. Берілген тапсырманы орындапты-мыс.

Есіңде сақта!

Ма, ме, па, пе, ба, бе, да, де, та, те шылаулары бөлек жазылады.
Көктемде ауыл(да), дала(да), қала(да) жайнап құлпырады.
Ауыл(да) (қай жерде?) бірге оқығанбыз.
Қала(да) (қайда?) зәулім үйлер салынып жатыр.
Телехабарда ән(де), жыр(да), кино(да) кезектесіп жүріп жатады
Ма, ме, ба, бе, па, пе – етістіктің болымсыз түрінде жұрнақ ретінде бірге жазылады.
Барма, айтпа, жазба, төкпе, сөкпе, сындырма.
-ау, -ай,-ақ, -ды, -ді шылаулары дефис арқылы жазылады7
Ол көргенін айтқан-ды. (сондай-ақ, көрген-ау, берген-ақ)

Лексика-грамматикалық тапсырмалар

1-тапсырма .Тірек сөздер мен сөз тіркестерін есте сақтаңыз.

2-тапсырма. «Отан» сөзін айтқанда ойыңызға оралатын ұғымдарды атаңы

3-тапсырма. Төмендегі тәуелсіздік шежіресін жаттап алыңыздар.

· 1991 жылғы 25 қазанда Қазақстан егемендік жөнінде декларация қабылдады.

· 1991 жылғы 16 желтоқсанды Қазақстан тәуелсіздігін жариялады.

· 1992 жылы маусым айында Қазақстан БҰҰ-на мүше болды. Осы айда Қазақстан Республикасы мемлекеттік рәміздерін бекітті

· 1993 жылғы 15 қарашада Қазақстан Республикасының ұлттық валютасы – теңге айналымға енгізілі.

· 1994 жылы Қазақстанның мемлекеттік марапаттары бекітілді.

· 1995 жылғы 30 тамызда бүкілхалықтық референдумда Қазақстан Республикасының Конституциясы қабылданды.

· 1997 жылғы 11 шілдеде Тілдер туралы заң қабылданды.

· 1998 жылғы қарашада мемлекет астанасы Ақмола қаласына көшті.

· 2010 жылғы желтоқсанда Астанада Еуропа қауіпсіздігі мен ынтымақтастық ұйымының саммиті өткізілді.

· 2011 жылғы қаңтар-ақпан айларында VII қысқы Азия ойындары Астана, Алматы қалаларында өткізілді.

4-тапсырма. «Дыбыстар сөйлейді» ойыны.Берілген әріптерге Қазақстанға, тәуелсіздікке байланысты сөздер айтқызу.

А– тамекен

З –

А –

Т –

Ы –

Қ –

5-тапсырма. Төмендегі сөздерді бір-бірімен сәйкестендіріп, сөз тіркесін құрастырыңыз.

өте Азияда

қамын президент

мемелекеттің жаумен ұрпақтың шайқасты

болашақ халқы

тұңғыш ойлаған

біздің өкілдері

кеңпейіл тәуелсіздігі

ұлт міндетіміз

ғарышқа ежелден

қысқы самғады

6-тапсырма. Сөйлемдерді дұрыс құрастырыңыз.

1. Қазақ / басталады/ өте /тарихы /ежелден/ жерінің.

2. Қазақ / арқасында /тәуелсіздігіне / осындай / халқы / жанын /үшін/ елі ұлдарының/ қиятын/ жетті.

3. БҰҰ-на/ айында/ жылы/ Қазақстан/ болды/ маусым/ мүше/1992.

4. 1998/ Ақмола/ мемелекет /жылы / көшті /қаласына/ астанасы.

5. Қазақстан Республикасының / сіңірді / тәуелсіздікті / үшін /нығайту / Н.Назарбаев / тұңғыш президенті / үлкен еңбек.

6. Тәуелсіздік / сондықтан / қымбат / әрбір азаматқа / болуы тиіс.

7. Ең басты байлығы / – кеңпейіл /халқы / еліміздің / және / шексіз/ даласы.

8. Конституциясы, / Елтаңбасы, /Туы және Гимні / Тәуелсіз /еліміздің / бар.

9. Отанын қорғау, / рәміздерін / мемлекеттік / білу, / құрметтеу – азаматтың / парызы /әрбір.

7-тапсырма. Көп нүктенің орнына тиісті шылауларды қойып жазыңыз.

· Сабақта Қазақстан...... оның тәуелсіздігі....... әңгіме болды.

· Тәуелсіздік желтоқсан көтерілісінен...... келді

· Сенің отаның Қазақстан.....?

· Студент сен...., мен....?

· Шіркін-..., керемет деген осындай болады екен!

· Тәуелсіздікке елі.... жанын қиятын ұлдарының арқасында жетті.

· Соңғы көтеріліс 1986 жылға.... тәуелсіздік жолында қаншама көтерілістер болған.

· Мен Ресейде туылғанмын,..... Қазақстанда тұрамын.

· Тәуелсіздікке оңай қол жеткізген жоқпыз,..... оны берік қолда ұстап тұру парызымыз.

· «Абай жолын» оқыған.... оқи бергің келеді.

8-тапсырма. Септеулік шылауларды семантикалық картаға толтырыңыз.

Мысалдар	Атау септік	Барыс септік	Шығыс септік	Көмектес септік
арқылы	+
таман
әрі
кейін
бірге
жөнінде
қатар
кейін
сайын
гөрі
үшін
қабат

9-тапсырма. Сызбаны толықтырыңыз.

Шылаудың түрлері

10–тапсырма. Берілген шылаулармен «Тәуелсіздік тұғыры» тақырыбына сай сөйлемдер құраңыз.

арқылы, үшін, дейін, немесе, ма, бе, қабат, дегенмен, алайда, сияқты, бірақ, себебі, ғана, соң.

11–тапсырма. Сызбаны толықтырыңыз

Септеулік шылау	Демеулік шылау	Жалғаулық шылау

Сабақты пысықтау сұрақтары:

1. Қазақстан Республикасы қандай мемлекет?

2. Қазақ хандығы қай уақытта құрылды?

3. Қазақ хандығын құрған хандар туралы не білесің?

4. Қазақ хандығының өркендеуіне үлес қосқан қандай хандарды білесің?

5. ХХ ғасыр басында отаршылдыққа қарсы ұйымдастырылған қандай қозғалыс?

6. Алаш қозғалысына қатысқан қандай қайраткерлерді білесің?

7. 1986 жылы жастардың отаршылдыққа қарсы шыққан көтерілісі қалай аталды?

8. Қазақстан тәуелсіздігін қашан алды?

9. Қазақстанды нығайту жолында үлкен еңбек сіңірген, тұңғыш Елбасы кім?

10. Қазақ халқының ең басты құндылығы не деп ойлайсың?

9 сабақ

СОӨЖ тапсырмалары

Тәуелсіздік тұғыры

Өткен ғасырдың соңына таман 1991 жылы қазақ елі ғасырлар бойы аңсаған тәуелсіздікке қол жеткізді. Осы жылдың 25 қазанында тәуелсіздік жөніндегі декларация қабылданды. Ал 16 желтоқсанда Қазақстан тәуелсіздігін жариялады. Әр ұлт үшін тәуелсіз ел болу – ұлы арман. Дүние жүзінде алты мыңға жуық ұлттар бар. Солардың ішінде екі жүздей ұлт ғана тәуелсіз мемлекет болып отыр. Бұл ұлттар – егемендік бақыты бұйырған халықтар. Сондықтан тәуелсіздік әрбір азаматқа қымбат болуы тиіс. Тәуелсіздіктің арқасында біз ілгері дамып келеміз. Біздің жеріміз қазба байлықтарға бай.

Тәуелсіз Қазақстанның мемлекеттік тілі – қазақ тілі. Тәуелсіз еліміздің өз Конституциясы, елтаңбасы, туы және әнұраны бар. Әрбір азаматтың парызы – Отанын қорғау, мемлекеттік рәміздерін білу, құрметтеу.

1- тапсырма. Берілген жылдардағы ең маңызды оқиғаларды жазыңыз.

1991жылы_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

1995 жылы _______________________________________________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________

2-тапсырма. Сөз тіркесін жасаңыз.

----------------------------------------- мүше болды.

------------------------------------------ дамыды.

------------------------------------------- бекітті.

-------------------------------------------- парыз.

-------------------------------------------- жариялады.

-------------------------------------------- сайланды.

3-тапсырма. «Тәуелсіз Қазақстан» тақырыбына шағын эссе жазыңыз.

ОНЫНШЫ САБАҚ (1-сағат)

Дата добавления: 2015-11-04; просмотров: 360 | Нарушение авторских прав

<== предыдущая страница	\|	следующая страница ==>
Хабарландыру ... туралы 7 страница	\|	Хабарландыру ... туралы 9 страница

mybiblioteka.su - 2015-2024 год. (0.037 сек.)