Гөлҗиһан — минем идеалым ул

Фәймәләрдә аулак өй. Гөлҗиһан шунда килергә тиеш. Факил Әмәк үзәк героиня исемен биргән повестенда үсмер кыз белән әнә шул аулак өй, клубта узган кичәләр вакытында оешкан вакыйгалар чылбыры аша таныштыра башлый. Без, гармунчы Гыйльметдиннән узып, Гөлкәйне һичкем озатмавын, кызның үзенең дә аңа үлеп гашыйклыгын беләбез.

Ходай Гөлҗиһанга буй-сынны да, чибәрлекне дә жәлләмичә биргән. Бөтен кешенең күз явын алырдай гүзәл булса да, җилбәзәк холыклы түгел ул. Артыгы белән оялчан, сабыр, әле күзе төшкән Гыйльметдинне дә ялындыртып кына йөри. Үзен дә, башкаларны да бәяли белә, шуңа да карамастан дуслар сайлаганда алдана да. Бөтен кешенең мәхәббәте төшкән Гөлҗиһан иптәшенең көнчелеге аркасында гел кыен хәлләрдә кала. Еш кына кешеләр махсус корган тозакка да эләгә. Гыйльметдин укырга китеп баргач, нахак гаеп тагылган кыз белән егет арасындагы мөнәсәбәтләр катлауланып, аралары өзелә. Шушы ук вакытта әтисе аңа күңеле тартмаган егеткә кияүгә барырга куша. Үз сүзендә тора алучылардан булса да, кызны ни өчендер кызгану хисе җиңә, һәм ул язмышы белән ризалаша. Аны бу адымга үги әнисеннән ераккарак качу теләге дә этәрә булса кирәк.

Икенче гаиләсендә дә тынгы тапмый Гөлкәй. Бөтен авырлык аның җилкәсенә төшә. Иптәш кызы ирен тартып алганнан соң, инде тәмам ялгыз калып, бу вакытка тузгыган әти-әнисе нигезенә кайтып егыла. Ире Әүхәтнең хыянәте аның рухын җимерә, башка ир-атларга да ышанычын киметә.

Бала белән тормыш дулкыннарына ташланган хатын язмышның бөтен ачысын-төчесен татый, тик бер вакытта да азмый–тузмый, әхлак киртәләрен узып чыкмый, намусына тап төшерми, күңелендә беренче һәм бердәнбер мәхәббәтен иң изге хис буларак саклый.

Бу авырлыклар бераздан инде җиңеллек кебек кенә кала. Әни кеше өчен иң начары — балаң җилкәсенә төшкән михнәт. Әхнәф тормышындагы һәр нәрсә Гөлҗиһанның теткәләнгән йөрәге аша уза. Ат чабышында, егылып, баш сөяген имгәткән, шуннан соң алмаштырып куелгандай булган Әхнәф инде үзе үк Гөлҗиһанга хәсрәт арты хәсрәт ташый, һичкемне санга сугарга теләми. Уйламыйча корган гаиләсе дә таркала. Тормышны улы, килене булып икенче тапкыр кичкән хатын сабыр анага, акыллы каенанага, йомшак куллы әбекәйгә әверелә.

Әлеге хәлләрдән соң Гөлҗиһанда гаҗәеп үзгәрешләр барлыкка килә. Яшәү мәгънәсе турында озак уйланып утырырга гадәтләнә ул. Бу үзәк героиняның рухи үсү баскычларының югарысына күтәрелгәнлеген күрсәтә.

Истәлекләр белән яшәгән Гөлҗиһан бүгенгедән исәп-хисапсыз эшләнгән яхшылыкка, эчкерсез дуслыкка мисаллар тапмый. Ә бит, уйлап карасаң, ул, элек болай түгел сыман иде, дисә дә, үзенең дә тормышы нәкъ менә дуслары, таныш-белешләре, якыннары аркасында җимерелә. Димәк, һәр чорның яманы, яхшысы бар.

Гөлҗиһан, тирәннән фикер йөртмәсәң, идеалым була да алмый кебек. Әлегә минем һәм аның язмышында үзара охшап вакыйгалар да юк, һәм мин аларның булуын да теләмим. Шулай да Факил Әмәк иҗат иткән бу образ күңел түренә кереп урнашты инде. Какча гына гәүдәле шушы татар хатын-кызындагы көчкә, аның чиктән тыш сабырлыгына, киң күңеллелегенә, ярдәмчеллегенә сокланам мин. Менә дигән Ана икәнен әйтеп үттем инде. Авыру баласын, ярым ятим оныгын карап үстерә, кеше итә. Гөлҗиһанның тышкы матурлыгы эчке сафлыгын тагын да яктыртып җибәрә. Кемнең генә аның шикелле гүзәлләрнең гүзәле була-килмәс!

Башкаларны шагыйрьләрчә нечкә тою, табигатькә якынлык белән дә аерылып тора ул. Аның яшәү рәвеше безнең өчен бер дигән өлге була ала.

Дата добавления: 2015-10-28